Starzejący się i wyludniający region
Spada liczba ludności w województwie podlaskim i wygląda tak, jakby w ciągu ostatnich 21 lat zmniejszyła się o Łomżę. Region się starzeje i powoli wyludnia, Tak wynika z danych opublikowanych przez Urząd Statystyczny w Białymstoku.
Wydana na początku 2022 roku „Sytuacja demograficzna województwa podlaskiego” prezentuje analizę demograficzną regionu w 2021 roku. Zawiera wiele danych statystycznych m.in. odnośnie liczby i struktury ludności, małżeństw czy migracji.
W końcu 2021 r. w województwie podlaskim mieszkało 1148,7 tys. osób, tj. 3,0% ogółu ludności Polski. 60,9% mieszkało w miastach, a kobiet było 51,3% populacji. Mediana wieku (wiek środkowy) mieszkańców województwa podlaskiego z roku na rok jest wyższa. Statystyczny mieszkaniec regionu w końcu 2021 r. był w wieku 42,2 roku, natomiast rok wcześniej – 41,9 roku.
Od 2000 roku systematycznie, poza 2017, obserwowany jest stały spadek liczby mieszkańców i w tym okresie wyniósł 62 tys. mieszkańców. To wynik ujemnego przyrostu naturalnego i migracji. W 2021 r. w województwie podlaskim zarejestrowano 5011 nowo zawartych związków małżeńskich, tj. o 12,8% więcej niż przed rokiem. W tym samym czasie orzeczono 1596 rozwodów (o 14,0% więcej w porównaniu z poprzednim rokiem) i 34 separacje (o 8,1% mniej niż rok wcześniej). Coraz później mieszkańcy wchodzą w związki małżeńskie. W 2021 roku dla kobiet dominowało 25-29 lat (43,6%) i 20-24 lat (21,6%), a dla mężczyzn 25–29 lat (41,5%) oraz 30–34 lata (24,5%).
Mężczyźni żyją krócej
W omawianym roku w województwie zanotowano 10112 urodzeń żywych, tj. o 4,2% mniej niż w 2020 r. W tym okresie zmarło 16725 osób, czyli o 14,4% więcej w porównaniu z poprzednim rokiem. Przyrost naturalny ukształtował się na poziomie minus 6613 (rok wcześniej wyniósł minus 4065). W przeliczeniu na 1000 mieszkańców regionu ukształtował się na poziomie minus 5,74 (wobec minus 3,50 w poprzednim roku) i był niższy od wskaźnika ogólnokrajowego wynoszącego minus 4,95. W subregionie łomżyńskim wskaźnik wyniósł -8,08.
W 2021 r. w województwie podlaskim przeciętne trwanie życia w przypadku mężczyzn wyniosło 71,5 roku, natomiast kobiet – 80,5 roku. W odniesieniu do poprzedniego roku zaobserwowano skrócenie trwania życia mężczyzn o 1,5 roku, zaś kobiet o 1,4 roku. Z innych regionów przybyło do nas 2187 osób, a wyjechało 3844. Z zagranicy sprowadziło się 655 mieszkańców, a wyemigrowało 212.
Na przestrzeni pierwszych jedenastu lat obecnego stulecia, w wyniku wchodzenia w wiek zdolności do pracy osób urodzonych w okresie wyżu demograficznego, zwiększała się zarówno liczba, jak i udział tych osób w ogólnej populacji ludności. W kolejnych latach proces ten ulegał jednak powolnemu wyhamowaniu, a następnie odwróceniu – czytamy w raporcie. W końcu 2021 r. odsetek ludności w wieku produkcyjnym był już o 0,4 p. proc. niższy od zanotowanego przed rokiem (w końcu 2000 r. wynosił on 58,0%, a w końcu lat 2020 i 2021 – odpowiednio 59,8% oraz 59,4%). Wzrasta natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym, czyli seniorów i końcu 2021 r. osiągnął poziom 22,4% (wzrost o 0,3 p. proc.). W regionie łomżyńskim udział osób w wieku produkcyjnym wyniósł 17,9%, tj, mniej niż w białostockim (18,4%) i suwalskim 18,4%). W całym województwie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 68 w nieprodukcyjnym.
