Głód i „Sybiracka Matka” Danuty Komorowskiej

- Syndrom Sybiraka to jest głód. Marzeniem naszym nie była szynka ani rarytasy, a kromka chleba – mówi Nina Żyłko, 83-letnia sekretarz Związku Sybiraków, która urodziła się w posiołku Biały Jar na Sybirze 17. sierpnia 1941 r. Trzy Sybiraczki: Danuta Pieńkowska – Wolfart z Drozdowa, Helena Karwowska z Kubrzanów, Nina Żyłko z Nowogrodu spotkały się z młodzieżą i harcerzami z 21. DH w sali kinowej MDK w Jedwabnem.

Spotkania Sybiraków odbyły się z okazji rocznicy pierwszej wózki na Sybir 10. lutego 1940 r. Nina Żyłko została zaproszona na lekcję żywej historii do: Szkoły Podstawowej imienia Polskich Dzieci Sybiru w Szczepankowie i SP im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Podgórzu. Sybiraczka była zadowolona, że uczniowie słuchali jej w skupieniu i zadawali dużo pytań. - My, Sybiracy, jesteśmy jeszcze żywymi świadkami, a jednocześnie ofiarami tamtych strasznych dni. Chociaż minęło tyle lat, to tamten koszmar nas prześladuje. Trudno tamtą gehennę zapomnieć. Było takie powiedzenie, że na Sybirze 9 miesięcy to zima, a wszystkie inne to lata, lato... Mrozy okrutne po – 40, - 50 stopni Celsjusza. Brud, brak mydła, środków czystości i leków, choroby, wrzody, tyfus. I dokuczliwy głód. Mam dzieci i wnuki. Po dwóch latach od napaści Rosjan na Ukrainę każdego dnia się modlę, żeby nie napadli na Polskę, żeby u nas rakieta nie spadła, żeby dzieci i wnuki nie zaznały moich cierpień.

„Oddała za garnuszek pszenicy złotą obrączkę...”
Co myślałaś, droga Mamo, gdy sołdaci w nocy przyszli?
Gdy do domu wtargnęli, pełni pogardy i nienawiści...?
Łomotem ze snu wyrwana, pewnie drżałaś ze strachu,
tylko łzami dzieci otulona... To była twoja jedyna ochrona.

Te słowa, pełne współczucia i miłości, napisała wnuczka i córka Sybiraczek Danuta Komorowska. Jej babcia Janina miała 33 lata, a Lucyna była 9-latką, gdy w czerwcu 1941 r. usłyszały wrogi łomot do drzwi... 84 lata później, w rocznicę 1. wywózki, Pani Danuta rekonstruuje uczucia swojej Mamy Lucyny, jakby w rozmowie, monologu skierowanym do Matki - Janiny, czyli babci autorki wiersza.

- Każda rocznica wywózki to dla nas, dzieci Sybiraków, ciężkie dni, w których nasze myśli biegną do Zesłańców, do tego, co musieli przeżyć, w tym sowieckim piekle. Z czym musieli się zmierzyć – opowiada Danuta Komorowska. - Pamiętam wspomnienia mojej mamy Lucyny, która zmarła mając 86 lat w 2018 r. Tylko ona jedna o tamtej gehennie opowiadała, babcia Janina i ciocia Irenka nigdy. O aresztowaniu i podróży w wagonach, o lepiankach i siarczystych mrozach, o wielkich śniegach i o jeszcze większym głodzie. Mój wiersz powstał dziś dla Matek, wielkich bohaterek, które nigdy się nie poddały. Moja babcia Janina Kalinowska (1908-1990) miała 33 lata, jak była aresztowana. Kiedy na zesłaniu jej córka, moja ciocia Irena, zachorowała na tyfus, oddała za garnuszek pszenicy złotą obrączkę, jedyną i ostatnią pamiątkę po swoim mężu oficerze, aresztowanym przez NKWD. Zamordowanym w Mińsku białoruskim... Sybiracy to nasi wielcy cisi bohaterowie. Cierpieli, choć niczym nie zawinili. Oby nigdy nikt nie doświadczył tego, co Oni. Babcię wywieziono z dwiema córkami: Irena miała lat 13, a Lucyna 9. Razem z nimi aresztowani byli teściowie, rodzice dziadka Bolesława, Julia i Leon Kalinowscy i ich córka Halina. Wszyscy gospodarowali we wsi Przestrzele, gdzie tuż przed wojną przenieśli się z Wizny... Straszną wywózkę zobrazował w Jedwabnem mural, o którym pisał portal 4lomza.pl (link poniżej). Sowieckie deportacje na wschód, wywózki na Sybir w czasie II wojny światowej i represje okrutnie dotknęły około 500 mieszkańców gminy Jedwabne.

„Sybiracka Matka” Danuty Komorowskiej

Co myślałaś, droga Mamo, gdy sołdaci w nocy przyszli?

Gdy do domu wtargnęli, pełni pogardy i nienawiści...?

Łomotem ze snu wyrwana, pewnie drżałaś ze strachu,

tylko łzami dzieci otulona... To była twoja jedyna ochrona.

Sama musiałaś zmierzyć się z losem, bo męża już dawno zabrali,

nie daje znaku życia... Zawsze jest nadzieja, że nie zamordowali...

Krzyki, rozkazy, dom przeszukaniem zdemolowany, ubrania, zabawki

dzieci na podłodze... Na koniec: - Aresztowanie! Pakuj się na zesłanie!

Rozkaz: - Ciepłe ubranie i jedzenie na dwa tygodnie podróży!

- A potem...? - Potem się nie martw, jedziesz do sowieckiego

raju. Tam nie zabraknie ci łez i cierpienia, i głodu wiecznego.