„Pojęcie względne” Kai Kozon i nowy cykl pod Arkadami
Wystawę malarstwa utalentowanej artystki młodego pokolenia Kai Kozon otwarto w Galerii Pod Arkadami. „Pojęcie względne” to fragment większego projektu, w którym autorka akcentuje świadomość bytu, wykorzystując przy tym różne znaki, odwołujące się również do natury. To jednocześnie pierwsza wystawa z cyklu „Debiuty”, ponieważ prace młodych, obiecujących i do tego również lokalnych twórców będą teraz pojawiać się w galerii na Starym Rynku regularnie.
Cykl „Debiuty” to nowa inicjatywa Miejskiego Domu Kultury – Domu Środowisk Twórczych, chociaż Kaję Kozon trudno określić mianem debiutantki. Ta absolwentka warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w roku 2020 jeszcze w czasie studiów była wielokrotnie nagradzana za osiągnięcia artystyczne oraz wyniki w nauce, miała też ministerialne stypendium, a do tego dużo pracowała i czyni to nadal, czego efektem są liczne obrazy olejne i akwarele, do tego powiązane tematycznie.
– To moja dziesiąta wystawa po obronie dyplomu – mówi Kaja Kozon. – Zaczęłam wtedy swój cykl, zaczynający się od pewnego zdania, gdzie każde słowo czy dwa stanowią tytuł danej wystawy, na przykład „Cisza”, „Przestrzeń”, „Ten sam pierwiastek”, „Znak forma czasu”, „Kształt ciała” czy teraz „Pojęcie względne”, a w przygotowaniu są jeszcze „To” i „Wystarczy”. Odnoszę się w nich do przestrzeni świadomości, rozróżnienia tego, czym jest czysta świadomość, a czym myśli, które do nas napływają, gdzie tworzę zdając się na to, że jestem i czynię to po wpływem tego, co samo do mnie przychodzi.
Zaprezentowane na wystawie obrazy potwierdzają, że artystka, mimo młodego przecież wieku, jest już twórczynią w pełni świadomą tego co chce osiągnąć, skupiając się na jak najpełniejszym ukazaniu efektu końcowego swych poszukiwań. Niejednokrotnie realistyczne formy są tu więc tylko punktem wyjścia do swoistego dialogu ze światem, z licznymi nawiązaniami do natury.
– Świat przyrody jest z nami połączony, bo jeśli jesteśmy naturalni, to nawiązania do niego przychodzą same – wyjaśnia Kaja Kozon. – Nie jest tak, że szukam koniecznie, żeby coś wybadać, ale jest to coś naturalnego, bo jesteśmy przecież jednością z naturą. Dlatego często są na tych obrazach łodzie czy skały, a poza tym, jak maluję i jestem wyciszona, to malarstwo jest jak prowadzenie dialogu z obrazem; jest się wtedy z nim na równej płaszczyźnie, tworzymy dialog, nie jest tak, że ja coś narzucam – kiedy tak jest obraz w pewnym momencie zatrzymuje się, tak jakby mówił: ja dalej nie idę i nic już z tym nie mogę zrobić. Kiedy zaś jest z obrazem takie flow, to idzie to samo, ja jestem jakby dla obrazu medium.
Dochodzą do tego liczne znaki-symbole, wykorzystywane w celu zaakcentowania świadomości bytu jako takiego, bez żadnych zbędnych komunikatów, minimalistyczne, ale nad wyraz czytelne.
– Najwięcej jest znaków nawiasów, łodzi i skał, czasami dochodzi jeszcze do tego dukt rysunku – mówi Kaja Kozon. – Zaznaczam w ten sposób tę relację ciszy i przestrzeni, która znajduje się poza samymi znakami. One nie są aż tak bardzo dopracowane, poza samą, uproszczoną formą, więc stwarzają możliwość, że coś jeszcze zaistnieje, bo są na przykład na pierwszym planie, a jest jeszcze ta przestrzeń dookoła.
Ciekawe jest również samo ujęcie tytułowego pojęcia względnego, ponieważ arystka podkreśla, że jej malarstwo jest rzeczywistością nieograniczoną, w której nie ma miejsca na skostniałe definicje i raz ustalony kształt, a teraźniejszość staje się najważniejszą inspiracją, bo życie w niej w żadnym razie nie jest jednowymiarowe.
– Pierwszym podstawowym pojęciem względnym jest pryzmat czasu – wyjaśniała Kaja Kozon. – Teoretycznie mówimy, że coś jest teraz, coś jest wcześniej, coś jest później. Są to słowa, o których mówimy, że które stają się naszą rzeczywistością. To co widzę, to to, że istnieje tylko chwila obecna, a myśli ją przesłaniają. Czas jest pierwszym czynnikiem wprowadzającym względność w patrzeniu na to, co jest. Pojęcie czasu jest również istotne, gdy mówię o procesie tworzenia. Gdy sprowadzam swoją uwagę ku rytmowi ciała, ku oddechowi i gdy patrzę z tej perspektywy, jestem w stanie jednoczyć się z otaczającym mnie światem, z obrazem. W ten sposób uczestniczę w czymś bardzo żywym i bogatym. (…)
Kolejnym pojęciem względnym jest pojęcie ciszy i przestrzeni. Cisza jest zawsze obecna, ujęta w przestrzeni przedmiotów, znaków, zjawisk. Istnieje pomiędzy pierwszym planem a tłem. Istnieje pomiędzy każdym elementem biorącym udział w całości. Jeżeli patrzeć oddzielnie na pojedyncze elementy, traci się uwagę z tła i z całości. Jeżeli skupiasz się na samym tle, tracisz kontakt z pierwszym planem. Dlatego, patrząc na całość, możemy doświadczyć ich obu. W tym wypadku pojęcie względne dotyczy tego, na co zwracamy uwagę.
Ostatnie pojęcie względne leży w oku patrzącego i miejsca z którego patrzy. Gdy następuje próba interpretacji, pojawi się wiele wizji tego, co się widzi. Pojawi się bardzo dużo opinii o których można rozmawiać, a ja wskazuję na doświadczanie „czymś-czegoś”, co wychodzi poza słowne ramy.
Wojciech Chamryk
