Prezes IPN-u nie musi, a Wizna 1939 chce - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Na środku pola uprawnego na skraju Wizny w połowie października 2019 roku wolontariusze Stowarzyszenia Wizna 1939 znaleźli zakopane ludzkie szczątki. Kilkadziesiąt osób, jak mówią, mieszkańców Wizny narodowości żydowskiej i polskiej, ofiary zbrodni niemieckiej z 1941 roku dokonanej w miejscowej kuźni. „Mamy dowody, miejsca, weryfikacje, świadków. Wiemy na pewno, że zrobili to Niemcy, choć przez lata Polacy byli o to oskarżani” mówił 4lomza.pl w październiku 2023 roku Marcin Sochoń, wiceprezes i rzecznik Stowarzyszenia „Wizna 1939”. Szczątki znajdują się na gruncie prywatnym, z dala od drogi, a właściciel nie wyraża zgody na jakiekolwiek upamiętnienie i urządzenie mogiły na jego działce. Domaga się ekshumacji i przeniesienia szczątków na cmentarz. 3 listopada 2023 r. właściciel pola i Stowarzyszenie „Wizna 1939” wystąpili z formalnym wnioskiem o ekshumację. 

Od 2019 roku, kiedy to zdaniem Stowarzyszenia IPN dowiedział się o znalezisku, sprawa niewiele drgnęła. „Mija właśnie piąty rok tej „ciuciubabki”; nie pomagają żadne argumenty, pisma, rozmowy i spotkania” - pisali na jesieni ubiegłego roku członkowie „Wizna 1939”. Z pisma prezesa IPN Karola Nawrockiego wynika, że „nie musi” zarządzać ekshumacji, a może. Jednym z jego warunków jest uzgodnienie przeciwstawnych opinii gmin żydowskich: Niezależnej Gminy Wyznania Mojżeszowego RP w Gdańsku, która się zgadza na ekshumację z Komisją Rabiniczną do spraw cmentarzy, która się nie zgadza. Sęk w tym – przypomina Stowarzyszenie, - że kości leżą w polu uprawnym, a nie na cmentarzu i na dodatek wiosną są nawożone organicznym nawozem. 

Z komunikatu widniejącego pod datą  24 lutego br. wynika, że ponaglenie do Kolegium IPN nic nie daje. „Kolegium w odpowiedzi na nasz wniosek stwierdziło niedopuszczalność ponaglenia, wskazując jednocześnie, że jest władne jedynie do rozpatrzenia odwołania od decyzji prezesa IPN w sprawie ekshumacji, ale taka decyzja jeszcze nie została wydana”. Zdaniem Stowarzyszenia „IPN nie chcąc pozostawać w bezczynności „zadziałał” (a raczej stworzył pozory działania), wyznaczając nowy termin załatwienia sprawy – już po wyborach prezydenckich”. Na dowód załączają scan pisma od prezesa IPN Karola Nawrockiego, z którego wynika, że termin wydania decyzji został wydłużony do 30 czerwca. Wczytując się w korespondencje członkowie Stowarzyszenia spodziewają się, że „jeśli właściciel, który zwrócił się do prezesa IPN, nie dogada się z rabinem Schudrichem, to w czerwcu zostanie wydana decyzja odmowna i szczątki żydowskich ofiar tej zbrodni pozostaną w tym miejscu już na zawsze”. Dowodem na to, że prezes IPN nie zamierza przeprowadzać ekshumacji zdaniem Wizny 1939 jest m.in. brak wystąpienia do wojewody podlaskiego o wskazanie miejsca na pochówek wydobytych ofiar. 

Kara za m.in. Jedwabne
Stowarzyszenie Wizna 1939, na wniosek prezesa IPN Karola Nawrockiego, zostało ukarane przez wojewodę mazowieckiego, jak stwierdził sąd bezprawnie. Już po ekshumacji i pochówku na cmentarzu w Jedwabnym małżeństw Mościckich i Bronakowskich, 22 listopada 2022 r. prezes IPN wystawił „TYTUŁ WYKONAWCZY NR 2/2022” i wystąpił do wojewody mazowieckiego o przymuszenie Stowarzyszenia „Wizna 1939” do wykonania obowiązku o charakterze niepieniężnym. Przymus to skutek m.in. niespełnienia żądania prezesa IPN przez „Wiznę 1939” o wydaniu baz z danymi o ekshumowanych szczątkach wyników badań genetycznych itp. Choć Stowarzyszenie zasłaniało się, że takich baz danych nie posiada, to na początku 2023 roku z konta Stowarzyszenia ściągnięto 22 284,62 zł zł, co jak twierdzą członkowie, pozbawiło ich możliwości działania, a istnienie organizacji zostało zagrożone. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, do którego trafiła sprawa, stwierdził nieważność postanowień. Sprawa jeszcze się nie zakończyła, ponieważ prezes IPN Karol Nawrocki odwołał się od wyroku. 

Chętnych wiedzy odsyłam do strony internetowej https://www.wizna1939.eu/, gdzie obok szczegółów prezentowane są kopie pism, także procesowych.