230 rocznica Konstytucji 3-go Maja
Była próbą wzmocnienia i stworzenia sprawnego Państwa Polskiego. Obowiązywała rok, choć niektóre zmiany pozostały trwalsze. Pozostała mitem „ku pokrzepieniu serc”, który od początku odzyskania niepodległości, służył zachowaniu ciągłości polskiej państwowości.
Obchody 230 rocznicy uchwalenia Konstytucji Majowej, ze względu na pandemiczne ograniczenia, sprowadziły się do złożenia kwiatów pod pomnikiem 33PP na placu Jana Pawła II.
Jako pierwszy w imieniu mieszkańców, w towarzystwie radnych i sztandaru, wieniec złożył prezydent Łomży Mariusz Chrzanowski. Następnie delegacja łomżyńskiej Platformy Obywatelskiej z posłem Krzysztof Truskolaskim z Białegostoku na czele. Wiązankę kwiatów pod pomnikiem złożył także łomżyński poseł Lech Kołakowski. Towarzyszył mu radny PiS Jan Olszewski i Jerzy Wnorowski. Powiat Łomżyński reprezentowali starosta Lech Marek Szabłowski i z-ca Maria Dziekońska. Biało-czerwony wieniec złożyli radni sejmiku: Jacek Piorunek i Piotr Modzelewski, a towarzyszył im radny PiS Rady Miejskiej Wiesław Grzymała. Ponadto swoje delegacje wystawili harcerze, wojsko, prawnicy, SP4 i I LO. Niektóre z nich złożyły kwiaty także pod pobliskim pomnikiem Jana Pawła II.
Przedstawiciele innych łomżyńskich szkół podstawowych i średnich składali kwiaty przy pomnikach bądź w miejscach przypominających o historii miasta i kraju.
Następnie w łomżyńskiej Katedrze odprawiono, pod przewodnictwem ks. infułata Jana Sołowianiuka, Mszę Świętą „za ojczyznę”.
- Cieszę się, witam sztandary miasta i powiatu, Bogu dziękujemy i za tyle, po tych przeżytych miesiącach – przywitał zgromadzonych proboszcz katedralny ks. Marian Mieczkowski. - 230 lat temu nasi przodkowie zadekretowali Konstytucję 3-go maja, która była nie tylko testamentem I Rzeczypospolitej, ale wyznacznikiem przyszłości dobra dla całej naszej ojczyzny – mówił. - Niechże w tym dniu wspaniałym, nie zabraknie i naszej modlitwy w intencji naszej Matki Ojczyzny.
Homilię wygłosił ks. Zbigniew Skuza, wicerektor WSD w Łomży. Nawiązywał w niej do przypadającej dzisiaj uroczystości Maryi Królowej Polski: „Gromadzimy się w tej prastarej łomżyńskiej katedrze w uroczystość Matki Bożej Królowej Polski. Ten tytuł jest dla nas niezwykle ważny. Bo to uroczystość poświęcona Matce Bożej, ale tak bardzo związanej z historią naszego narodu. Czujemy jej obecność nie tylko w tym wymiarze indywidualnym, ale też w wymiarze społecznym i narodowym”. Wskazywał, że „My Polacy, od zawsze, odkąd istniejemy, zawsze mieliśmy szczególną więź z Maryją”. Tłumaczył, że „od roku 966, od kiedy książę Mieszko przyjął chrzest, Maryja jest obecna w dziejach naszego narodu”. Zwrócił uwagę, że pierwszym hymnem państwowym była pieśń Bogurodzica.
Przypomniał zebranym, że 1. kwietnia 1656 roku, w katedrze Lwowskiej, przed cudownym obrazem Matki Boskiej Łaskawej, Król Jan Kazimierz obrał Maryję jako Królową „swoich państw”. Także po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Episkopat Polski zwrócił się do stolicy apostolskiej o wprowadzenie święta do Polski pod wezwaniem Królowej Polski. Biskupi wskazują ojcu świętemu 3 Maja, „aby podkreślić łączność tego święta z sejmem czteroletnim i uchwaloną konstytucją majową”. Pius XI w 1924 roku ustanawia specjalne święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, a Jan XXIII w 1962 roku ogłasza Maryję Królową Polski główną patronką.
