Proboszczowie Katedry i biskupi łomżyńscy na marmurze
Dwie nowe, jasne, marmurowe tablice memoratywne słusznych rozmiarów zawisły w prezbiterium Katedry w Łomży. Jedna przedstawia długą listę proboszczów późnogotyckiej świątyni przez 500 lat, czyli od jej budowniczego ks. Jana Wojsławskiego (ok. 1480 – 1549) do obecnego ks. Mariana Mieczkowskiego (lat 62). Druga ukazuje prawie 100-letnią historię Diecezji Łomżyńskiej poprzez biskupów: od Romualda Jałbrzykowskiego (1876 – 1955) do Janusza Stepnowskiego (lat 61). Dwie kamienne karty dziejów uświetnią 100-lecie Diecezji w 1925 r. i kraniec budowy Katedry w 1926 r. Przypomną 42 księży proboszczów Katedry, 7 biskupów ordynariuszy i 7 biskupów pomocniczych.
Przed ponad stuleciem, jeszcze na początku XX wieku, gdzieś w ścianie prezbiterium kościoła pw. św. Michała Archanioła przy ul. Dwornej w Łomży wisiała tablica z imionami i nazwiskami księży proboszczów. Przypominała początki Kościoła rzymsko-katolickiego i chrześcijaństwa w Łomży i postacie duchownych, sprawujących tu posługę kapłańską i opiekujących się zabytkową świątynią przez ok. cztery stulecia. Jednak po dawnej tablicy ślad zaginął, zaś pozostało po niej wspomnienie w książce na temat przeszłości budowli, wznoszonej z czerwonej cegły w latach 1504 – 1526. Treść na nowej tablicy z białego marmuru kararyjskiego z jasno szarym żyłkowaniem została uzupełniona o proboszczów z XX w. oraz XXI w. Wspomina ona za pierwowzorem, że pierwszy kościół powstał około roku 1000, co przechowywała tradycja ustna, na Wzgórzu św. Wawrzyńca, diakona papieża z Rzymu i męczennika z III w. Wspomniany jest również rok 1410, pamiętny nie tylko ze względu na bitwę pod Grunwaldem Polaków i Litwinów z Krzyżakami, ale i z powodu przeniesienia parafii do kościoła Świętych Rozesłańców w Łomży (nie istnieje, stał zapewne gdzieś w okolicy dzisiejszego kościoła Ojców Kapucynów). Tablicę umieszczono za stallami z prawej strony w głębi prezbiterium.
Druga tablica memoratywna została wmurowana naprzeciwko, symetrycznie w ścianę po lewej stronie ołtarza głównego. - Zaczyna się od słów bulli przyszłego papieża Piusa XI, który jeszcze jako Achilles Ratti i wysłannik papieski Benedykta XV odwiedził Łomżę i Katedrę na konsekracji biskupa Romualda Jałbrzykowskiego 30. listopada 1918 roku – przybliża dzieje dawno minione ks. Marian Mieczkowski, proboszcz katedralny od 2000 roku. Świeżo wyświęcony biskup pomocniczy sejneński zostanie 7 lat później biskupem łomżyńskim i szybko wybuduje istniejący do dzisiaj pałac biskupi z siedzibą Kurii. Diecezję Łomżyńską powołał do istnienia w 1925 właśnie papież Pius XI.
Ponad 2 200 liter i cyfr w kamieniu
Autorem projektu obu tablic marmurowych w białych, ozdobnych ramach z tego samego marmuru kararyjskiego jest doświadczony konserwator zabytków Przemysław Adamowski, któremu Katedra zawdzięcza, m.in., ocalenie i przeniesienie odrestaurowanego pomnika Chrystusa z Krzyżem na róg Dwornej i Giełczyńskiej. Prace kamieniarskie i wycięcie liter w marmurze wykonała firma Jerzego Lewandowskiego z Łomży. Napisy po łacinie wycięto czcionką typu trajan, której wygląd i nazwę wzięto od Kolumny Trajana w Rzymie. Prostokątne tablice z bordiurą z czterech stron mają słuszne wymiary: 140 cm w podstawie na 240 cm wysokości. - Na obu tablicach jest ponad 2200 liter i cyfr – informuje Jerzy Lewandowski. - Są wycięte w marmurze przy użyciu plotera metodą piaskowania głębokiego. Do ich pomalowania użyliśmy farby akrylowej, półmatowej w kolorze ciemnego brązu.
Inskrypcja na tablicy proboszczowskiej głosi, że: „Ecclesia Lomzensis erecta in Stara Łomża ab a. 1000, crescente fide in Mazovia, Duces Mazoviae Janussius et Anna hanc ecclesiam erigere coeperunt penes capellam propriam a. 1410 sed impediti bello Sueciorum per Joannem Wojsławski plebanum Lomzensem et Notarium generalem perfecerunt”. Można to próbować przetłumaczyć na: „Kościół łomżyński powstał w Starej Łomży około roku 1000, kiedy rozkwitła wiara na Mazowszu, książęta mazowieccy Janusz i Anna ten kościół ufundowali, mający służyć jako kaplica w 1410 roku, mimo przeszkody wojny szwedzkiej, przez Jana Wojsławskiego, proboszcza łomżyńskiego i notariusza generalnego ufundowany”. Przy fundatorach z XVI w. pojawia się r. 1410 - na co zwraca uwagę ks. Mieczkowski, kompilujący tekst z „Dawnej i teraźniejszej Łomży” (Leon Rzeczniowski).
Inskrypcja na tablicy biskupiej: „Vixdum Poloniae unitas, divina Providentia opem largiente, Nos, ex Apostolicae potestatis plenitudine ac certa scientia, decernimus Dioecesis Łomżensis, cum cathedrali ecclesia sub titulo Sancti Michaëlis Archangeli in civitate Łomża”. Swobodny przekład to: „Kiedy Polska została zjednoczona wielkim dziełem bożej Opatrzności, My, swoją apostolską władzą i wiedzą ustanawiamy Diecezję Łomżyńską z kościołem katedralnym pod tytułem świętego Michała Archanioła”.
Mirosław R. Derewońko
