Niebezpieczny nowy model finansowania uczelni
„Zmiany wdrażane w sektorze nauki i szkolnictwa wyższego nie powinny i nie mogą ograniczać możliwości regionalnych uczelni” - zaznacza Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego, która przyjęła specjalne stanowisko w sprawie zagrożeń dla rozwoju społeczno - gospodarczego województwa podlaskiego wynikających z aktualnej sytuacji regionalnych uczelni wyższych. - Rada przyjmuje z wielkim niepokojem decyzje uczelni publicznych o bardzo znaczącym ograniczeniu naboru studentów, które wynikają z aktualnie wdrażanego nowego modelu finansowania(...) zaś szczególnie negatywne skutki w opinii członków Rady, będzie miało ograniczenie rekrutacji na jedynej regionalnej akademickiej uczelni technicznej - Politechnice Białostockiej – czytamy w stanowisku podpisanym przez Waldemara Pędzińskiego, przewodniczący WRDS.
Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego w Białymstoku reprezentuje organizacje pracodawców, związki zawodowe, czyli pracowników oraz samorządy różnego szczebla z wojewódzkim włącznie, a także stronę rządową. Jej przewodniczącym jest Waldemar Pędziński z Łomży, który reprezentuje Pracodawców Rzeczpospolitej Polskiej.
Stanowisko Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Białymstoku w sprawie zagrożeń dla rozwoju społeczno - gospodarczego województwa podlaskiego wynikających z aktualnej sytuacji regionalnych uczelni wyższych.
Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego w Białymstoku, na podstawie informacji przedstawionych przez Magnificencje Rektorów regionalnych uczelni wyższych na temat wpływu aktualnie realizowanych i planowanych zmian modelu funkcjonowania i finansowania nauki i szkolnictwa wyższego na sytuację tychże uczelni, oraz przeprowadzonej wnikliwej dyskusji, stoi na stanowisku, że:
- Regionalne uczelni wyższe pełnią kluczową rolę w zaspokajaniu potrzeb regionalnej gospodarki, administracji, edukacji, służby zdrowia i innych służb publicznych oraz mieszkańców województwa w zakresie kształcenia odpowiedniej ilości i jakości kadr specjalistów, a także prowadzenia badań naukowych i prac badawczo rozwojowych. Jakość i dostępność kadr specjalistów bezpośrednio warunkuje zdolność przedsiębiorstw do innowacyjnego rozwoju i podnoszenia swej konkurencyjności, zaś w sektorze usług publicznych zdolność zaspokajania rosnących potrzeb mieszkańców. Zmiany wdrażane w sektorze nauki i szkolnictwa wyższego nie powinny i nie mogą ograniczać możliwości regionalnych uczelni w tym zakresie.
- W tym kontekście Rada przyjmuje z wielkim niepokojem decyzje uczelni publicznych o bardzo znaczącym ograniczeniu naboru studentów, które wynikają z aktualnie wdrażanego nowego modelu finansowania. Dotyczy to zwłaszcza kierunków, gdzie popyt na absolwentów równoważy lub przeważa podaż, zaś szczególnie negatywne skutki w opinii członków Rady, będzie miało ograniczenie rekrutacji na jedynej regionalnej akademickiej uczelni technicznej - Politechnice Białostockiej.
- Zmiana modelu funkcjonowania nauki i szkolnictwa wyższego musi być skorelowana z realnym zwiększeniem finansowania tego sektora z budżetu państwa. Między innymi, postulowane w założeniach do „Ustawy 2.0” finansowanie nauki i szkół wyższych z budżetów samorządów byłoby celowe, wymaga jednakże zmian w innych aktach prawnych. Finansowanie takie stworzy nowe możliwości, ale nie zapewni stabilnego dofinansowania sektora szkolnictwa wyższego, ze względu na ograniczone przychody samorządów oraz ich duże zaangażowanie w realizację przedsięwzięć wymagających zapewnienia wkładu własnego. Ponadto finansowanie sektora nauki i szkolnictwa wyższego ze środków będących w dyspozycji podmiotów gospodarczych, dyskutowane podczas posiedzenia Rady, może mieć w naszych aktualnych, regionalnych realiach jedynie charakter uzupełniający jako zależne od ograniczonych możliwości finansowych tych podmiotów.
- Celowe jest funkcjonowanie instytucji reprezentującej wobec uczelni interesy otoczenia społeczno-gospodarczego (określanej w projektach jako „rada powiernicza”). Obecne przepisy dopuszczają tworzenie konwentów uczelni. Należałoby tego typu organy utrzymać wzmacniając ich rolę inicjatorską w określaniu zwłaszcza kierunków działania uczelni (jej strategii).
- Kwestie kształcenia studentów w przedłożonych projektach Ustawy o szkolnictwie wyższym nie znalazły w większości właściwego miejsca. Autonomia uczelni jest wartością, która powinna służyć doskonaleniu także procesu kształcenia. Wymaga to obecnie ze strony uczelni inicjatywy i elastyczności działania, równocześnie zdecydowanie krótszych od aktualnie obowiązujących procedur, w tym dotyczących przygotowania oferty dydaktycznej o zróżnicowanej, interdyscyplinarnej treści (szybsza reakcja na potrzeby rynku pracy), a także wielorodzajowej współpracy między uczelniami i ich społeczno-gospodarczym otoczeniem. Aby mieć możliwość realizacji powyższych założeń, uczelnie muszą mieć swobodę nie tylko opracowania programów kształcenia (i kierunków studiów), ale także określania organizacyjnych sposobów ich realizacji.
- Jako istotny traktuje Rada postulat przygotowania i wdrożenia wieloletniej strategii rozwoju nauki i szkolnictwa wyższego, dającej m.in. długofalowe podstawy do kształtowania finansowania działań w tym zakresie. Strategia ta musi być ściśle powiązana z innymi dokumentami strategicznymi przyjmowanymi na szczeblu krajowym, w szczególności z Planem na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju przygotowanym przez Ministerstwo Rozwoju.
- Ze względu na konieczność kształcenia praktycznego nauczyciele akademiccy zatrudnieni w Państwowych Wyższych Szkołach jako praktycy powinni mieć przelicznik dotacyjny 1,0 a nie 0,6 jak do tej pory. Podobnie za uzasadnioną Rada uważa propozycję Rektorów, aby w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych magisterski kierunek „pielęgniarstwo” oraz kierunki jednolite magisterskie miały przelicznik dotacyjny 1,0 a nie 0,6.
- Rada za niezbędne uważa wprowadzenie rozwiązań podatkowych tworzących zachęty dla przedsiębiorców przeznaczających własne środki finansowe na wsparcie uczelni wyższych, z którymi współpracują w zakresie badań, innowacji oraz/lub edukacji.
dr n. med. Waldemar Pędziński
Przewodniczący WRDS