Wskaźnik starości demograficznej, czyli odsetek osób 65+ wyniósł 18,7% (w Polsce 18,9%), ale w powiecie łomżyńskim tylko 16,4%.
Łomżyniacy rozwodzą się najczęściej
Najczęściej w województwie rozwodzili się mieszkańcy miast, a tu najczęściej łomżyniacy (wskaźnik wyniósł 1,99). Najwięcej rozwodów dotyczyło małżeństw ze stażem wynoszącym 5–9 lat (20,2% ogółu), 10–14 lat (19,5%) oraz 15–19 lat (14,8%). Większość małżeństw rozwiązano bez orzekania o winie (76,0% ogólnej liczby małżeństw rozwiązanych), z winy męża orzeczono 15,4% wszystkich rozwodów, z winy żony – 4,0%, a z winy obu stron – 4,6%. Najczęstszą wykazywaną przyczyną jest niezgodność charakterów (37,3%), niewierność (14%) i nadużywanie alkoholu (12,8%).
Wskaźnik urodzeń wyniósł w województwie 8,77 (w kraju 8,73), a w podregionie łomżyńskim 8,01 i spada w stosunku do roku poprzedniego. Najwięcej urodzeń w przeliczeniu na 1000 ludności zanotowano w gminie Miastkowo (12,22). W 2021 r. w województwie podlaskim było ich 9817, tj. 97,1% ogółu urodzeń żywych. Ponadto z ciąż bliźniaczych urodziło się 289 dzieci, a z ciąż trojaczych – 6 dzieci. Prawie co 5 dziecko urodziło się ze związku pozamałżeńskiego.
COVID-19 nie był najczęstszą przyczyną zgonów
W analizowanym roku w województwie podlaskim zmarło 16725 osób, tj. o 14,4% (o 2103 osoby) więcej niż przed rokiem. Współczynnik umieralności (liczba zgonów na 1000 ludności) ukształtował się na poziomie 14,51 (w Polsce – 13,68). Liczba zgonów przypadająca na 1000 mieszkańców miast wyniosła 12,91, a wsi – 17,00. W Łomży wyniósł 11,48, w regionie łomżyńskim 16,09.
W 2021 r. zgony z powodu COVID-19 stanowiły 20,1% wszystkich zgonów w województwie podlaskim (w Polsce – 17,3%) i była wyższa u mężczyzn. Najwięcej jednak zgonów w województwie było z powodu chorób krążenia (35,6%), a z chorób nowotworowych 17,09%. W 2021 r. w województwie podlaskim przeciętne trwanie życia wyniosło 71,5 roku w przypadku mężczyzn oraz 80,5 roku dla kobiet. W porównaniu z 2020 r. w województwie podlaskim zaobserwowano skrócenie trwania życia mężczyzn o 1,5 roku, a kobiet o 1,4 roku. W ciągu ostatnich dwudziestu jeden lat w regionie trwanie życia mężczyzn wydłużyło się o 1 rok, zaś kobiet – o 1,3 roku (w skali kraju odpowiednio o 2 lata oraz 1,7 roku).
W Łomży na 1 km mieszka 1915 osób, a na terenach wiejskich średnio 23 osoby.
Prognoza
Założenia ostatniej prognozy ludności przewidują na najbliższe lata systematyczne zmniejszanie się liczby ludności województwa podlaskiego, przy czym tempo spadku będzie coraz większe. W 2025 r. liczba ludności w regionie osiągnie poziom 1147 tys. osób, zaś w 2050 r. – 982 tys. osób, zatem w okresie najbliższych dwudziestu dziewięciu lat zmniejszy się o 166 tys. osób. Ubytek ten w ponad 3/5 dotyczyć będzie ludności miejskiej (podobnie jak w Polsce, gdzie przewiduje się, że spadek liczby ludności będzie obserwowany głównie wśród mieszkańców miast).
Autorzy przewidują niekorzystne zmiany w strukturze wieku ludności, czyli starzenia się społeczeństwa, starzenia się zasobów siły roboczej, zmniejszania się liczby i udziału osób w wieku produkcyjnym w ogólnej populacji ludności i wzrostu współczynnika obciążenia demograficznego, zwłaszcza grupą osób w wieku poprodukcyjnym.
