Mgliste szanse Łomży na ośrodek wzrostu
Naturalnymi lokomotywami rozwoju są metropolie. Najbliższa nam - Białystok, wg raportu Instytutu Rozwoju Miast i Regionów, znalazł się jednak w gronie słabych biegunów regionalnych. W opracowaniu ujęto także Łomżę, której badano możliwości odgrywania subregionalnego ośrodka wzrostu. Wnioski nie są optymistyczne.
„Świętym Graalem polityki rozwoju regionalnego jest znalezienie równowagi pomiędzy wspieraniem „lokomotyw rozwoju”, którymi w obecnej fazie rozwoju gospodarki są główne obszary metropolitalne, a wyrównywaniem szans rozwojowych obszarów słabszych – peryferyjnych i tracących funkcje” – pisze dr Agnieszka Sobala-Gwosdz autorka Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR pt. „Wyzwania, trendy i procesy rozwoju gospodarczego. Identyfikacja biegunów wzrostu ośrodków równoważenia rozwoju w Polsce”. Stąd też głównym celem opracowania jest identyfikacja biegunów (ośrodków) wzrostu na poziomie ponadregionalnym regionalnym i subregionalnym.
Bieguny wzrostu, znane również jako ośrodki wzrostu, to miasta, które cechują się dużym wewnętrznym potencjałem gospodarczym oraz koncentracją innowacyjnych działalności gospodarczych. Generalnie, im większe miasto, tym łatwiej przyciągnąć nowe działalności i stworzyć warunki sprzyjające samopodtrzymywalnemu rozwojowi. Im większe miasto, tym jednocześnie większy wpływ na otoczenie.
Aby mówić o biegunie wzrostu, muszą być spełnione cztery warunki. Ośrodek wzrostu musi wykazywać się odpowiednio dużym wewnętrznym potencjałem gospodarczym, który umożliwia generowanie odpowiednio silnych impulsów rozwojowych; charakteryzować się ponadprzeciętną na tle innych ośrodków dynamiką wzrostu gospodarczego, której źródłem są zlokalizowane w mieście tzw. działalności motoryczne, tj. o szybkim wzroście, z rozległymi rynkami zbytu oraz zaawansowane w wymiarze produktowym i procesowym; wykazywać pozytywne oddziaływanie na rozwój obszarów otaczających i skupiać innowacyjne działalności gospodarcze.
W opracowaniu przeanalizowano 940 miast polskich. Zdaniem autorów mamy jeden krajowy biegun wzrostu (Warszawski Obszar Metropolitarny), sześć ponadregionalnych (Kraków, Wrocław, Poznań, Katowice, trójmiasto i Łódź) i siedem silnych regionalnych (m.in Lublin, Rzeszów). Stolica naszego województwa Białystok znalazł się w gronie czterech słabych biegunów regionalnych (obok Olsztyna, Torunia, Kielc).
Metropolie powinny pozostać głównymi napędami rozwoju gospodarczego, ale powinny być lepiej połączone ze swoim zapleczem, co zapobiegłoby wzrostowi dysproporcji społeczno-ekonomicznych w przestrzeni. W tym m.in. celu potrzebne są ośrodki równoważące rozwój, które w Polsce powinny mieć ponad 50 tys. mieszkańców. Tu właśnie, wśród 50 ośrodków znalazła się Łomża.
Przy ocenie potencjalnych biegunów wzrostu pod uwagę brano:
- wielkość (większy biegun silniej oddziałuje) – porównywano liczbę podmiotów gospodarczych czy faktycznie pracujących,
- węzłowość (zdolność do rozprzestrzeniania rozwoju) – ranga w hierarchii osadniczej, liczba siedzib zarządów największych firm,
- dynamikę rozwoju - liczba pracujących w latach 2010-2020, dynamika pracujących w sektorach wiedzochłonnych 2009-2019. Pomocniczym wskaźnikiem była dynamika gazel biznesu 2010–2020,
- innowacyjność (innowacyjność miasta jest w dużej mierze funkcją innowacyjności poszczególnych przedsiębiorców i firm oraz efektywności systemu wsparcia innowacji) - Pod uwagę brano m.in. ilość patentów na 100 tys. mieszkańców, podmiotów wysokiej techniki czy wysokość środków pozyskanych z projektów innowacyjnych UE w latach 2007-2020,
- intensywność - gęstość rynku pracy, dynamicznych firm MŚP (gazel biznesu) i „głębokość bazy ekonomicznej,
- rezyliencję ekonomiczną - zdolności terytorium do radzenia sobie z szokami gospodarczymi, a także adaptacyjność i zdolność do transformacji.
Z uwagi na liczbę mieszkańców Łomża znalazła się w gronie ośrodków równoważących rozwój na poziomie subregionalnym. Nasze miasto ponadprzeciętne, obok Ostrołęki i Stalowej Woli, jest tylko w innowacyjności. To ważny parametr popychający w kierunku ośrodka wzrostu, ale może okazać się niewystarczający. Problemem może być deficyt kapitału ludzkiego, szczególnie tego w wieku produkcyjnym. Przedstawiona ostatnio przez GUS symulacja liczby ludności do 2060 roku potwierdziła tendencję spadku liczby ludności, szczególnie w wieku produkcyjnym. Wg. niej wyludnianie się Łomży (-30%) będzie szybsze niż Białegostoku (-17%) czy Suwałk (-17%). Zresztą Suwałki w tym opracowaniu jako jedno z 10 wyróżnia się pozytywnymi trendami w zakresie rynku pracy, co pozwala o nim mówić jako o potencjalnym subregionalnym biegunie wzrostu. Jednak „żadne z miast w województwach lubelskim i podlaskim nie spełniało w ostatniej dekadzie wszystkich kryteriów biegunów (ośrodków) wzrostu”.
Z pewnością „realizacja nowoczesnej infrastruktury drogowej i odbudowa potencjału linii kolejowych stwarzają warunki do rozwoju” – czytamy.
Nie mniej istotna może okazać się głębokość rynku pracy. Mamy do czynienia z różnymi politykami senioralnymi, ale może czas myśleć o polityce dla ludzi młodych, czy matek z dziećmi. To ich populacja jeśli nie gwarantem, to przynajmniej jest nadzieją rozwoju miasta. Takie działania byłby na rękę biznesowi, któremu mogłoby ułatwić ściąganie kadr.
Pobudzająca dla Łomży może być rozbudowująca się jednostka wojskowa i warsztaty techniczne. Dr hab. prof. AŁ Krzysztof Sychowicz zwraca uwagę, że w przeszłości obecność jednostki wojskowej sprawiało o ważności miasta, a przybywająca kadra oficerska wpływała na kształt życia w nim. Stawała się inteligencją tych ośrodków, a małżeństwa i związki międzyludzkie wiązały ich z regionem zwiększając jego zasób. Poza tym to także duży pracodawca i spory odbiorca lokalnych towarów i usług.
https://obserwatorium.miasta.pl/wyzwania-trendy-i-procesy-rozwoju-gospodarczego-raport/
