Adam Chętnik - Kurp w Sejmie
Wystawę przybliżającą polityczną i patriotyczną działalność Adama Chętnika (1885 – 1967), wybitnego muzealnika, etnografa, założyciela skansenu w Nowogrodzie oraz łomżyńskiego muzeum, można oglądać w Muzeum Przyrody w Drozdowie. – Jest to mało znany wycinek życia Adama Chętnika, ukazanie jak może wyglądać służba narodowi, służba ojczyźnie, jakie kwalifikacje i cechy charakteru trzeba mieć, żeby taką służbę wypełniać w sposób właściwy – mówi Jacek Chętnik, wnuk Adama. Wśród wielu pamiątek i dokumentów są też materiały dotąd nieznane, odkryte w archiwach przez historyka Marcina Rydzewskiego z drozdowskiego muzeum.
Wystawa ma przybliżyć aktywność parlamentarną Adama Chętnika, kiedy w latach 1922-27 zasiadał w Sejmie I kadencji II Rzeczpospolitej jako przedstawiciel, współpracującego ze Związkiem Kurpiowskim, Związku Ludowo-Narodowego. Ale to również przypomnienie jego młodości, kształtowania się patriotycznych poglądów pod wpływem Romualda Bielickiego (ojca Hanki) czy Bohdana Winiarskiego, ale też działalności społecznej, publicystycznej oraz wartości, którymi kierował się w życiu.
– Charakter działalności Adama Chętnika wskazuje, że był przede wszystkim działaczem i patriotą, chciał załatwiać sprawy na rzecz ludzi, widział ich potrzeby, podejmował wtedy wysiłek i nie oglądał się na wynagrodzenie czy konsekwencje z tym związane – mówi Jacek Chętnik.
Wszystko to przedstawiają zgromadzone na wystawie dokumenty i pamiątki po Chętniku, pochodzące ze zbiorów 21 muzeów, archiwów, bibliotek oraz osób prywatnych, w tym jego rodziny. Część z nich zaprezentowano w postaci plansz, ale jest też wiele oryginałów, jak: książki, aparaty i akcesoria fotograficzne, artykuły i zdjęcia prasowe, odznaczenia, korespondencja czy nawet drobiazgi, jak bilet wizytowy. Najcenniejsze są dokumenty i materiały dotąd nieznane, w tym prezentowane po raz pierwszy, jak wydawane przez Chętnika w latach 20. pismo lotne dla wsi i osad ziemi łomżyńskiej „Dzwon z nad Narwi”.
– Cudem udało mi się dotrzeć do tego wydawnictwa, a jest tam zawarty program, który Adam Chętnik chciał przedstawić w Sejmie, są jego poglądy, ale też polemika z przedstawicielami innych ugrupowań politycznych – podkreśla Marcin Rydzewski.
Równie cennym odkryciem historyka jest teczka z dokumentami Chętnika, spoczywająca przez wiele lat w archiwach Uniwersytetu Warszawskiego. Nikt dotąd nie natrafił na jej ślad, ponieważ została błędnie opisana. Dopiero Rydzewski zorientował się, że „Adam Chętnic” to w rzeczywistości Chętnik, dzięki czemu wiele unikalnych materiałów, jak jego odręcznie pisany, obszerny życiorys ujrzało światło dzienne.
Adam Chętnik reprezentował region kurpiowski w Sejmie przez pięć lat, jednak po zakończeniu kadencji nie wrócił już do polityki, podkreślając, że nie należy do żadnej partii czy opcji politycznej, że woli skoncentrować się na pracy naukowo-historycznej oraz działaniach na rzecz swego regionu.
– Chętnik był bardzo skutecznym posłem, wielu ludzi go słuchało, uważało za autorytet, miał też wielkie osiągnięcia w Sejmie – ocenia Marcin Rydzewski. – To były wnioski, interpelacje czy przemówienia. Robił też dużo w terenie, spotykał się z ludźmi, na co są dowody w prasie regionalnej i nie tylko. Był też niestudzonym bojownikiem w czasie kampanii wyborczej, prowadził ożywione dyskusje na łamach prasy, część z niej była zresztą przez niego wydawana.
– Wartością tej wystawy jest również to, że została ona przygotowana z myślą o instytucjach kultury czy oświaty – podkreśla dyr. Archacka. – Będzie to więc wystawa wędrująca, powinna bowiem trafić do wielu miejsc. Dlatego najpierw do końca tego roku będziemy ją pokazywać w muzeum, ale w roku 2016 czy następnych nic nie stoi na przeszkodzie, by była pokazywana w terenie, w instytucjach, które będą zainteresowane tą tematyką!
Wojciech Chamryk
