Stara plebania fary w Łomży trafi do rejestru zabytków
Każdy w Łomży wie, że okazała plebania katedralna mieści się na rogu ulicy Dwornej i Farnej. Ale nie każdy wie, że w sąsiedztwie Pałacu Biskupiego po prawej stronie stoi od 5 stuleci stara plebania fary. Być może, zbudował ją pierwszy proboszcz ks. Jan Wojsławski (ok. 1480-1549). Obecnie po kilku przebudowach jest to biały, 2-piętrowy budynek rekolekcyjny przy ul. Sadowej 3B w Łomży.
- Budynek starej plebanii usytuowany jest w odległości około 80 metrów na południowy zachód od katedry pw. św. Michała Archanioła i w bezpośrednim sąsiedztwie Pałacu Biskupiego – wyjaśnia prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz, Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków. - W 2020 roku obiekt został włączony do wojewódzkiej ewidencji zabytków (publikujemy kartę plebanii – red.). Aktualnie w siedzibie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku prowadzone jest postępowanie administracyjne w sprawie wpisu przedmiotowego obiektu do rejestru zabytków.
XVI-wieczna plebania starsza niż Pałac Biskupi
Budynek starej plebanii zbudowany jest na planie prostokąta (bliższego Pałacu), do którego w XX w. dobudowano część bliższą ulicy Sadowej. Dlatego obie części – XVI-wieczna i XX-wieczna leżą na planie odwróconej litery „L”. W obecnej formie jest to obiekt 4-kondygnacyjny, w tym ma jedną kondygnację podziemną ze sklepieniem ceglanym. Został nakryty dachem niskim, dwuspadowym z naczółkami i facjatami. Elewacja budynku ma charakter współczesny. Stara plebania pochodzi z XVI w., z którego to okresu pochodzą częściowo piwnice i parter, ten w części budynku bliższej Pałacu: na zdjęciach z karty ewidencyjnej widać odkryte po zbiciu tynku na parterze cegły palcówki, czyli takie, z jakich zbudowana jest Katedra. Stara plebania była co najmniej 3-krotnie przebudowywana: w XVIII w. oraz w latach 20. XX wieku i w latach 70. XX wieku. Na zdjęciu w publikacji Adama Chętnika z 1915 r. z początku I wojny światowej widać, że dach piętrowego budynku starej plebanii spłonął.
- Wartości historyczne budynku starej plebanii wyrażają się, m.in. w zachowanych fragmentach murów gotyckich, które świadczą o średniowiecznej proweniencji budynku – uzasadnia Pani prof. Dajnowicz. - W obiekcie występują również partie wymurowane w wątku nowożytnym blokowym – szczególnie w ścianie zachodnio-północnej. Budowany w latach 1504-1526 kościół farny został Katedrą, czyli kościołem biskupim, kiedy w 1925 r. Łomża stała się stolicą Diecezji Łomżyńskiej.
Mirosław R. Derewońko
tel. red. 696 145 146
Zabytkowe nagrobki w katedrze odzyskują blask
Proboszczowie Katedry i biskupi łomżyńscy na marmurze
Zbawienny remont łomżyńskiej Katedry już na finiszu
Sarkofag biskupa Stefanka, całun i relikwie świętych
Nowy ołtarz Katedry prawie gotowy...
Ks. Wojsławski powróci do Katedry
Pierwsze spojrzenie w oczy po... 458 latach!
Renowacja łomżyńskiej historii
W Katedrze powstała podziemna kaplica
