Związek Sybiraków w Łomży dziękuje za pamięć

Trzeci rok z rzędu Światowy Dzień Sybiraka obchodzimy w Łomży w cieniu wojny, jaką w lutym 2022 r. wywołała Rosja po inwazji na Ukrainę. Tak jak obecnie nie ma dnia bez Putina, tak i 85 lat temu nie było dnia bez Hitlera i Stalina, którego Armia Czerwona 17. września dokonała czwartego rozbioru Polski. Na pamiątkę tamtych wydarzeń, dramatów Polek i Polaków z lat wojny i wywózek na Sybir, o godzinie 15. w mieście rozległy się przeciągłe, rozdzierające ciszę syreny alarmowe. W Sanktuarium Miłosierdzia Bożego o tej porze w słoneczny wtorek rozpoczęła się msza Sybiraków.

Światowy Dzień Sybiraka zaczął się zbiórką pocztów sztandarowych przed tablicą pamięci ludzi, „Zesłanych przez sowieckiego okupanta w latach 1940 - 1941 na nieludzką ziemię, gdzie czekało ich cierpienie, a wielu śmierć”. Odsłonięta 4 lata temu tablica na ścianie nowoczesnej hali targowej przypomina, że z pobliskiego toru kolejowego ruszały pociągi na wschód, na Syberię, na nieludzką ziemię do Rosji i Kazachstanu, gdzie panowały: strach, głód, mróz, choroby i poniewierka. Dlatego to stąd, po złożeniu kwiatów i zapaleniu zniczy, wyruszył V Łomżyński Marsz Pamięci do Pomnika Golgoty Wschodu w Dolinie Pamięci. Przy świątyni po prawej stronie znajduje się wymowny znak na monumencie: tablica z żelaznymi słowami przestrogi Chrystusa, że „jeśli ci zapomną, kamienie wołać będą”. Tablicę ustawiono przed 30 laty Ofiarom represji stalinowskich w latach 1939 – 1956; ludziom, którzy byli pomordowani lub uwięzieni w kazamatach, łagrach, na zsyłkach w głąb Rosji. Delegacje środowisk miasta i powiatu śpiewały hymn narodowy, złożyły wiązanki, zapaliły znicze. Uczciły pamięć niewinnych Zesłańców na Sybir w Godzinie Miłosierdzia, o godzinie 15., momenty ciszy, a mieszkańcy Łomży i przyjezdni usłyszeli niespodziewanie rozrywające serca wycie syren...

Biało-czerwone kwiaty na Golgocie Wschodu

Niespełna 2 lata pierwszej okupacji sowieckiej to prześladowania i wywózki Polaków. Do czerwca 1941 r. w czterech wywózkach (trzy w 1940 i jedna w 1941 r.) w głąb Związku Radzieckiego tylko z Ziemi Łomżyńskiej wywieziono blisko 6 500 osób. Wywożono, przede wszystkim, inteligencję - nauczycieli, urzędników, policjantów i ziemiaństwo z rodzinami. Na pamiątkę jest Dzień Sybiraka.

Wrześniowe słońce otuliło ciepłym blaskiem we wtorek, 17. września, Sanktuarium Miłosierdzia Bożego. Od czterech dni w południowo-zachodniej Polsce miasta i wsie zalewa ogromna, okrutna powódź z rzek i deszczów. Przed Pomnikiem Katyńskim, Sybirackim i Smoleńskim stanął szpaler pocztów sztandarowych. Kwiaty w imieniu mieszkańców złożyli: przewodniczący Rady Miejskiej Wiesław Grzymała, dyrektor MOSiR Bernadeta Krynicka oraz prezydent Mariusz Chrzanowski. W imieniu powiatu łomżyńskiego – starosta Lech Szabłowski i wicestarosta Anna Gawrych. Przybyli także parlamentarzyści: senator Marek Komorowski (PiS), z którym kwiaty składał znany historyk prof. Krzysztof Sychowicz, i posłowie: Stefan Krajewski (PSL) i Alicja Łepkowska – Gołaś (PO). Wiązanki biało-czerwonych kwiatów złożyły liczne delegacje, np., z Garnizonu Łomża i środowisk zawodowych oraz samorządowych z wójtami gmin: Łomża, Śniadowo, Nowogród. Mszę świętą w intencji Ofiar Sybiru koncelebrował bp Tadeusz Bronakowski, m.in., z Ojcem Janem Bońkowskim, proboszczem Miłosierdzia ks. Jackiem Czaplickim, który został nowym kapelanem Sybiraków po swoim poprzedniku ks. Jerzym Abramowiczu, również obecnym na uroczystościach i celebracjach.

Każdy z laureatów życzliwie wspomaga Sybiraków

Uczestnicy, świadkowie i ofiary wojny odchodzą w dal dziejów... 1. września 1939 Niemcy napadły na Polskę. 17. września uderzył Związek Sowiecki z Rosją na czele, co uknuto w pakcie Ribbentrop – Mołotow. Naturalne więc było nieustanne wspominanie wydarzeń sprzed 85 lat i dramatów ludzi ze zsyłek w 1940 i 1941 r. Pamięć o nieludzkiej agresji hitlerowskiej i sowieckiej nadal jest żywa w pokoleniach kilku generacji roku 2023, o czym świadczy liczny udział mieszkańców w wydarzeniu.

