Donata Godlewska upamiętniona - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Donata Godlewska (1925-2017) studiowała historię i archiwistykę. 1 października 1952 roku została kierowniczką Powiatowego Archiwum Państwowego w Łomży, podlegającemu wówczas Archiwum Akt Nowych w Warszawie. To dzięki jej staraniom w roku 1955 łomżyńska placówka, podlegająca już Wojewódzkiemu Archiwum Państwowemu w Białymstoku, przeniosła się do nowej siedziby przy ulicy Świerczewskiego 36 (obecnie al. Legionów 36), którą zajmuje do dziś. Przeszła na emeryturę z dniem 31 grudnia 1983 roku, kiedy archiwum funkcjonowało, aż do roku 1998, jako Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Białymstoku Oddział w Łomży. Poświęcała pracy mnóstwo czasu i energii, ale jednocześnie pracowała nad dziełem pionierskim i przełomowym. W roku 1962 ukazała się książka „Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej (XI w. - 1795 r.)”, która doczekała się trzech wydań. Po 25 latach wydała, wraz z Czesławem Brodzickim, część drugą „Łomża w latach 1794-1866”, a tę łomżyńską trylogię domknął w roku 1993 Adam Dobroński, autor „Łomży w latach 1866-1918”. Dorobek Donaty Godlewskiej jest znacznie obszerniejszy.

Pisała również w bardziej popularyzatorskim tonie (broszura „Łomża dla niecierpliwych: kronika Łomży od wieku XI do roku 1978”, współautor Zdzisław Sędziak) oraz zajmowały ją inne tematy, związane z historią Łomży (napisana z Czesławem Brodzickim „W opactwie benedyktynek łomżyńskich. Mniszki benedyktynki w Opactwie Przenajświętszej Trójcy w Łomży 1628-2000”). Dochodziły do tego liczne publikacje zbiorowe, jak na przykład w potrójnym numerze dwumiesięcznika „Literatura Ludowa” z roku 1963, zatytułowanym „Ziemia Łomżyńska” czy w książce „Łomża i województwo” (1984). Z racji tak wielu osiągnięć już za życia została uhonorowana Honorowym Obywatelstwem Łomży oraz otrzymała tytuł profesora honoris causa Wyższej Szkoły Agrobiznesu, zaś po jej śmierci pojawiły się kolejne pomysły upamiętnienia wybitnej historyczki, archiwistki i regionalistki. 

– Po śmierci pani Donaty wystąpiliśmy o nadanie jej imienia jakieś ulicy lub placowi – mówi Sławomir Zgrzywa, pomysłodawca upamiętnienia Donaty Godlewskiej okolicznościową tablicą. – Okazało się jednak, że miejsca, które proponowaliśmy nie były aż tak godne, ale czekałem, że może ktoś zaproponuje lepszy sposób jej uhonorowania. Nic takiego się nie wydarzyło, doszedłem więc na początku tego roku do wniosku, że dobrym pomysłem będzie taka tablica, bo będziemy obchodzić piątą rocznicę jej śmierci, a do tego archiwum będzie świętować 70-lecie. Na początku porozmawiałem z Danutą Bzurą, potem z dyrektorem Markiem Kietlińskim, bo od razu miałem pomysł, żeby ta tablica wisiała właśnie tutaj, gdzie pani Donata pracowała. Oczywiście zgoda była od razu i zaczęliśmy działać. Prezes Maria Konopka bardzo się do tego zapaliła, podjęła się trudnego zadania zdobycia środków finansowych. Zaprosiliśmy też do współpracy Teresę Adamowską, która była przecież przyjaciółką pani Donaty – pracowało przy tym pomyśle mnóstwo ludzi, był to taki zbiorowy wysiłek, ale to dobrze, bo pani Donata cieszyłaby się z tego, że zaangażowało się w to tak wiele osób, bo to oznacza, że o niej pamiątają.

Tablicę zaprojektowała Teresa Adamowska, wykonali ją Alicja Kamieniczna i Michał Adamowski, a w ścianę budynku archiwum wmurował Andrzej Wszeborowski. Jej wykonanie było możliwe dzięki prezydentowi Łomży, Prefbetowi Śniadowo, Janowi Kurpiewskiemu, Fundacji Rytel, Hexa Bankowi Spółdzielczemu w Piątnicy, Międzynarodowej Akademii Nauk Stosowanych w Łomży, Zakładom Spożywczym Bona, hurtowni Negresko, Karolinie Skłodowskiej, Teresie Kucharzewskiej, Bolesławowi Krzywdzie i Wojciechowi Jankowskiemu. Jej koszt to około 22 tysięcy złotych. Odsłonięcia dokonali: bratanica Donaty Godlewskiej Małgorzata Skrodzka, prezydent Łomży Mariusz Chrzanowski, dyrektor Archiwum Państwowego w Białymstoku Marek Kietliński, prezes łomżyńskiego Oddziału Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej Maria Konopka i prezes Zarządu Głównego TPZŁ Józef Babiel, po czym tablicę poświęcił ks. kanonik Marian Mieczkowski, proboszcz parafii katedralnej i diecezjalny duszpasterz środowisk twórczych. 

– To dla mnie bardzo wzruszająca chwila – mówi Małgorzata Skrodzka. – Wróciły też wspomnienia z całego dzieciństwa i z całego życia, bo ciocia była oddana nie tylko sprawom łomżyńskim i Łomży, ale również nam: mnie, bratu i siostrze – oboje już nie żyją. To była niezwykle ciepła, bardzo opiekuńcza osoba, zawsze na nas czekała, przyjmowała z ogromną radością i uczestniczyła w naszym życiu. Tym bardziej się cieszę, że została w taki sposób upamiętniona, w dodatku w miejscu, któremu poświęciła tyle pracy, oraz z tego że przyszło tu tyle ludzi, bo to oznacza, że zapisała się nie tylko w historii miasta, ale też w ich pamięci. 

Po odsłonięciu tablicy uczestnicy uroczystości, w tym członkowie Młodzieżowego Koła TPZŁ działającego przy III LO, udali się auli pobliskiej Państwowej Szkoły Muzycznej i I II stopnia. Uczniowie szkoły, laureaci ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów: akordeoniści Mateusz Obrycki i Paweł Jacak oraz skrzypaczka Gabriela Małachowska, dali krótki popis swych niebagatelnych umiejętności, po czym zaprezentowano nową kierownik łomżyńskiego archiwum Annę Jankowską, która zastąpi na tym stanowisku Danutę Bzurę. – Będę się starała kontynuować pracę pani Donaty Godlewskiej i pani Danusi Bzury – mówiła Anna Jankowska.

Akcentem finałowym było sympozjum poświęcone Donacie Godlewskiej oraz jubileuszowi 70-lecia Archiwum Państwowego w Białymstoku Oddziału w Łomży, z udziałem profesora Adama Dobrońskiego, dyrektora archiwum Marka Kietlińskiego, Danuty Bzury, Sławomira Zgrzywy – starszego inspektora Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku Delegatury w Łomży, ks. Mariana Mieczkowskiego, Józefa Babiela oraz innych gości. 

Wojciech Chamryk