- Dzisiaj w te Święto chcemy podziękować za tych wszystkich, którzy cierpieli, budowali nasz naród, którzy budowali nasze wspólne dziedzictwo kulturowe, historyczne i naukowe, którzy stanowili i stanowią o wielkości naszej ojczyzny – mówił kaznodzieja. - Chcemy Bogu dzisiaj dziękować za tych wszystkich, którzy oddali za nią życie, którzy trudzili się o jej piękno, którzy walczyli o jej wolność. Maryja jest tak mocno związana z naszą historią w wymiarze indywidualnym i ogólnonarodowym, że trudno sobie wyobrazić nasza historię bez niej.
- My dzisiaj z wielkim bólem i smutkiem widzimy, jak jej wizerunki są publicznie profanowane – napominał. - Jak bezkarnie można zrobić wizerunek krzyża z puszek po piwie. Jak można obrażać jej święte oblicze? To wszystko co jest dla nas tak bardzo cenne i tak nam niezwykle bliskie - pytał. - Czy naprawdę zależy nam na tym, aby nasza ojczyzna była ciągle Galilejską Kaną, w której będziemy się wsłuchiwali w słowa Maryi: zróbcie wszystko co mój syn wam powie? Przyjąć tzn. nie wyprzeć się tego pięknego dziedzictwa, ale je pomnażać. Maryja oczekuje od nas miłości dojrzałej, która nie jest słowem a wyborem. Wziąć ją do swojego życia, biura, sąsiedztwa. Przyznać się do niej i powiedzieć, jesteś moją matką
Konstytucja 3-go Maja 1791 roku była próbą, początkiem tworzenia nowoczesnego Państwa. Wzorowano się na amerykańskiej ustawie zasadniczej, ale dostosowano do polskich warunków ustrojowych. - Przy pracach nad nią - przypomina prof. Adam Moniuszko - korzystano także ze wzorców brytyjskich.
Wykorzystując moment mniejszego zainteresowania krajów ościennych Polską, w 1788 roku zwołano sejm, później określanym wielkim. W trakcie jego trwania, zawzięci wrogowie Ignacy Potocki i król Stanisław August, rozumiejąc doniosłość chwili współpracowali. Prace nad reformą podjął król Stanisław August wraz ze Stanisławem Małachowskim, Ignacym Potockim, Hugonem Kołłątajem i królewskim lektorem i sekretarzem Scipionem Piattolim. Prace nad ustawą przebiegały poza Sejmem i prowadzone były bez umocowania Izby, a król i jego współpracownicy przygotowywali się do ominięcia zwykłych procedur i głosowania ustawy en bloc – wyjaśnia dr Anna Rosner. Korzystając z nieobecności większości oponentów, z powodu poselskich ferii wielkanocnych, i agitując w przeddzień posiedzenia Izby przyjaznych reformie posłów - wprowadzono projekt pod obrady, które miały odbyć się 5 maja, ale przyśpieszono je na 3-go. Po wielogodzinnym sporze wezwano zebranych posłów do głosowania przez aklamację. Król zaprzysiągł Konstytucję, a następnie w katedrze św. Jana większość obecnych senatorów i posłów powtórzyła zbiorowo tę rotę, przysięgając na wierność nowej Ustawie. 5 maja, na posiedzeniu Sejmu, ostatecznie zalegalizowano nową ustawę.
Dr Anna Rosner, historyk, zajmująca się historią państwa i prawa polskiego, przypomina, że Konstytucja 3-go Maja nieprzydatna jako wzór ustrojowy i społeczny, w okresie zaborów stała się przede wszystkim synonimem działań ku ratowaniu ojczyzny i symbolem polskości. W trudnym dla Polaków wieku XIX celowo uwypuklano jej patriotyczno-narodowy charakter, a rozmaite ugrupowania polityczne wybiórczo traktowały jej poszczególne wątki.
W 1919 roku 3 maja został ogłoszony świętem narodowym. W konstytucji z 1921 roku w preambule nawiązano także do ustawy majowej. W roku 1925 dzień ten uzyskał dodatkowo sankcję religijną. Tego dnia na wniosek episkopatu ustanowiono, prócz święta państwowego, także religijne.
