4lomza.pl/

Dzisiaj przedstawiam zbiory z muzeum diecezjalnego część 1.
Opis poniżej:










Na podstawie:
Polska Akademia Nauk Instytut Sztuki
Katalog Zabytków i Sztuki
Łomża i Okolice
Opracowanie autorskie dr Maria Helena Kałamajska Saeed


Pozdrowienia.

hmmm... jakie kiedys były ornaty nie to co teraz :)

Druga część zbiorów z początków muzeum diecezjalnego. Zdjęcie 269 wyżej.
Opis poniżej:

15. gotycki, w kolumnie







Na podstawie:
Polska Akademia Nauk Instytut Sztuki
Katalog Zabytków i Sztuki
Łomża i Okolice
Opracowanie autorskie dr Maria Helena Kałamajska Saeed


Pozdrowienia.

W dzisiejszym poście pokaże państwu epitafia jakie są w katedrze. na początek będą to epitafia naszych biskupów. Zdjęcia sam robiłem polaroidem i dlatego są nie najlepszej jakości, bo żaden ze mnie fotograf.

Epitafium Biskupa Romualda Jałbrzykowskiego umieszczone jest na filarze po lewej stronie wejścia na prezbiterium.




Papież Pius XI Bullą cyrkumskrypcyjną "Vixdum Poloniae unitas" z 28 października 1925 roku erygował DIECEZJĘ ŁOMŻYŃSKĄ z terenów pozostałej w ówczesnych granicach polskich Diecezji Sejneńskiej czyli Augustowskiej, do której zostały dołączone trzy dekanaty z Diecezji Płockiej: Czyżew, Ostrołęka (bez parafii Goworowo) i Ostrów Mazowiecka. Pierwszym ordynariuszem został właśnie Romuald Jałbrzykowski 15 grudnia 1925 roku, 24 czerwca 1926 roku został mianowany Arcybiskupem Metropolitą Wileńskim ; w Białymstoku od 15 lipca 1945 roku; zmarł 19 czerwca 1955 roku, pochowany w Katedrze Białostockiej.


Epitafium Biskupa Stanisława Kostki Łukomskiego znajduje się na filarze z prawej strony wejścia na prezbiterium



Biskup Łomżyński w latach: 1926-1948

Urodzony 21 października 1874 roku, wieś Borek, parafia Sadki w Archidiecezji Gnieźnieńskiej; wyświęcony na kapłana 24 lutego 1898 roku; mianowany: Biskupem Pomocniczym Arcybiskupa Gnieźnieńskiego i Poznańskiego 8 marca 1920 roku, Biskupem Łomżyńskim 24 czerwca 1926 roku; zmarł 28 października 1948 roku; pochowany w Katedrze Łomżyńskiej. Wsławił się tym, że uratował naszą katedrę od wysadzenia w powietrze przez Niemców.

EpitafiumBiskupa Czesława Falkowskiego znajduje się na przedostatnim filarze po lewej stronie przed prezbiterium.


Biskup Łomżyński w latach: 1949 - 1969

Urodzony 28 listopada 1887 roku w Warszawie; wyświęcony na kapłana 26 lipca 1910 roku w Innsbrucku dla Archidiecezji Mohylewskiej; mianowany Biskupem Łomżyńskim 24 lutego 1949 roku; zmarł 25 sierpnia 1969 roku; pochowany w Katedrze Łomżyńskiej.

Epitafium Biskupa Mikołaja Sasinowskiego umieszczone jest na przedostatnim filarze po prawej stronie przd wejściem na prezbiterium


Biskup Łomżyński w latach: 1970 - 1982

Urodzony 16 października 1909 roku, wieś Mieczki, parafia Puchały, Diecezja Sejneńska czyli Augustowska, od 1925 roku Diecezja Łomżyńska; wyświęcony na kapłana 28 marca 1936 roku; mianowany Biskupem Łomżyńskim 19 marca 1970 roku; zmarł 6 września 1982 roku; pochowany w Katedrze Łomżyńskiej. Jedyny Biskup który pochodził z Ziemi Łomżyńskiej.


W kaplicy Matki Boskiej Pięknej Miłości jest tablica w miejscu wiecznego spoczynku Biskupa Stanisława Kostki Łukomskiego, Biskupa Czesława Falkowskiego i Biskupa Mikołaja Sasinowskiego.


Opracowanie postu (opisy) na podstawie:
http://www.kuria.lomza.pl/index.php?k=8
Zdjęcia własne.

