Uprawia ziemię i poezję
Jarosław Zenon Choromański jest z zawodu mechanikiem maszyn i urządzeń rolniczych. Na co dzień gospodarzy na 15 hektarach i hoduje bydło w Grądach Nowogrodzkich. Ma serdeczną żonę, trzy kochane córki i coś, co stanowi istny ewenement wśród rolników: własną, żarliwą i urokliwą mowę, którą opisuje otaczający go świat, poddany „rytmowi pór dnia, roku, tętnu przyrody...” Właśnie wydał szósty tomik poetycki!
Duża sala na parterze Regionalnego Ośrodka Kultury w Łomży zamieniła się w sobotni wieczór, 9 stycznia br., w sympatyczna kameralną kawiarenkę: granatowe obrusiki i świece w stroiku na stołach, w centralnym miejscu nakryty karminową serwetą stół dla autora i sztaluga z jego portretem. Poeta na obrazie „jak żywy” jest dziełem młodej plastyczki Izabeli Cierpikowskiej, która ponadto na ścianie zawiesiła serię swoich prac z pejzażami i końmi, a co najważniejsze: zilustrowała wydany przez ROK najnowszy tomik J.Z. Choromańskiego „Rysa bursztynowej szpilki”. Rysunki o różnym charakterze czasem dosłownie ilustrują wiersz na sąsiedniej stronie, czasem są do niego swobodnym komentarzem.
Było sympatycznie, rodzinnie i trochę w stylu kawiarni literackiej: dyrektor ROK Jarosław Cholewicki witał i przedstawiał gości wieczoru autorskiego, Agnieszka Żemek nastrojowo śpiewała songi Grażyny Łobaszewskiej, Jan Suchodoła grał z wyczuciem nastroju jazzowe improwizacje, a Małgorzata Sawicka-Kujawa czytała wiersze z tomiku „Rysa bursztynowej szpilki”. Układu i wyboru tekstów dokonała Barbara Chojnowska, zaś krótkim wstępem poprzedził poeta Andrzej Cholewicki.
Bo to właśnie łomżyńscy poeci, m.in., Andrzej Cholewicki, Bogdan Duchnowski i Tadeusz Mocarski, spotykali się w połowie lat 80. w „klubie młodego literata” Miejskiego Domu Kultury DŚT, kiedy Jarosław Z. Choromański poważnie zajął się pisaniem wierszy (choć pierwszy powstał, gdy chodził do czwartej klasy podstawówki). Dużo też zawdzięcza konsultacjom, jakich udzielał mu Henryk Gała. Od tamtej pory wydał pięć tomików: „Ruchome piaski” (1992), „Jest późno” (1998), „Jak kukułki” (2001), „Wiatrem darte z nieba” (2003) i „Ciszę nazwij jak chcesz” (2006).
Lata trudu przyniosły efekty. Kilkanaście wierszy z nowego, liczącego 42 teksty, zbioru to dojrzałe wypowiedzi dojrzałego i skromnego człowieka. Choromański umie sprostać wymaganiom warsztatu literackiego: jego mowa jest prosta, obrazowa i przesycona delikatną metaforą. Teksty są zrozumiałe i ujmują delikatnością sformułowań. Kiedy na plaży obserwuje opryskujących się wodą dziewczynę w bikini i chłopaka w bokserkach, „nad ich głowami mostem staje tęcza”, zaś poeta zadaje pytanie: „skąd się wzięło tych dwoje/ przywołanych na chwilę/ może stąpam/ po śladach/ co tu/ zostawiłem”. Podobnego typu refleksyjność, zaduma nad przemijaniem pojawia się także wówczas, gdy pyta, „czym/ rozjaśnimy pamięć/ czym/ ją ogrzejemy/ w mrozie zapominania”...
Ściany postawionego w 1930 r. rodzinnego domu, w którym urodził się Jarosław Zenon Choromański, poszarpały kule i pociski. W 1939 r. kilka kilometrów od Grądów Nowogrodzkich, gdzie rolnik-poeta przyszedł w 1962 r. na świat, szalał front walk Polaków z Niemcami. Poeta odnowił dom i do dziś sam orze ziemię i obsiewa zagony żytem, owsem i pszenicą. W wolnych chwilach sięga po pióro, np. w hołdzie obrońcom Nowogrodu: „Sześćdziesiąt lat później stanąłem na grobli/ Miasto na wzgórzu koroną domów migoce/ zapach sianokosów, rozległa dolina/ Wędkarz, wiklina brzegiem Narwi idzie (…) I gdyby nie schron strzaskany (…) Powiedziałbym, że wojny tu nie było/ Ani bohaterów”...
- Cieszę się, że mąż pisze, bo w jego wierszach coś po nas zostanie – mówiła żona rolnika poety Lilla. - Dzieci, wnuki i prawnuki będą wiedziały, czym żyli przed laty ich przodkowie...
Mirosław R. Derewońko
