Regiony wiejskie w UE: depopulacja jest nieunikniona, trzeba podnosić jakość życia na wsi
Państwa Unii Europejskiej, zamiast walczyć środkami ekonomicznymi z wyludnianiem się obszarów rolniczych i starzeniem się ludności na tych terenach, powinny raczej zaakceptować ten trend i skoncentrować się na zagwarantowaniu mieszkańcom dobrych warunków życiowych, podnosząc jakość usług publicznych oraz dbając o cyfrową dostępność - stwierdza czerwcowy raport programu ESPON.
Autorzy opracowania wskazują, że niespodziewanie epidemia COVID-19 może okazać się przełomem w rozwoju regionów wiejskich, ponieważ okazało się, że wiele osób było w stanie wykonywać swoje obowiązki zawodowe poprzez telepracę i przeprowadziło się na obszary pozamiejskie.
„To może być dobrym punktem startowym. Jeżeli w ślad za tym pójdą odpowiednie zachęty, w szczególności zapewnienie łączności i dostępności cyfrowej, możemy być świadkami nowej dynamiki na obszarach wiejskich, która osłabi proces wyludniania się tych terenów” - podkreślono w raporcie.
Proces zmniejszania się liczby ludności na obszarach wiejskich w Europie dotyczy głównie dawnych państw bloku wschodniego (w tym Polski), ale także Europy Południowej (Portugalia, Grecja, Hiszpania, południowe Włochy), Niemiec, jak również regionów Szwecji czy Finlandii. Przyczyna topniejącej liczby ludności wiejskiej to głównie migracja do miast, które oferują wyższy poziom życia, różnorodne możliwości zatrudnienia, a także lepszy dostęp do usług publicznych oraz atrakcyjnych form kultury i wypoczynku.
Eksperci ESPON rekomendują, aby władze rządowe czy samorządowe przestały koncentrować swoje wysiłki na powstrzymaniu migracji poprzez samo tylko stymulowanie wzrostu gospodarczego regionów peryferyjnych. Lepszą metodą może okazać się adaptacja do nieuniknionych zmian.
Jednym z najważniejszych zalecanych działań adaptacyjnych jest postawienie na cyfryzację terenów wiejskich, co przyczyni się zarówno do poprawy komfortu życia w społecznościach lokalnych, lepszego dostępu do źródeł wiedzy, jak też da impuls do rozwoju nowych i innowacyjnych form biznesu.
Kluczowym elementem będzie również zapewnienie dostępu do usług publicznych na poziomie porównywalnym do miast. W tym kontekście pada zachęta nie tylko do inwestycji w lokalne udogodnienia i instytucje, ale też do wykorzystania technologii i rozwoju takich usług, jak telemedycyna czy procedury administracyjne dostępne przez internet.
Poważnym, ale skutecznym wyzwaniem może być również przekazanie odpowiedzialności za część usług w ręce prywatnego biznesu czy organizacji pozarządowych. Generalnie rekomendowanym kierunkiem zmian jest rozwój samorządności i społeczeństwa obywatelskiego oraz partnerstwa publiczno-prywatnego.
Raport ESPON wskazuje też na możliwości wykorzystania funduszy unijnych na rozwój „zielonej infrastruktury” na obszarach wiejskich - w ramach działań UE na rzecz ograniczenia skutków zmian klimatycznych. Podkreślana jest także rola inwestycji w lokalną produkcję rolniczą, łańcuchy dostaw oraz usługi okołorolnicze - co może wykreować dobrze płatne miejsca pracy i przyczynić się do rozwoju nowych specjalizacji biznesowych. Konieczne jest - zdaniem ekspertów ESPON - upraszczanie procedur w zakresie dofinansowania i obejmowanie nim coraz większej liczby lokalnych podmiotów.
Co ciekawe, raport rekomenduje też zmianę sposobu komunikowania o zmianach demograficznych zachodzących na obszarach wiejskich. Na przykład zamiast mówienia o „wyludnianiu” się wsi - co ma pejoratywny wydźwięk - powinno się częściej mówić o „transformacji” i „restrukturyzacji” regionów rolniczych. Zamiast wskazywać na przykłady zacofania powinno się prezentować nowe „innowacyjne” oraz „inteligentne” rozwiązania wdrażane w społecznościach lokalnych.
Program ESPON to platforma konsultacyjno-doradcza, bazująca na rozbudowanej sieci kontaktów pomiędzy instytucjami europejskimi, rządami, samorządami i ośrodkami akademickimi. Obejmuje 27 państw członkowskich UE oraz cztery kraje stowarzyszone: Norwegię, Islandię, Szwajcarię i Lichtenstein.
Źródło informacji: PAP MediaRoom
