„Pozdrowieni bądźcie w polnych kwiatach, które z krwi Waszej rosną...”
Imiona i nazwiska 88 polskich żołnierzy, którzy w Łomży polegli lub zmarli od ran podczas wojny z bolszewikami i spoczęli w sześciu mogiłach zbiorowych na cmentarzu przy ul. Kopernika, po 89. latach wyryto na dwóch tablicach nagrobnych, odsłoniętych i poświęconych w czwartek, 13 sierpnia. Przy grobach anonimowych dotąd obrońców Ojczyzny odbył się Apel Poległych.
Pierwsza część uroczystości miała miejsce przy grobie gen. Mariana Raganowicza, dowódcy bohaterskiej obrony Łomży w 1920 r. Meldunek o gotowości do rozpoczęcia Apelu Poległych złożył dowódcy Garnizonu Łomża ppłk Piotrowi Wolańskiemu dowódca uroczystości kpt Krzysztof Rabek. Współczesnych żołnierzy słuchał w milczeniu, m.in., najstarszy żyjący w Kupiskach Nowych uczestnik kampanii wrześniowej por. Stanisław Dardziński, który urodził się 24 września 1905 r. Poruszające było to, że prawie 104-letni obrońca Łomży z września 1939 r. przyszedł w mundurze wojskowym blisko 70 lat później na Apel Poległych. Przyszedł o własnych siłach, podpierając się tylko laseczką...
W obecności pocztów sztandarowych, m.in. kombatantów i sybiraków, do Apelu Poległych na polu chwały wzywał por. Julian Wrzaszcz. Przypomniał, że Polacy przez stulecia ofiarowywali na ołtarzu wolności Ojczyzny największy dar: własną krew i życie. Porucznik wzywał, aby stanęli do poświęconego im apelu, m.in., legioniści Józefa Piłsudskiego, „jak w pamiętnym 1920 roku stawaliście przeciwko bolszewickiej nawale”. Do Apelu wezwani zostali również obrońcy Polski przed niemiecką agresją w 1939 r., żołnierze państwa podziemnego i Powstania Warszawskiego 1944. W wyliczeniu bohaterów porucznik przywołał także Polaków pomordowanych przez Rosjan w Lesie Katyńskim, bojowników powojennego podziemia niepodległościowego i żołnierzy łomżyńskiego 33 Pułku Piechoty. Uroczyste werble w cmentarnej ciszy zabrzmiały też dla prezydenta Łomży Władysława Świderskiego, który z łomżyniakami bronił miasta na fortach w Piątnicy na przełomie lipca i sierpnia 1920 r. W Apelu wspomniano na koniec polskich żołnierzy poległych w misjach pokojowych na świecie.
- Dziś jesteśmy dziedzicami ich testamentu, przekazanego w haśle „Bóg Honor Ojczyzna” - zakończył por. Wrzaszcz. - Chwała Bohaterom!
Kompania 1. Łomżyńskiego Batalionu Remontowego Wojska Polskiego, którą dowodził kpt. Leszek Łada, oddała trzykrotnie salwę honorową ku czci tych, którzy walczyli i ginęli za Polskę suwerenną, demokratyczną i niepodległą. Po salwie z głośników rozległo się „My, pierwsza brygada, strzelecka gromada, na stos rzuciliśmy swój życia los. Na stos... Na stos...”.
Druga część Apelu Poległych odbyła się przy jednej z sześciu mogił zbiorowych, w których pochowano 88 żołnierzy wojny z bolszewikami. Ich nazwiska na światło dzienne wydobył z mroków historii i niepamięci łomżyniak Bogdan Majewski (lat 49).
- Przez długie lata, od 1995 roku, szukałem śladów ludzi, którzy na naszym cmentarzu spoczęli jako nieznani żołnierze – mówi Bogdan Majewski. - I wreszcie na stronie internetowej pana Janusza Stankiewicza spośród 47 tysięcy nazwisk tych, którzy stracili życie w wojnie 1918-1920, odnalazłem 83 żołnierzy, którzy polegli lub zmarli z ran i chorób w Łomży. Potwierdza to publikacja z 1934 r. Wojskowego Biura Historycznego „Straty Wojska Polskiego w wojnie 1918-1920”. Nazwiska jeszcze pięciu odkryłem w łomżyńskim archiwum diecezjalnym.
Odsłonięcia tablic z nazwiskami poległych obrońców Ojczyzny dokonali: żołnierz 33 Pułku Piechoty ppor. Kazimierz Bazydło (lat 92), dowódca Garnizonu Łomża ppłk Piotr Wolański i prezydent Łomży Jerzy Brzeziński, natomiast poświęcił je ks. Marian Mieczkowski. Ich wykonanie sfinansowała kosztem niemal 30 tys. zł Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Podlaski Urząd Wojewódzki.
Trwającą niespełna godzinę uroczystość zakończył przejmujący apel wieczorny, odegrany na trąbce przez Waldemara Borusiewicza. Na żołnierskich mogiłach pozostały wiązanki biało-czerwonych kwiatów i płonące znicze...
Mirosław R. Derewońko