Pozdrowienia

Sprostowanie do wczorajszego postu. Biskup ROMUALD JAŁBRZYKOWSKI




Biskup ROMUALD JAŁBRZYKOWSKI
Biskup Łomżyński w latach: 1925 - 1926
Urodzony 7 lutego 1876 roku, wieś Łętowo Dąb, parafia Kołaki, Diecezja Sejneńska czyli Augustowska, od 1925 roku Diecezja Łomżyńska

Sprostowanie do wczorajszego postu. Biskup Romuald Jałbrzykowski urodził się też na Ziemi Łomżyńskiej.

Biskup Łomżyński w latach: 1925 - 1926
Urodzony 7 lutego 1876 roku, wieś Łętowo Dąb, parafia Kołaki, Diecezja Sejneńska czyli Augustowska, od 1925 roku Diecezja Łomżyńska

Dzisia pokażę następne epitafia. Będą to epitafia umieszczone na filarach nawy północnej. Tylko Adama Skowrońskiego ściana zachodnia i Jana Kamila Bispinga ściana północna.


Adam Skowroński inżynier Guberni Łomżyńskiej, epitafium neoklasycystyczne z medalionem portretowym z białego marmuru umieszczone na ścianie zachodniej.



Konstancja z Radzickich Rościszewska komisarz Skarbu (zm.1839) epitafium z brunatnego plamistego marmuru z herbem Nałęcz w zwieńczeniu.
I filar strona południowa

Powyższe opisy opracowano na podstawie:
Polska Akademia Nauk Instytut Sztuki
Katalog Zabytków i Sztuki
Łomża i Okolice
Opracowanie autorskie dr Maria Helena Kałamajska Saeed



Tablica poświęcona XX rocznicy powstania Solidarności Ziemi Łomżyńskiej.
I filar od strony zachodniej.



Adam Chętnik żył w latach 1885-1967 urodził się w Nowogrodzie nad rzeką Narwią w rodzinie rolniczo-rzemieślniczej. Całe życie poświęcił Kurpiom i ich kulturze. Po przejściu na emeryturę w 1958 roku został rzeczoznawcą do spraw regionu kurpiowsko - łomżyńskiego przy Muzeum w Łomży i Nowogrodzie. Był niezmordowanym badaczem i piewcą kultury Kurpiowskiej.

Opracowano na podstawie:
http://wolontariat.pl/spolecznik/kartka05.php
Małgorzata Ochman



Epitafium to ufundowali jego uczniowie. Umieszczone jest na filarze od strony wschodniej

Zdjęcia autora tematu.

Pozdrowienia

Bardzo przepraszam ale przedostatni post wszedł omyłkowa, proszę nie zwracać na niego uwagi.

Pozdrowienia

Dzisiaj następne tablice i epitafia w nawie pólnocnej Katedry.



Ojciec Maksymilian Maria Kolbe urodził się w Zduńskiej Woli 8 stycznia 1894 roku w rodzinie robotniczej
Zawsze żyjąc i poświęcając się dla dobra drugiego człowieka, dopełnia swej ofiary i oddaje życie za współwięźnia skazanego na śmierć. Za niego idzie do bunkra i po dwóch tygodniach, w wigilię Wniebowzięcia Matki Bożej, 14 sierpnia 1941 roku wyczerpany głodem, zostaje dobity zastrzykiem. Ciało O. Maksymiliana spalono w obozowym krematorium. Podziwiany za życia dla swego ducha apostolskiego i niezwykłego nabożeństwa do Najświętszej Maryi Panny, O. Maksymilian przez bohaterską śmierć zdobywa sławę człowieka świętego. 14 sierpnia 1941 r. o. Maksymilian umarł w bunkrze głodowym, dobity zastrzykiem fenolu, oddając życie w zamian za współwięźnia, Franciszka Gajowniczka. 17 października 1971 r. został ogłoszony błogosławionym przez papieża Pawła VI, a 10 października 1982 r. zaliczony przez papieża Jana Pawła II w poczet świętych, jako męczennik.
Opis w/g link poniżej:
http://www.mi.franciszkanie.pl/rycn/kolbe.html
http://republika.pl/slawek_lepczynski/kolbe.htm
Poniżej portretu św. Maksymialiana Kolbe jest tablica upamiętniająca żołnierzy którzy zginęli w II wojnie światowej i cywilów pomordowanych w okolicznych lasach


Poniżej najmłodsza tablica poświęcona Janowi Kamilowi Bispingowi ufundowana w dniu 11 listopada 2005 roku przez jego potomków, a poświęcona przez biskupa Łomżyńskiego Stanisława Stefanka.

