Tabletki w torebce, sznur w teczce
W Łomży i powiecie łomżyńskim 59 osób podjęło próbę samobójczą (od stycznia do sierpnia br.), która w 13 przypadkach skutkowała zgonem. W Podlaskiem popełnić samobójstwo próbowało 424 ludzi, z których 108 zmarło w tych 8 miesiącach... Powiat Łomżyński zorganizował konferencję dla pedagogów szkolnych i pracowników socjalnych na tematy: samobójstw i pomocy psychologicznej.
Konferencja odbyła się w sali starostwa przy Szosie Zambrowskiej. „Umysł powiódł ciało na skraj urwiska. - Jeśli mnie kochasz - rzekł umysł - zrób krok w ciszę. - Jeśli mnie kochasz - odparło ciało – odwróć się i żyj". Takim metaforycznym dialogiem nierozerwalnie związanych na życie i śmierć: Umysłu i Ciała organizatorzy ukazali tematykę dramatów samobójców z 3 perspektyw: 1. diagnozy klinicznej i psychoterapii wśród osób z depresją i chorobami psychicznymi; 2. wśród uzależnionych od alkoholu, narkotyków, dopalaczy i hazardu; 3. popełnianych przez dzieci i młodzież. Pierwsze i drugie ujęcie omawiamy poniżej; trzecie przedstawiła psycholog kliniczny Magdalena Kołakowska.
Tragedia samobójcy dotyka bliskich i dalszych
Prelegentki i gości witała wicestarosta Maria Dziekońska. Stwierdziła, że w codziennych relacjach ciężko o samobójstwach rozmawiać, bo to temat trudny i traumatyczny. Największy współczynnik autodestrukcji jest po wakacjach we wrześniu i po weekendzie w poniedziałek. Poinformowała, że najwięcej w Polsce, ponad 5 tys. prób rocznie, targa się na życie mężczyzn w wieku od 50 do 55 lat. Szacunkowo 20 osób jest bezpośrednio dotkniętych tragedią czyjegoś samobójstwa. Przypomnijmy, że od stycznia do sierpnia ubiegłego roku w Łomży i powiecie łomżyńskim 42 osoby podjęły próbę samobójczą, która w 12 przypadkach skutkowała zgonem. Podinspektor Tomasz Krupa z KWP w Białymstoku podaje, że w tym samym okresie w województwie podlaskim 385 osób podjęło próbę samobójczą; niestety, w 101 przypadkach śmiertelną. W całym 2021 r. w Łomży i powiecie 55 osób podjęło próbę samobójczą, w tym 15 zmarło. W Podlaskiem 542 osoby spróbowały - 147 zgonów...
Halucynacje w karetce, radiowozie i szpitalu
Doktor nauk med. Sylwia Szymańska to psycholog kliniczny w Centrum Zdrowia Psychicznego w Szpitalu Wojewódzkim w Łomży. Porównała średnie światowe wg WHO: ponad 10 samobójstw na 100 tys. populacji i średnią w Polsce – ponad 16 samobójców na 100 tys. rodaków. W 2021 roku aż 5201 ludzi w kraju odebrało sobie życie śmiercią samobójczą, np. na sznurze, pod kołami pociągów i samochodów, po skoku z wysokości i po zażyciu nadmiernej dawki leków. - Nie ma dnia, gdy nie przyjeżdża karetka Pogotowia czy Policja z pacjentem, który grozi, że chce się zabić – opowiada dr Szymańska doświadczenia z dyżurów SOR. Ale po wytrzeźwieniu na dołku złe myśli przechodzą...
Trudniejsze przypadki dotyczą ludzi chorych: depresja, choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD), schizofrenia, chwiejność emocjonalna (borderline). Gdy używają szkodliwie alkoholu, narkotyków i substancji psychoaktywnych, sytuacja bardziej się komplikuje. Ludzie mają omamy słuchowe – w głowach słyszą głosy, nakazujące odebrać sobie życie – ale halucynacje mogą dotyczyć wszystkich zmysłów. Omamy cenestetyczne oznaczają urojenia, dotyczące rozpadu ciała i narządów wewnątrz, co również może wywoływać myśli samobójcze. Przyczyną chęci zakończenia życia bywa choroba inwalidyzująca: nowotwór, serce i układ krążenia, uzależnienie od opieki – SLA i SM. Substancje psychoaktywne, nawet pierwszy raz zażyta marihuana - mogą wywołać nagły, ostry atak psychozy.
Czy myślisz o tym, żeby odebrać sobie życie...?
Kobiety często trują się tabletkami, mężczyźni wolą krwawsze rozwiązania. - Kryzys ekonomiczny dopiero przed nami... – opisywała sekwencję wydarzeń dr Szymańska: nagła utrata pracy, poczucie odpowiedzialności za żonę i dzieci czy niespłacony kredyt – w ocenie samobójcy - nie do spłacenia. - Ocena wydarzenia, czym jest dla pacjenta, a nie dla nas – poradziła pedagogom psycholog, która patrzy w oczy pacjentom i zadaje pytania wprost: - Czy myślisz o tym, żeby odebrać sobie życie...?
