Podwójna tragedia w rodzinnym gnieździe
Jeszcze miesiąc temu ucieszyliśmy się, że bociania rodzina w Rakowie - Czachach ma się dobrze. - Myśleliśmy, że rodzina Raczki i Czacha osiągnie pełen sukces lęgowy: w gnieździe pojawiły się 4 jaja, po czym szczęśliwie wykluły się z nich cztery zdrowe pisklęta podobnej wielkości - opowiada znawca przyrody Mariusz Sachmaciński. - Jednak około półtora tygodnia temu obserwatorzy przez kamerę online zauważyli, że w gnieździe dorastają tylko trzy pisklęta oraz że jeden rodzic zniknął...
Kamera online przy gnieździe bocianim w Rakowie - Czachach pozwala poobserwować codzienne życie bocianiej rodziny od 5 lat. Chociaż od 2016 r. przyjęło się w gronie obserwatorów nazywać dorosłe osobniki: Raczka i Czach, to trudno ze 100-procentową pewnością stwierdzić, że co roku to gniazdo zasiedla ta sama para albo para z jednym z dwojga rodziców sprzed 5 lat, kiedy Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi zainstalował tam kamerę. Najprawdopodobniej tak, ale pewności brak. W każdym razie czworo wyklutych pod koniec maja piskląt rozwijało się zdrowo i szybko, a dwoje rodziców ledwo mogło nadążyć z przynoszeniem pożywienia. W pierwszym okresie życia potomstwa dorosłe bociany na zmianę osłaniały skrzydłami czwórkę maluchów, kiedy słońce zbyt ostro prażyło w upały. Oprócz gryzoni, jaszczurek czy chrząszczy, wypluwanych z wola na środku gniazda, rodzice przynosili pociechom wodę, pojąc kroplami i strużkami, i polewając pióra dzieci.
Bieda i głód w bocianiej rodzinie
Ponad 342 tysiące użytkowników z Polski odwiedziło bocianią rodzinę w Rakowie - Czachach, lecz nie brak obserwatorów z Europy i całego świata, ciekawych życia ptaków, np. z Niemiec - ponad 15 tysięcy, USA - ponad 9 tys., Holandii i Hiszpanii, Japonii - 203 i Nowej Zelandii - 9. Nic dziwnego, że w takim tłumie miłośników przyrody nie umknęło uwagi, że pokarmem od rodziców nie dzieliła się czwórka, a trójka piskląt. Co się stało z czwartym?
- Prawdopodobnie miał miejsce upadek tego malucha w gnieździe, czyli śmierć... - wyjaśnia przyrodnik. - Sprawdzaliśmy otoczenie gniazda: ani nie został on zrzucony ani wyrzucony, zostałyby jakieś ślady. Pozostała trójka odsunęła się na bok z powodu much, gdyż martwe truchło ciała leżało w gnieździe. Najprawdopodobniej padły osobnik został przez siostry i braci rozfragmentaryzowany i zjedzony. Dwa lata temu w tym gnieździe padł jeden osobnik i został poszarpany przez głodne rodzeństwo. Bieda w bocianiej rodzinie zazwyczaj zaczyna się w czerwcu, ponieważ powszechnie na dużych obszarach w Dolinie Narwi odbywają się sianokosy. Ingerencja gospodarcza człowieka z olbrzymimi maszynami w te naturalne środowiska bocianów i wielu innych gatunków powoduje, że wysokie trawy są cięte bardzo nisko. Niestety, po przejeździe kosiarki razem ze ściętą trawą miażdżone są tysiącami pisklęta i małe zwierzęta, które stanowią bazę pokarmową również dla bocianów. Po dwóch, trzech dniach z tej darmowej stołówki nie zostaje nic. Tylko żółta, płowa, sucha przestrzeń, która zacznie tętnić życiem, gdy trawa znowu się zazieleni. W tym czasie dorosłym też brakuje pożywienia, a muszą jeszcze w czerwcu wykarmić szybko rosnące młode. Łapią np. traszki i żaby przy oczkach wodnych, brzegu Narwi i starorzeczu.
Ponad 100 gniazd bocianów w Parku Doliny Narwi
Deficyt wody z powodu wysokich temperatur i koszenie traw w Dolinie Narwi sprawia, że rodzice odlatują na większe odległości, ażeby upolować coś dla oczekujących dzieci. Na obrazie z kamery w Rakowie - Czachach ujrzymy gniazdo z widokiem na panoramę Narwi i trójką bocianiątek, które siedzą nieruchomo, czasami wstają, osłaniają się nawzajem przed słońcem i podmuchami wiatru, a przede wszystkim - rozglądają się uważnie, wypatrując któregoś z rodziców. Coraz dłuższe wyloty w teren i brak w pobliżu pożywienia powodują, że matka lub ojciec zjawiają się o wiele rzadziej niż dwa czy trzy tygodnie temu. Pisklęta rzucają się łapczywie na przyniesione pokarmy, ale nie widać między nimi agresji i rywalizacji. W jakiej kondycji będzie teraz głodująca gromadka na początku sierpnia, gdy trzeba będzie prężyć skrzydła do odlotu w stronę Afryki - nie sposób tu zgadnąć. Oby piskląt nie dopadła choroba pasożytnicza lub grzybicza, która mogła pokonać czwartego.
Niedobrze się stało, że rolę jedynego opiekuna musiał przejąć jeden rodzic. Drugi bocian, być może, sam padł ofiarą drapieżników: bielika, puchacza, lisa lub wilka, które w tym okresie również intensywnie karmią swoje potomstwo. Hipotetycznie (i optymistycznie) można pomyśleć, że jednak drugi rodzic nie zginął, tylko pojawia się rzadziej, zajęty szukaniem pożywienia, zaś na nocleg wybierał miejsce poza zasięgiem kamery. Ptaki nie są obrączkowane, więc nie ma jak śledzić indywidualnych losów.
W Łomżyńskim Parku Krajobrazowym Doliny Narwi, rozciągającym się wzdłuż rzeki przez 16 km od wsi: Bronowo i Gać do Łomży, znajduje się ok. 100 gniazd. Mniej więcej, w połowie wykluwa się jedno pisklę, dwa albo trzy i cztery bocianiątka. Bywają gniazda rodzinne z pięcioma młodymi, jednak bardzo rzadko się zdarza, żeby potomstwo w komplecie dotrwało do sierpniowych podróży.
Mirosław R. Derewońko
Bociany w Dolinie Narwi: Raczka i Czach mają 4 pisklęta
