Starszy cmentarz przy Katedrze pod ulicą Dworną
Fragmenty dwóch szkieletów ludzkich z czaszkami oraz relikty około 15-metrowego muru odkryli archeolodzy na odcinku remontowanej ulicy Dwornej pomiędzy ulicami Giełczyńską a Sadową w Łomży. W mieście z ponad 600-letnią historią osadnictwa na obecnym wzgórzu znaleziono pod ziemią szeroki mur: biegnie w odległości około półtora metra od krawędzi zachowanego chodnika z polbruku i rozkopanej jezdni, równoległej do istniejącego ogrodzenia fary. Mogli go widzieć tylko w weekend przechodnie i wierni uczestniczący w mszy, zaś teraz zobaczą go Czytelnicy 4lomza.pl.
Fragmenty dwóch szkieletów są pozostałościami po cmentarzu przykościelnym w bezpośrednim sąsiedztwie Katedry. Zanim na początku XIX wieku powstał stary cmentarz przy ul. św. Mikołaja (potem Mikołaja Kopernika), na terenie przy dawnej farze dokonywano pochówków. Przez stulecia po wielokrotnych przebudowach i odbudowach w sąsiedztwie budynków oraz układaniu pod ulicą sieci rur, zwłaszcza po II wojnie światowej, z dawnych warstw ziemi nie zostało najprawdopodobniej wiele do odkrycia z powodu przemieszania i nawiezienia nowego piasku, żwiru, gruntu. - Mniejszy szkielet należał do dziecka, być może, około 2-letniego - opisuje archeolog Mieczysław Bienia z Firmy Izis, kierujący pracami wykopaliskowymi na Starym Rynku i, między innymi, na ulicy Giełczyńskiej, Rządowej, Dwornej. Odkryta górna część szkieletu, do żeber, miała słabo zachowaną czaszkę, dlatego dziwne, że ocalały w o wiele lepszym stanie fragmenty trumienki. Drugi szkielet z czaszką, kręgami i żebrami należał zapewne do osoby dorosłej.
Potwierdzają się wcześniejsze wypowiedzi archeologa Bienia, że w trakcie prac drogowców na tym odcinku - naprzeciwko sklepu odzieżowego Massimo i parkingu przed dawnym Zakładem Usług Radiotechnicznych i Telewizyjnych - ekipa spodziewa się pozostałości pochówków na cmentarzu i resztek jakichś murów, być może, po kaplicy albo ogrodzeniu. Wydaje się, że to któreś z ogrodzeń, odgradzającego cmentarz farny od ulicy Dworskiej. Jak ocenia archeolog Bienia, gdyby podziemny mur prowadzić w myśli w kierunku ul. Giełczyńskiej, wytyczyłby odmienny bieg ul. Dwornej, niż znany współczesnym. Jak było w średniowieczu XV wieku i z początku XVI, gdy budowano farę?
Mirosław R. Derewońko