Uwagę otoczenia powinny zwrócić, np. izolowanie się człowieka, nieodpowiadanie na pytania, jak sobie wyobraża swoje życie za kilka tygodni, spisywanie testamentu, spotkania z osobami, których dawno nie widział. Jeden z pacjentów przez miesiąc nosił linę w teczce, szukając miejsca na ostatni akt woli. Nie zrobił zamachu na życie, bo przypadkiem żona znalazła sznur i spowodowała, że trafił na leczenie w oddziale psychiatrycznym... Przed samobójstwem chronią: radzenie sobie ze stresem, głęboka wiara, zdolność krytycznej oceny, optymizm, odpowiedzialność za dzieci i zwierzęta, sieć wsparcia społecznego i zaangażowanie w życie społeczności. W szpitalu jest w godz. 8.-18. punkt zgłoszeń w potrzebie (tel. 86 47 33 551), a w godz. 8.-14. rejestracja do psychiatry (86 47 33 270).
Motywy samobójców są rozmaite. Jedni chcą ukarać bliskich, dokonując samozagłady z nienawiści, jakiej w swoim mniemaniu albo faktycznie doznali. Inni mają poczucie, że dla nikogo nie są ważni, czują osaczenie, przytłoczenie, brak wyjścia z trudnej sytuacji. W takich chwilach trzeba pomagać.
Mężczyzna wyszedł oknem z II piętra
Magister Renata Szymańska, psycholog i psychoterapeuta z WOPiTU w Łomży, streściła typowe myślenie osoby uzależnionej ze skłonnościami do samobójstwa po alkoholu: „życie nie ma sensu, nikt mnie nie kocha, nic dobrego się nie dzieje i nie wydarzy”. Do groźnych uzależnień zaliczyła: alkoholizm i narkomanię, ale i behawioralny hazard, któremu towarzyszą ogromne długi i pożyczki. Przytoczyła wyniki badań prof. Marcina Wojnara z WUM, że pacjenci z uzależnieniem od alkoholu są obciążeni ryzykiem popełnienia samobójstwa, zaś 25-35 procent ofiar to uzależnieni, co trzeci. Alkohol dodaje odwagi także nieuzależnionym, skaczącym z mostu i płynącym w poprzek Narwi. - Alkohol zaburza percepcję – podała przykład, jak mężczyzna wyszedł oknem z II piętra, bo myślał, że tam są drzwi - złamał kręgosłup i jeździ na wózku inwalidzkim. Zagrożeni są również chorzy na depresję, używający alkoholu, żeby się poczuć lepiej, odprężyć, jednak działa mechanizm i w drugą stronę, że spożywanie alkoholu prowadzi do depresji. Zdarza się, że ludzie biorą leki niewiadomego pochodzenia z czarnego rynku i tracą świadomość, nie wiedząc, co się z nimi i wokół dzieje. Bywa, że pacjenci mają podcięte gardła, pocięte ręce i brzuchy. Odchodzą z domu albo są odsunięci przez rodzinę, nie mogącą wytrzymać. Mają niską samoocenę, skłonność do agresji i kiepskie finanse, do tego dopadają psychozy, choroby somatyczne, zaniedbane zęby, chora wątroba, nerki, nowotwory.
Jak przeciwdziałać samobójstwom?
Psychoterapeuci widzą, jak boli samotność w społeczeństwie i jak niedojrzałość w traktowaniu daru własnego życia prowadzi do ostateczności. Powodami kryzysu psychicznego są: śmierć bliskich, zawody miłosne, separacja, rozwód, odejście dzieci, niechcących odezwać się do ojca... Załamanie przeżywa syn, gdy umiera kochana matka, finansująca, służąca, opłacająca mieszkanie, wspierająca alkoholika. Nawet gdy sama była po udarze, chodziła na róg po resztki z opieki, by ugotować obiad.
Jak przeciwdziałać samobójstwom? - Nie bać się rozmawiać o samobójstwach – odpowiada Renata Szymańska, doradzając: leczenie uzależnienia i współuzależnień, poszukanie pomocy w poradniach rodzinnych i wsparcia psychologicznego, pomoc w powrocie na rynek pracy i troskę współczującej społeczności... Ludzie często nie wiedzą, jak doradzić i jak pomóc, dlatego trzeba szukać WOPiTU.
Mirosław R. Derewońko
tel. red. 696 145 146
Pomoc psychologiczna dla dzieci i młodzieży w ramach NFZ
Zapobieganie przemocy w rodzinie na różne sposoby
Psycholog z UG: relacja z dzieckiem to ważny czynnik chroniący je przed zachowaniami ryzykownymi
