Czwarty rozbiór Polski
Mapa ostatecznego podziału Polski pomiędzy III Rzeszę a ZSRR z 28.09.1939 r. z wytyczoną granicą. Podpisy za zgodność: Stalin, Ribbentrop, data. (źródło: wikipedia)
Dziś, 23 sierpnia, mija 68. rocznica podpisania Paktu Ribbentrop - Mołotow, określanego jako czwarty rozbiór Polski. Linia podziału ustalonych w tajnej części paktu stref wpływów w Europie przebiegała przez terytorium Polski - wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu. Na tej podstawie kilka tygodniu później Łomża została wcielona do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Pakt Ribbentrop - Mołotow był zielonym światłem dla Hitlera do rozpoczęcia II wojny światowej. Na jego podstawie kraje bałtyckie (Estonia, Łotwa) i Finlandia miały stać się strefami wpływów i przyszłym terytorium ZSRR, a północna granica Litwy (z Łotwą) miała stanowić granicę pomiędzy strefami interesów Niemiec i ZSRR. Podział na obszarach należących do państwa polskiego strefy interesów Niemiec i ZSRR miały być będą rozgraniczone wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu. Trzeci punkt tajnej części porozumienia dotyczył Besarabią. Strona radziecka podkreśla swoje zainteresowanie a Niemcy zupełne niezainteresowanie odnośnie tego terytorium.
Już w trakcie trwania II wojny światowej, 28 września 1939, kiedy doszło do spotkania nacierających z zachodu Niemców z nacierającą ze wschodu Armią Czerwoną, a los Polski był w tej kampanii przesądzony, doszło do doprecyzowania postanowień niemiecko-sowieckich. ZSRR zgodził się na odstąpienie Niemcom wschodniej części Mazowsza i Lubelszczyzny w zamian za zgodę Niemiec na oddanie Litwy do sowieckiej strefy wpływów.
1 września 1939 roku, a więc w zaledwie dziewięć dni o podpisaniu Paktu Ribbentrop -Mołotow Niemcy zaatakowały Polskę. Ich oddziały, po zaciętych bojach pod Nowogrodem i Wizną weszły do Łomży 11 dni później. Na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow miasto jak i okolica znajdowały się jednak w strefie sowieckiej, toteż po dwóch tygodniach te wojska się wycofały ustępując miejsca armii radzieckiej i NKWD. Łomża została włączona do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Niespełna dwuletni okres okupacji przez wojska radzieckie zapisał się przede wszystkim prześladowaniami i wywózkami Polaków. Od jesieni 1939 roku do czerwca 1941 roku przeprowadzono tu cztery wywózki (trzy w 1940 i jedną w 1941r.) w głąb Związku Radzieckiego. Wywożono przede wszystkim inteligencję - nauczycieli, urzędników, policjantów i ziemiaństwo wraz z całymi rodzinami. Szacuje się że na Ziemi Łomżyńskiej było to blisko 6500 osób.
Pakt Ribbentrop - Mołotow miał obowiązywać do 1949 roku, jednak został zerwany przez III Rzeszę 22 czerwca 1941 roku, w dniu napaści na Związek Radziecki.
