Konferencja naukowa ŁTN im. Wagów
– Nazwisko to nośnik tożsamości i dziedzictwa człowieka, dziejów i wartości danej rodziny, dumy oraz wiedzy o historii społeczności lokalnej – mówi wiceprezes ŁTN Małgorzata Frąckiewicz. To właśnie Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów, wraz z łomżyńskim oddziałem Polskiego Towarzystwa Historycznego, zorganizowało dwudniową konferencję „Łomżyńskie dziedzictwo kulturowe w kształtowaniu historii lokalnej i narodowej w 600-lecie praw miejskich Łomży i 100-lecie niepodległości“. Objęła ona ponad 20 wystąpień, prelekcji i referatów, w tym Alicji Filochowskiej, opowiadającej o dziejach swej, związanej z regionem, rodziny od XVI wieku do czasów współczesnych, naznaczonych udziałem jej najmłodszego przedstawiciela w telewizyjnym programie „Rolnik szuka żony“.
Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe nader regularnie organizuje kolejne konferencje i spotkania naukowe, już od wielu lat krzewiąc naukę, kulturę i oświatę, przede wszystkim w lokalnym wymiarze. Obecna konferencja odbyła się w roku jubileuszu 45-lecia Wagów i 50-lecia PTH w Łomży i była bardzo owocna. W Wyższym Seminarium Duchownym im. papieża Jana Pawła II Małgorzata Frąckiewicz mówiła o dziedzictwie kulturowym i tożsamości mieszkańców ziemi łomżyńskiej w kontekście prowadzonych przez Wagów projektów badawczych i ich celach praktycznych. Sławomir Zgrzywa opowiadał o ks. Piotrze Śledziewskim, pierwszym konserwatorze zabytków w Łomży oraz w Białymstoku po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Adam Sokołowski przedstawił ślady obecności społeczności żydowskiej w Łomży, ale z perspektywy historyka i jednocześnie przewodnika, Tadeusz Trepanowski losy łomżyńskich emigrantów, zaś Marta Gosk wybrane przykłady kobiet-mieszkanek Łomży, aktywnych uczestniczek wojny 1920 roku. Inni prelegenci, jak prezes ŁTN Henryk Wnorowski, Krzysztof Sychowicz, Zenon Krajewski, Mirosław Reczko, ks. Andrzej Najda, Kamil Leszczyński, dyrektor biura ŁTN, Anna Zarzecka czy Monika Smakowska również poruszali tematy związane z historią w lokalnym czy szerszym kontekście; przedstawiono też wyniki różnych kwerend, choćby dotyczących rodu Wnorowskich.
Drugi dzień konferencji w siedzibie Towarzystwa przy ul. Długiej 13 zdominowała tematyka prywatnych genealogii łomżyńskich, w kontekście projektów ŁTN i praktyk popularyzatorskich. Małgorzata Frąckiewicz przybliżyła zebranym dziedzictwo kulturowe i toższamość mieszkańców ziemi łomżyńskiej w kontekście antroponimii, tj. badania nazewnictwa osobowego.
– Nasza tożsamość łomżyńska jest tożsamością wielopoziomową, trzeba odkrywać korzenie, żeby indentyfikować tożsamość do końca – podkreślała, przypominając genezę tak znanych w regionie nazwisk jak: Cwalina, Dmochowski, Dołęgowski czy Kijek.
Marta Chojnowska przedstawiła multimedialnie i online łomżyńskie życie obyczajowe na przełomie XIX i XX wieku w rosyjskojęzycznych źródłach, ale największe zaciekawienie uczestników wywołało spotkanie z rodziną Filochowskich, pod hasłem „Nasze łomżyńskie korzenie – pamięć o przeszłości i przekazywanie tradycji“. Alicja Filochowska, dziennikarka i pisarka, przedstawiła losy swej rodziny na przestrzeni wieków: od czasów nadań od księcia Janusza I, przez lata powstańczych zrywów wieku XIX i tragicznego okresu II wojny światowej aż do współczesności. – Jesteśmy zwykłą rodziną, nic szczególnego nas nie wyróżnia, bo pochodzimy z małego zaścianka Milewo Wielkie na pograniczu ziemi ostrołęckiej i łomżyńskiej – mówiła, ale fakty temu przeczyły. I tak Hipolit Filochowski zginął podczas powstania styczniowego, a rodzina do dziś wspomina, że 11-letni Adaś został wtedy zabity przez kozaków w odwecie za udział Hipolita w antycarskim zrywie.
Dziadek prelegentki Władysław został zamordowany w obozie koncentracyjnym w Majdanku, wcześniej, wraz z ojcem Alicji Czesławem, a swym synem, był przetrzymywany przez Rosjan w łomżyńskim więzieniu. Rodzinę dotknęły też wywózki na Syberię, dlatego Józef Filochowski przeszedł szlak bojowy z armią generała Andersa, a Tadeusz Filochowski był nawigatorem w 304 Dywizjonie Bombowym w Anglii, dokąd trafił z Pakistanu. Powojenne losy Filochowskich w stalinowskiej Polsce też nie były lekkie, uznano ich bowiem za kułaków. Jednak z czasem Czesław podźwignął rodzinną gospodarkę, którą przejął Stanisław Bogusław, brat prelegentki, a obecnie prowadzi ją z powodzeniem Robert, znany szerzej z tego, że poznał swą żonę Agnieszkę dzięki programowi „Rolnik szuka żony“. Dumą Filochowskich jest też skrzypaczka Anna, absolwentka prestiżowej nowojorskiej szkoły Juilliard oraz Curtis Institute Of Music w Filadelfii, grająca w orkiestrze Karajan Academy Berliner Philharmoniker oraz z Chrisem Bottim, a jej przyszłością trzyletni Tomasz, syn Agnieszki i Roberta.
– Losy naszej rodziny to historia z morałem, że nie trzeba się załamywać kiedy przychodzą upadki, tylko prosić opatrzność, żeby dalej działo się już dobrze! – podsumowywała Alicja Filochowska.
Wojciech Chamryk
