Ranking wykorzystania funduszy unijnych w ostatnich latach przez samorządy
Polska jest największym beneficjentem funduszy unijnych 2014-2020. Co czwarte euro z tego budżetu trafia do Polski. Najwięcej 16855,66 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca wpłynęło do Świnoujścia. Na Łomżanina unijne środki wyniosły 3505,34 zł.
Pismo Samorządu Terytorialnego Wspólnota przygotowało zestawienie, ile funduszy europejskich w latach 2014-2021 wpłynęło na jednego mieszkańca. Absolutnym liderem w rankingu zostało Świnoujście (16855,66 zł), a w województwie podlaskim Puńsk (10059,29 zł). Autorzy do zestawienia brali dane ze sprawozdań budżetowych o faktycznie poniesionych przez jednostki samorządu terytorialnego wydatkach, a nie zestawieniami umów zawartych na realizację kolejnych projektów. Dane odnoszące się do miast na prawach powiatu, także Łomży, obejmują zarówno dotacje do wydatków budżetowych, jak i kwot wydatkowanych przez spółki komunalne. Ponad 75 proc. wszystkich dotacji z funduszy unijnych ma charakter środków inwestycyjnych – podkreślają autorzy.
Niemal połowa dotacji inwestycyjnych wiąże się z inwestycjami transportowymi (drogi, zakup taboru komunikacyjnego). Drugim bardzo ważnym działem jest gospodarka komunalna i ochrona środowiska. Natomiast w dotacjach na zadania bieżące dominuje oświata, pomoc społeczna i administracja publiczna (w praktyce np. środki na szkolenia pracowników administracji gminnej).
Mylna zdaniem autorów byłaby interpretacja, że to władze wojewódzkie faworyzują swoje największe ośrodki miejskie rozdzielając środki z regionalnych programów operacyjnych. Dane, którymi posługiwali się w tym rankingu, nie pozwalają na rozdzielenie środków z RPO, Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i zarządzanych na poziomie krajowym programów o charakterze sektorowym.
Jednym z podstawowych założeń polityki regionalnej Unii Europejskiej jest wyrównywanie, a więc kierowanie strumienia dotacji pozwalającego na zwiększenie inwestycji publicznych do rejonów słabiej rozwiniętych. Sprawdza się to na poziomie krajowym. To właśnie dlatego Polska dostaje tak znaczące środki z budżetu UE, podczas gdy zamożniejsze kraje, takie jak Holandia, Szwecja czy Niemcy, są płatnikami netto– czytamy w raporcie. Reguła ta znajduje też odbicie w alokacji środków pomiędzy poszczególne województwa. Ale na poziomie mikro (pojedynczych jednostek samorządowych) sytuacja jest odmienna. To zamożniejsze miasta i gminy wiejskie stać na posyłanie swoich pracowników na dobre szkolenia lub zatrudnianie najlepszych firm konsultingowych, na opracowywanie bardziej skomplikowanych projektów, na zapewnienie wkładu własnego w odpowiedniej wysokości lub też posłużenie się kredytem tam, gdzie sytuacja tego wymaga. W efekcie to bogatsze jednostki korzystają często z wyższych dotacji. Okazuje się zatem – konkludują autorzy - że środki unijne, wbrew wyrównawczym założeniom polityki regionalnej, w skali mikro mogą się przyczyniać do zwiększania, a nie zmniejszania rozpiętości między mniej i bardziej zamożnymi gminami.
Zestawienie zawiera środki w przeliczeniu, a nie bezwzględne wartości. To oznacza, że jedna inwestycja w małej gminie dużo bardziej winduje samorząd, niż nawet kilka w znacznie większej gminie.
Najwięcej środków z funduszy unijnych w regionie, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, wpłynęło do Łomży 3505,34 zł. Wśród miast na prawach powiatu (48) Łomża zajęła 10 miejsce. Prezydent Mariusz Chrzanowski przekazał gazecie, ze od 2015 roku do miasta wpłynęło „grubo ponad 100 mln zł” dofinansowania unijnego (m.in. Centrum Przesiadkowo-komunikacyjne, autobusy elektryczne, Hala Kultury, Stary Rynek, Park Jana Pawła II). W Białymstoku tych funduszy było 5372,42 zł, w Suwałkach 3231,91, w Ełku – 1991,73 i 1270,53 w Ostrołęce.
Drugie miejsce w zestawieniu i 160-te wśród gmin wiejskich z 3157,08 na głowę mieszkańca przypadło gminie Przytuły.
Nowogród (189 wśród miasteczek) – 1939,71 zł; Śniadowo (585 wśród gmin wiejskich) – 1699,14 zł; Zbójna (588) – 1695,34 zł; Wizna (983) – 1111,75 zł; Piątnica (1044) – 1024,83 zł; gmina Łomża (117) – 931,07 zł; Miastkowo (1275) – 701,52 zł i Jedwabne (500 wśród miasteczek) – 681,36.
Powiat Łomżyński z 469,88 zł na mieszkańca zajął 101 miejsce wśród 314 powiatów ziemskich.
https://wspolnota.org.pl/fileadmin/user_upload/Nr_22-2022_Wydatki_ze_srodkow_UE.pdf