Medal ,,Pro Patria” otrzymali: poseł na Sejm RP i wiceminister rolnictwa Stefan Krajewski; senator Adam Marek Komorowski; starosta łomżyński Lech Marek Szabłowski; wójt Piotr Kłys z Gminy Łomża; dyrektor Arkadiusz Twardowski ze Szkoły Podstawowej imienia Polskich Dzieci Sybiru w Szczepankowie. Złota Odznaka Honorowa za Zasługi dla Związku Sybiraków czekała na 10 osób. Są to: harcmistrz Wiesław Domański, radny Wiesław Grzymała, córka Sybiraczki Krystyna Janosz, córka Sybiraczki Irena Kuklińska Kasper, wójt Gminy Śniadowo Rafał Pstrągowski, nauczycielka Elżbieta Mierzejewska, dyrektor CKGŁ w Podgórzu Mariusz Rytel, wicedyrektor Jolanta Zarzecka z SP imienia Zesłańców Sybiru w Olszynach i prezes ZBOWiD Zenon Zaczek. Odznakę Honorową Sybiraka byli wyróżnieni: córka Sybiraka Bożena Babiel z Łomży, druhna z Jedwabnego Marzena Bagińska, córka Sybiraczki Bożena Chrzanowska, członek Związku Sybiraków Mieczysław Chrzanowski (który poniósł sztandar ZS, w zastępstwie Sybiraka Adama Frąckiewicza), radny z Nowogrodu Daniel Cwalina, wicestarosta Anna Gawrych, Marlena Siok z Telewizji Narew, zięć Sybiraczki Zbigniew Wł. Janosz, szanowany kierowca busa Przemysław Malinowski, nauczycielka z Podgórza Katarzyna Ryska, dyrektor SP w Podgórzu Robert Michał Żukowski, dyrektor GOK w Jedwabnem Ewelina Żebrowska – Walczyk. Każdy z laureatów życzliwie wspomagał Sybiraków.

Odznaczenia Pro Patria wręczał płk. w stanie spoczynku Mariusz Cichowicz z Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie. Pozytywnie ocenił uroczystości na Dzień Sybiraka w Łomży, do którego dekoracje, pieśni, recytacje przygotowała młodzież z SP 5 w Łomży.

Sybiraków między nami coraz mniej i mniej

We wtorkowej uroczystości uczestniczyła, m.in., Danuta Pieńkowska-Wolfart z Drozdowa (lat 88), która miała trzy i pół roku wiosną 1940 r., oraz Nina Żyłko z Siemianówki (lat 83), której mamusia jako zesłaniec w 8. miesiącu ciąży wyjechała w wagonie bydlęcym do Kazachstanu, gdzie w 1940 r. urodziła się przyszła sekretarz Oddziału Związku Sybiraków w Łomży. - W tym roku minęło 35 lat mojej działalności – mówiła wzruszona, zapowiadając, że ze względów zdrowotnych tę działalność zamierza kończyć po: 35 latach przynależności do ZS, 2 kadencjach w komisji rewizyjnej, 10 latach w poczcie sztandarowym, 12 latach współpracy bycia sekretarzem, dyżurowaniu 3 razy w tygodniu.

Gdy zaczęła działalność 3 i pół dekady temu, prezesem Oddziału Sybiraków był Henryk Milewski. Związek Sybiraków w 1993 r. miał 1 400 członków w 14 kołach (11 terenowych i 3 w Łomży). Na dzień dzisiejszy to 4 koła w: Łomży, Kolnie, Wysokiem Mazowieckiem i Ciechanowcu, do których należy 279 członków, w tym 140 wdów i wdowców po Sybirakach. Rok temu prezes Pieńkowska – Wolfart oszacowała, że w Łomży żyje około 50-oro Sybiraków i około 150 na terenie Oddziału ZS. Sekretarz Nina Żyłko na minione ćwierć wieku spogląda z satysfakcją: instytucje, współpracujące ze Związkiem Sybiraków, to 7 sztandarów; istnieje 65 znaków pamięci o Ofiarach Sybiru: pomniki, tablice pamiątkowe, ornaty, dęby pamięci, symboliczne mogiły, patronaty (np. szkoły, ulice, ronda), książki, wspomnienia, artykuły i obrazy. - Znaki polskiej Golgoty Wschodu stanowią symboliczny drogowskaz, który łomżyńscy Sybiracy przekazują w testamencie następnym pokoleniom – w taki poetycki sposób podsumowała owocną aktywność społeczną Nina Żyłko. Podziękowała z imienia i nazwiska około 50 osobom, na które mogła liczyć sekretarz i rzecznik Związku Sybiraków. Miała prośbę do Boga, pragnienie, „aby Sybir nigdy się nie powtórzył i pozostał dalekim wspomnieniem”.

Mirosław R. Derewońko

tel. red. 696 145 146

Czytaj również: