Wystawa o narodzinach „Solidarności” w Łomży
Na placu Jana Pawła II w Łomży stoi 5 wysokich, czerwono-białych graniastosłupów. Prowadzą w szeregu do małego kościółka, gdzie w październiku 1980 spotkało się około 70, a może więcej ludzi z Łomży, żeby utworzyć „Solidarność”. Na ścianach każdej z kolumn można oglądać z trzech stron najważniejsze fakty z historii rodzenia się ruchu pod przewodnictwem Lecha Wałęsy, stoczniowca z Gdańska. - Czuję wielką radość, że Instytut Pamięci Narodowej o nas pamięta, ale mam i niedosyt, że jest za mało zdjęć z Łomży – mówi Teresa Steckiewicz (rocznik 1937), patrząc na siebie sprzed 40 lat w kręgu twórców Oddziału Łomża NSZZ „S” Region Mazowsze. Tu rodziła się Solidarność.
„Tu rodziła się Solidarność” jest wystawą z okazji 40-lecia narodzin Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Autorami są pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej. Na ekspozycję składają się trzy części tematyczne. Oglądając zdjęcia i czytając opisy na tablicach od strony ulicy Dwornej poznamy wydarzenia ogólnopolskie i ludzi z pierwszych stron gazet, później przybliżymy się do naszego regionu z Białymstokiem, Suwałkami i Łomżą, zaś piąty graniastosłup, najbliższy małego kościółka, w całości przeniesie nas w czasie o 4 dekady wstecz do ludzi i miasta nad Narwią. Na zdjęciu zbiorowym ujrzymy Halinę Seskiewicz (ur. 1942), radcę prawnego „S” - po euforii Sierpnia 1980 z Panną „S” i internowaniu emigrowała 3 lata później z rodziną do Ameryki, oraz mecenasa i senatora Lecha Kozioła (1939 – 2016), internowanego obrońcę działaczy opozycji.
Kazania wzmacniały ducha oporu i odwagę
Na pl. Jana Pawła II tłumu nie było w słoneczne, wtorkowe południe. Kilkadziesiąt osób słuchało, jak przybliża historię Solidarności Urszula Gierasimiuk, naczelnik Biura Edukacji Narodowej IPN w Białymstoku. Przypomniała, że NSZZ „S” liczył 10 milionów Polaków, buntujących się przeciwko dominacji Moskwy w Polsce, zwanej wówczas PRL-em, Polską Rzeczpospolitą Ludową. Ruch dał początek upadkowi komunizmu w Europie, zburzeniu Muru Berlińskiego i rozpadowi bloku ZSRR. Naczelnik BEN związała marzenia, oczekiwania i plany Polaków z walką o niepodległość, wolność i godność człowieka. Na tablicy o Łomży wyczytamy, że w 1975 roku, gdy powstało województwo łomżyńskie, 2 / 3 mieszkańców zajmowała się rolnictwem, dlatego w 1980 strajki miały niewielki zasięg. Wystawa IPN to hołd, oddany anonimowym bohaterom Trójmiasta i Śląska, o których było 40 lat termu w Polsce głośno, z racji strajków w stoczniach i kopalniach, oraz bohaterom z małych miejscowości. Ogromną rolę w umocnieniu się związkowców miało wsparcie Kościoła, nauczanie i pielgrzymka do Ojczyzny w 1978 r. papieża Jana Pawła II i niezłomna postawa Prymasa Tysiąclecia Kard. Stefana Wyszyńskiego. W Łomży tę rolę odegrali kapelani „Solidarności”: ks. Piotr Zabielski (ur. 1930, nie żyje), ks. Stanisław Wysocki, ks. Janusz Kubrak, uczestniczący w wernisażu. Autorka komentarzy Karolina Dobek z IPN O / Białystok uwypukliła ważność homilii. Kazania wzmacniały ducha oporu i odwagę: w sierpniu i wrześniu w 80 strajkach wzięło 29 zakładów z Łomżyńskiego.
„Nikogo się nie bałam, bo byłam z „Solidarności”
- Wszystkie strajki zaczęły się od głodu w Polsce, od tego, że w sklepach były puste półki, tylko z octem, bo mięso i zboża wywożone były pociągami do Rosji – przedstawia swoje widzenie roku 1980 Teresa Steckiewicz. Słucha jej kolega z epoki rodzenia się „Solidarności” Henryk Kapuściak, działacz „Solidarności” w Fabryce Mebli. - Niektóre momenty do końca życia będzie się pamiętać – wspomina Pan Henryk: po internowaniu 13. grudnia 1981 do połowy lutego 1982 ok. 80 procent załogi ŁFM podpisało petycję o jego uwolnienie... Teresa Steckiewicz, jak Halina Seskiewicz, także była w straszną, mroźną noc grudniową internowana do początku lutego1982... Pamięta narodzenie się „Solidarności” w Łomży tak, że pod koniec października 1980 o godz. 18. chętni mieli spotkać się w Cechu Rzemiosł Różnych przy Giełczyńskiej. - Ale tyle ubeków przyszło do Cechu, że trzeba bylo zmienić godzinę i miejsce spotkania: na 20. w małym kościółku – wraca do przeszłości Pani Teresa na ławce w tym miejscu 40 lat później. Widzi na tablicy wystawy zżółkłą reprodukcję pisma urzędowego, napisanego na maszynie: 6. listopada powstał tymczasowy komitet międzyzakładowy związku Solidarność. W jego skład weszło 5 osób, w tym 4 członkowie PZPR. - Też należałam do tej partii, ale w '80 natychmiast wystąpiłam – uśmiecha się bohaterka zdjęcia sprzed demokracji po wyborach 1989. Pielęgniarka, która mówi o sobie, że nikogo się nie bała, bo była z „Solidarności”...
W wernisażu IPN wzięli udział, m.in., przewodniczący Regionu Mazowsze Andrzej Kropiwnicki, wiceprzewodniczący Waldemar Dubiński i Henryk Piekarski, od ok. 20 lat kierujący „S” w Łomży. Tu rodziła się Solidarność” pokazano wcześniej w Suwałkach; do 10. sierpnia będzie w Łomży na pl. JP II; następnie w Białymstoku. Podobne wystawy z całej Polski mają na 28. sierpnia dotrzeć do Warszawy, gdzie na placu Piłsudskiego znajdzie się ok. 80 zestawów z ponad 500 zdjęciami „S”.
Mirosław R. Derewońko
