Konferencja na jubileusz 45-lecia Wagów
Prof. Henryka Sędziak wraz z małżonkiem Zdzisławem oraz prof. Irena Cecylia Maryniakowa zostali członkami honorowymi Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów. Akty nadania tej godności zostały wręczone zasłużonym dla regionu naukowcom w czasie konferencji inaugurującej obchody 45-lecia towarzystwa. – Jestem wzruszona! – mówi Henryka Sędziak. – Jestem w ŁTN od pierwszego dnia jego istnienia we wrześniu 1974 roku, a w maju następnego roku było uroczyste otwarcie. – Jesteśmy towarzystwem naukowym, a to zobowiązuje do rozpoczęcia roku jubileuszu w taki sposób – dodaje wiceprezes ŁTN Małgorzata Frąckiewicz, zapowiadając kolejne konferencje, projekty i spotkania naukowe.
Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów powstało 4. września 1974, by 25. maja roku następnego, kiedy Łomża stała się miastem wojewódzkim, rozpocząć regularną i trwającą nieprzerwanie do dziś działalność; znaczoną sesjami, konferencjami i ogromem publikacji.
– ŁTN mogło powstać dzięki temu, że wcześniej istniały w Łomży regionalne oddziały towarzystw ogólnopolskich, które tworzyła pani Helena Czernek – mówi Henryka Sędziak. – Najpierw w roku 1966 zostało powołane Towarzystwo Kultury Języka, reaktywowane dzięki prof. Witoldowi Doroszewskiemu, dwa lata później powstały towarzystwa historyczne oraz literackie, potem rolnicze i kolejne, aż trzeba było to wszystko objąć. Stąd wiele zabiegów o powołanie towarzystwa naukowego w małym, powiatowym miasteczku, żeby zatrzymać w Łomży Doroszewskiego z ogromną ekipą, jadących z Warszawy do filii uniwersytetu w Białymstoku. Udało się i profesor od razu powiedział jakie cele on tu widzi: krzewienie wiedzy o języku i badanie języka regionu.
To ważne, ale nie jedyne przejawy działalności naukowej ŁTN, czego potwierdzeniem była jubileuszowa konferencja „Interdyscyplinarny wymiar dziedzictwa rodzin i rodów – wczoraj, dziś i jutro“. Praktycznie przez całą sobotę można było słychać w Domku Pastora różnych prelekcji, wygłoszonych przez 12. naukowców, w tym pracujących na co dzień w Łomży. Część wykładową rozpoczął prezes ŁTN prof. dr hab. Henryk Jan Wnorowski, mówiący o zależnościach pomiędzy tradycyjnie pojmowaną rodziną a rozwojem społeczno-gospodarczym. Dr hab. Andrzej Sikorski ukazał na przykładzie Butlerów, Toedwenów i Kampenhausenów losy spolonizowanych rodzin inflanckich osiadłych na Mazowszu i Podlasiu w XVII-XIX wieku. Mgr Teresa Fromelc-Pawelczyk z łomżyńskiej MBP przedstawiła perełki z księgozbioru prof. Piotra Bańkowskiego w zbiorach Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów, w tym wydanie dramatu Eurypidesa „Hecube“ z początków XVI wieku. Dr Małgorzata Frąckiewicz mówiła o kodzie językowo-kulturowym w budowaniu tożsamości rodów i rodzin łomżyńskich na bazie Katalogu osobowo-miejscowego historycznej ziemi łomżyńskiej i mazowiecko-podlaskiego pogranicza, a dr Katarzyna Seroka o prywatnej biblioteceWitolda Kazimierza Czartoryskiego. Mgr Kamil Leszczyński, dyrektor biura ŁTN im. Wagów, przedstawił losy Zofii Betholdy i rodziny jej przodków, zaś dr inż. arch. Marek Przeździecki opowiedział o historii kamienicy przy ul. Dwornej 89. Dr Dorota Pietrzkiewicz mówiła o księżnej Annie Paulinie z Sapiehów Jabłonowskiej, a mgr Jakub Dobrzyński przedstawił dzieje drobnoszlacheckiego rodu Zdrodowskich. Sławomir Zgrzywa przypomniał życiorys gen. Stanisława Suryna, prze wiele lat oficera wojsk carskich, a po roku 1918 polskich oraz jego związki z Łomżą. Mgr Wiesław Wróbel przybliżył tematykę nekrologów publikowanych w przed wojną w „Dzienniku Białostockim”, zaś mgr Adam Sokołowski, historyk z Muzeum Północno-Mazowieckiego, łomżyńskie, chociaż nie tylko, losy rodzin żydowskich na podstawie Księgi Pamięci Gminy Łomża”. Na kolejne miesiące towarzystwo im. Wagów zaplanowało następne konferencje i szereg innych działań, bo jubileusz w żadnym razie nie oznacza zwolnienia tempa pracy.
– Jeden projekt służy gromadzeniu materiałów źródłowych do poznawania dziejów rodów i rodzin historycznej ziemi łomżyńskiej, a drugi dotyczy emigracji łomżyńskiej, bo ludzie stąd pochodzący są rozsiani po całym świecie – zapowiada Małgorzata Frąckiewicz. – Planujemy też trzy kolejne konferencje, realizowane w ramach projektów, które się teraz dokonują w ŁTN. Mamy też takie aktywności, które podejmujemy na co dzień, również na bazie materiału gromadzonego w ramach tych projektów, tak więc ten jubileuszowy rok będzie dla nas pracowity.
– Moja ostatnia konferencja była w 2017 roku, bo kolejny był rokiem moich chorób, kiedy przeszłam dwie ciężkie operacje – podsumowuje 86-letnia, ale wciąż pełna energii prof. Henryka Sędziak. – Ale teraz przymierzam się do zorganizowania konferencji w przyszłym roku, oczywiście językowej. Już mam pomysł, a pani prezes Frąckiewicz, moja pierwsza doktorantka, obiecała mnie wesprzeć!
Wojciech Chamryk
Zdjęcia: Elżbieta Piasecka-Chamryk
