Pogrzeb carskich żołnierzy w Łomży
Urny ze szczątkami 39 żołnierzy armii rosyjskiej poległych w 1915 r., pochowano na terenie dawnego cmentarza wojskowego przy Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łomży. Za czasów carskich zaborów był tu cmentarz garnizonowy armii rosyjskiej. Szczątki pochowanych dziś żołnierzy odnaleziono w Mątwicy, w trakcie remontu drogi Łomża – Nowogród. - To były szybkie pochówki, zaraz po przeprowadzaniu walk. Te szczątki pozostawały zapomniane, przypadek sprawił, że udało się je odnaleźć - mówił Adam Siwek dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN. - To będzie pierwszy ich pogrzeb. Spoczną w poświęconej ziemi, pomodlą się nad nimi duchowni i wreszcie ten ich grób będzie prawdziwym grobem, który będzie już pod opieką Państwa i będzie na utrzymaniu Rzeczypospolitej
W uroczystościach poza przedstawicielami INP, posłem Lechem Kołakowskim, lokalnymi samorządowcami z prezydentem Łomży Mariuszem Chrzanowskim i starostą Lechem Szabłowskim na czele, uczestniczyli także przedstawiciele Rosji. Najwyższym rangą był radca ambasady Rosji Aleksiej Fomiczew, szef przedstawicielstwa rosyjskiego MON w Polsce ds. wojskowych i pamięci historycznej. Nad 17 urnami, do których złożono szczątki 39 żołnierzy armii carskiej, modlili się księża – prawosławny i rzymskokatolicki.
Adam Siwek, dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN, podkreślał, że takiego pogrzebu żołnierzy, których szczątki odnaleziono, w tym wypadku po ponad stu latach od śmierci, wymagają przepisy prawa polskiego i międzynarodowego, ale także zobowiązania moralne, etyczne i religijne. - Humanitarna misja jest wielkim zaszczytem dla Instytutu Pamięci Narodowej. W imieniu Państwa Polskiego w tą misję możemy być włączeni i możemy ją realizować - mówił.
O odnalezionych poległych żołnierzach armii rosyjskiej niewiele wiemy. Zginęli w walce w 1915 roku na przełomie lipca i sierpnia kiedy w okolicy Nowogrodu i Mątwicy toczyły się ciężkie boje pierwszej wojny światowej. Wojska rosyjskie broniły przed armią niemiecką dostępu do Łomży. Nie udało się to, armia niemiecka przełamała obronę, zajęła Łomżę i poszła dalej w kierunku wschodnim. Wśród pochowanych w zbiorowej mogile, w pobliżu starego przydrożnego krzyża w Mątwicy, było kilku oficerów. Identyfikacji dokonano na podstawie odnalezionych fragmentach odzieży czy guzikach. Historycy IPN podkreślają, że wśród tych żołnierzy mogą być także Polacy.
- Szacuje się, że nawet około miliona Polaków służyło w czasie I wojny światowej w armii carskiej – mówił Adam Siwek. - Często takie miejsce tradycyjnie oznaczone krzyżem, czy kapliczką, gdzieś na rozstaju dróg, było wykorzystywane przy kolejnych konfliktach, starciach jako miejsce pochówku poległych żołnierzy – dodawał zaznaczając, że w trakcie prac ekshumacyjnych w Mątwicy zidentyfikowano także szczątki żołnierzy Wojska Polskiego, którzy walczyli i zginęli w wojnach obronnych w 1920 roku i 1939 roku. Ich pochowanie, także na terenie dawnego cmentarza wojskowego przy Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łomży, odbędzie się 2 września.
