Wierni ideałom Kościuszki odsłonili tablicę w I LO w Łomży
„W ROKU TADEUSZA KOŚCIUSZKI w dwusetną rocznicę śmierci bohatera dwóch kontynentów walczącego o Wolność i Równość ludzi i narodów, w setną rocznicę nadania Szkole imienia Naczelnika insurekcji potwierdzamy wierność Jego ideałom. 15 – 10 - 2017 Społeczność Gimnazjum i Liceum” – takie wzniosłe słowa widnieją na wąskiej, poziomej tablicy pamiątkowej, jaką pod portretem patrona na parterze budynku przy ul. Bernatowicza w przededniu 99. rocznicy odzyskania Niepodległości odsłonili: dyrektor ZSO w Łomży Jerzy Łuba, podlaska wicekurator oświaty Bożena Dzitkowska, biskup łomżyński Janusz Stepnowski , przewodniczący samorządu uczniowskiego I LO i maturzysta Eryk Mroczko oraz reprezentująca PG nr 6 Paula Rafałowska.
Długi korytarz ponad 100-letniego gmachu stał się widownią dla uczestników uroczystości, którzy zasiedli w dwóch przeciwstawnych sektorach krzeseł: dorośli goście od strony sekretariatu Szkoły, a młodzież od strony jej muzeum. Pośrodku wisi na ścianie z oknami słusznych rozmiarów portret młodego Tadeusza Kościuszki (1746 – 1817), polskiego i amerykańskiego generała, walczącego w wojnie o niepodległość USA (1775–1783), oraz naczelnika insurekcji kościuszkowskiej (1794)...
„Gdzie są chłopcy z tamtych lat...”
W złotej ramie, historycznej, czekającej na renowację, osadzono udane płótno autorstwa Gyarfasa Jeno Lörinczy'ego (1903 – 1986), łomżyńskiego malarza rodem z Węgier. Pod portretem zawisła skromna tablica, po obu stronach stanęły prężnie poczty sztandarowe: I LO z chorążym Patrykiem Gronostajskim oraz PG 6 z chorążym Jakubem Mazewskim. Po „Mazurku Dąbrowskiego” krótka opowieść historyczna w wykonaniu siedmiu eleganckich chłopców. Zaczyna Mateusz Tyszka, że 15. października 1917 Szkoła otrzymała imię Tadeusza Kościuszki, że wówczas przemianowano Nowy Rynek na plac Tadeusza Kościuszki, że była to setna rocznica zgonu Naczelnika... Kolejni uczniowie przybliżają patriotyczną atmosferę i wydarzenia w mieście: nocne ćwiczenia harcerzy, związanych z Polską Organizacją Wojskową, stacjonowanie w koszarach 4. pułku legionów od zimy 1916 do lata 1917, przemarsze ulicami wojskowych w polskich mundurach, harcerzy z „Rotą” M. Konopnickiej na ustach, aresztowanie przez Niemców komendanta POW Jana Kraszewskiego, przyjazd z Warszawy nowego dowódcy Leona Kaliwody (1807 - 1918), internowanie od jesieni 1917 do lata 1918 legionistów, zbieranie dla nich przez łomżyniaków żywności po wsiach, ucieczki z koszar... Rówieśnicy chłopców z tamtych lat przypomnieli trochę szczegółów tragicznej historii: 11. listopada 1918 o godz. 15. odbyła się zbiórka POW w parku miejskim, po której ok. 16. patrol harcerzy udał się w kierunku ulicy Sienkiewicza, gdzie mieściła się izba harcerska. Ale od Polowej wyszedł nagle patrol Niemców z karabinami, którzy otworzyli ogień, gdy Leon Kaliwoda podniósł pistolet do góry, wzywając do poddania się okupantów... Zginął w ostatnich godzinach niewoli i w pierwszych Niepodległości Ojczyzny. Do postaci Kościuszki powrócił na koniec Wiktor Walewski.
„Niech Kościuszko Państwa i nas prowadzi!”
Jerzy Łuba witał dziesiątki gości, wśród których był jego poprzednik Zygmunt Zdanowicz (lat 80), który kierował LO im. Tadeusza Kościuszki w latach 1978 – 2004. Wicekurator podarowała Szkole grawerton od chorej kurator Jadwigi Szczypiń i książkę z Naczelnikiem na okładce, kończąc mowę wezwaniem: „Niech Kościuszko Państwa i nas prowadzi!”. Absolwent „Pierwszego” i prezydent Mariusz Chrzanowski określił wydarzenie jako skłaniające do zastanowienia się, co było i co będzie przed nami. - W biegu za karierą i zdobywaniem tytułów młodzi zapominają, ile krwi przelano... - chwalił za kultywowanie pamięci o bohaterach młodzież I LO i PG 6. Trzecioklasistka gimnazjum Natalia Konopka z przyjaciółką od przedszkola Wiktorią Koniecko poznała w muzeum seniorów: Adama Sobolewskiego (lat 77; uczył się w LO w latach 1954 – 58) i Ojca Jana Bońkowskiego (lat 80; w latach 52 – 53). - Patriotyzm dzisiaj to nie walka z bronią, a dobra nauka, chętne poznawanie historii u pana Adama Chojnowskiego, udział w uroczystościach takich jak ta...– wylicza Natalka. Obie są zadziwione, że od wybuchu wojny w '39 do '57 Szkoła nie nosiła imienia Kościuszki, który walczył z zaborcami Rosjanami, a w Mereczowszczyźnie na Białorusi dwór rodzinny odbudowano w 2004 z inicjatywy Ojca Jana, który proponował to ok. 1996 r. Na miejscu dworu leżał wtedy głaz – podobnie jak dotąd na pl. Kościuszki w Łomży: ówcześni 100 lat temu zarzekali się, że wystawią Naczelnikowi pomnik, ale po wieku musi wystarczyć tabliczka... Eryka Mroczko lubią rówieśnicy i nauczyciele, prosząc o udział w ważnych wydarzeniach dla I LO, jakimi w tygodnia były projekcje filmu dokumentalnego „Człowiek, który wyprzedził swoją epokę” Fundacji Kościuszkowskiej oraz „On sam był Polską”, prezentacje dzieł sztuki i literatury na temat Naczelnika. Współpracujące przy całości: polonistka Jolanta Szabuńko i historyczka Katarzyna Lipska doceniły nowy spektakl Teatru Maskarnia Magdaleny Szyszko o dojrzewaniu do wolności. - Ciekawe, że Kościuszko i Jefferson, 3. prezydent Stanów Zjednoczonych i współautor Deklaracji Niepodległości, byli braćmi ducha: od pierwszego spotkania wiedzieli, że się zaprzyjaźnią... - dzieli się odkryciami z tygodnia ph. „Blisko Niepodległej” i poznania Naczelnika Eryk Mroczko, zdolny gitarzysta i kompozytor, i czuły poeta...
Mirosław R. Derewońko
