Adam Chętnik, miłośnik i badacz kultury kurpiowskiej
–Adam Chętnik był doskonały we wszystkim co robił – podkreśla Urszula Kuczyńska. – Pamiętamy go jako etnografa i muzealnika, ale pisał też wiersze, sztuki dla teatrów amatorskich, był grajkiem, cieślą, historykiem, biologiem, botanikiem, nauczycielem i wychowawcą młodzieży. Jako drugi zbudował na ziemiach polskich muzeum na wolnym powietrzu, według własnej wizji i pomysłów, bo to nie były czasu internetu, że można wejść, coś obejrzeć i podpatrzyć. Sam to wymyślił, zrealizował i sfinansował – to najlepiej świadczy o tym, że był człowiekiem, który wyprzedzał swoje czasy! Urodzony przed 130. laty w Nowogrodzie twórca tamtejszego skansenu oraz łomżyńskiego muzeum był bohaterem wykładu Urszuli Kuczyńskiej w Oddziale dla Dzieci Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łomży.
Etnograf Urszula Kuczyńska, kierownik Skansenu Kurpiowskiego im. Adama Chętnika w Nowogrodzie, ma ogromną wiedzę na temat patrona skansenu oraz dar jej ciekawego przekazywania. Dlatego w piątkowe przedpołudnie w czytelni biblioteki dziecięcej zasiedli nie tylko gimnazjaliści z PG nr 1, ale też spora grupa dorosłych słuchaczy.
– Pani prowadząca ujęła to w bardzo ciekawy sposób – mówi drugoklasista Karol Stasik. –
Przybliżyła nam historię życia pana Chętnika, który w znacznym stopniu przyczynił się do zachowania kultury kurpiowskiej. Myślę, że warto wiedzieć więcej o takich ludziach!
– Adam Chętnik to człowiek nieprzeciętny, bo z niczego stworzył coś wielkiego i to jego dzieło trwa i trwać będzie! – potakuje Stanisław Chmielewski. – Trzeba przekazywać te tradycje i kultywować wiedzę na ten temat, również poprzez takie spotkania. A ta pani arcyciekawie opowiada!
– Interesują mnie Kurpie, ostatnio byłam np. na palmach w Łysych – dodaje Danuta Rydzewska.
– Interesuje mnie też Nowogród, zabytki w skansenie, dlatego przyszłam tu dzisiaj, żeby poszerzyć swoje wiadomości o Adamie Chętniku, bo jestem takim badaczem-amatorem.
Starsi i młodsi słuchali z ogromnym zainteresowaniem barwnej opowieści na temat Adama Chętnika (1885-1967). Prekursor muzealnictwa na wolnym powietrzu, bo otwarty w roku 1927 skansen Nowogrodzie był dopiero drugim muzeum tego typu na ziemiach polskich, był bowiem człowiekiem, który całe swoje życie podporządkował badaniom zwyczajów i kultury ludu kurpiowskiego i Puszczy Zielonej. Przemierzał ją pieszo i rowerem, z nieodłącznym aparatem fotograficznym.
– Chętnik był przede wszystkim terenowcem – potwierdza Urszula Kuczyńska. – To co zobaczył na Kurpiowszczyźnie i co opisał czy sfotografował jest w tej chwili dla nas bardzo ważne i stanowi wartość źródłową – kiedy chcemy czegoś się dowiedzieć z początków XX wieku czy okresu międzywojennego sięgamy do publikacji Chętnika – to jest tak, jakby człowiek rozmawiał z jakimś 150-letnim Kurpiem!
Wśród uczestników spotkania były też osoby, które miały okazję zetknąć się z Chętnikiem.
– To było na obozie wędrownym i zwiedzaliśmy skansen w Nowogrodzie – wspomina Henryk Borkowski. – Był rok 1962, miałem 13 lat i oprowadzała nas żona pana Chętnika. I w pewnym momencie mówi, że ten, który majstruje ze swoim kolegą przy bramie to właśnie Adam Chętnik.
Przestrzegła nas jednak, żeby nie podchodzić bliżej, bo nie lubi już kontaktów z ludźmi, ale podpowiedziała też, żeby podejść do studni, skąd mogliśmy przyjrzeć mu się z bliska. Pamiętam go jako starszego, przygarbionego, ale zapracowanego człowieka, a przecież dobiegał już 80-tki!
– Efekty działalności Adama Chętnika można zobaczyć na każdym kroku – podsumowuje Urszula Kuczyńska. – Wystarczy pójść na ulicę Dworną i wtedy zobaczy się Muzeum Północno-Mazowieckie które założył, a kiedy pojedzie się do Nowogrodu zobaczy się skansen.
W bibliotekach są jego książki, a cała nasza wiedza o Kurpiowszczyźnie pochodzi od niego!
Wojciech Chamryk
Zdjęcia: Oddział dla Dzieci MBP