Jan Kamil Bisping, ordynat massalański w dawnym powiecie grodzieńskim, po napaści ZSRR na II Rzeczypospolitą uciekał wraz z rodziną w kierunku zachodniej części kraju. Na początku października 1939 roku, znalazł się, wraz z żoną Marią i dziećmi, we wsi Sieburczyn koło Łomży. Miał wówczas 59 lat. W dniu 4 października 1939 roku Jan Kamil Bisping, , wraz z żoną i dziećmi został pojmany we wsi Sieburczyn. Dokonało tego kilku mężczyzn, którymi dowodził niejaki P. Z Sieburczyna przewiezieni zostali do Wizny, a następnie do Łomży. Tam żona Jana Bispinga i jego dzieci zostały zwolnione.
Jan Kamil Bisping został zamęczony przez NKWD.
Opis w/g
http://www.ipn.gov.pl/sled_bialystok.html
Zdjęcia autor tematu.

Pozdrowienia.

Część III epitafiów z Katedry:
Tablica ku czci Dominika Sadowskiego i jego małżonki Emili z Porazinskich umieszczona jest przy wejściu na chór, ściana zachodnia prawe nawy.


Tablica umieszczona na scianie zachodniej prawej nawy.
Brak opisu.


Sienkiewicz Henryk, pseudonim Litwos (1846-1916), polski prozaik. Laureat Nagrody Nobla 1905. Jeden z najpopularniejszych pisarzy XX w. Laureat na grody Nobla za powieść Quo vadis (1896) z czasów Nerona, ukazująca męczeństwo chrześcijan.
Sienkiewicz zmarł 15 XI 1916 w Vevey. W 1924 miało miejsce uroczyste sprowadzenie prochów pisarza do Polski, a 27 X 1924 nastąpił ponowny
pogrzeb Sienkiewicza w katedrze św. Jana w Warszawie
Opis na podstawie:
http://portalwiedzy.onet.pl/59872,haslo.html

Tablica umieszczona na ścisnie zachodniej prawej nawy.


Ks. Kazimierz Lutosławski, pseudonim Jan Zawada (1880-1924), pochodzący z Drozdowa działacz endecki, ekonomista, lekarz i pedagog.
W 1919-1922 poseł na Sejm Ustawodawczy, wiceprzewodniczący, następnie przewodniczący sejmowej komisji konstytucyjnej (1919-1921), następnie poseł na sejm I kadencji. Przeciwny wyborowi G. Narutowicza na prezydenta RP, występował przeciwko niemu w prasie i przemówieniach publicznych.
Opis na podstawie:
http://www.um.lomza.pl/index.php?k=57

Tablica umieszczona na pierwszym filarze prawej nawy od strony północnej.
Piotr Piasecki Magister Farmacji Obywatel Miasta Łomży.



Pod tablicą Piotra Piaseckiego jest tablica jego małżonki niewidoczna na zdjęciu.
Brak opisu.

Tablica umieszczona na pierwszym filarze prawej nawy od strony południowej.


Bohdan Winiarski urodził się 27 kwietnia 1884 r. w leśniczówce Bohdanowo kilka kilometrów na zachód od Nowogrodu. Winiarski chciał jak najlepiej służyć narodowi polskiemu dlatego wybrał studia prawnicze. W dniu 6 lutego 1946 r. Zgromadzenie Ogólne i Rada Bezpieczeństwa ONZ wybrały prof. Winiarskiego sędzią w Sądzie Międzynarodowym w Hadze na kadencję trzyletnią. Ponowny wybór nastąpił w końcu 1948 r., tym razem na kadencje dziewięcioletnią. Po raz trzeci prof. Winiarski wybrany był sędzią w 1957 r., pełnił więc urząd niezależnego sędziego międzynarodowego przez 21 lat (do 5 lutego 1967 r.), będąc w tym czasie przez trzy lata prezesem Sadu haskiego. Przed Winiarskim żaden prawnik nie miał w Sądzie Międzynarodowym tylu lat aktywnego i nieprzerwanego sędziostwa. Sędzią był dobrym i sprawiedliwym - taka jest o nim opinia międzynarodowa. Był Winiarski sędzia niezależnym, wiernym swemu sumieniu i swym poglądom. Ta postawą pozyskał dla siebie, przede wszystkim zaś dla polskiej myśli prawniczej, szacunek na całym świecie. Przez cały okres sędziostwa w trybunale międzynarodowym Bohdan Winiarski ustosunkowany był krytycznie do wszelkich prób, podejmowanych zawłaszcza na forum ONZ, by trybunał haski włączyć do rozmaitych posunięć i akcji politycznych, które nie nadawały się do rozstrzygania na drodze sądowej.
Bohdan Winiarski zmarł 4 grudnia 1969 r. w Poznaniu.

Opis na podstawie:
http://www.um.lomza.pl/index.php?k=57
Tablica upamiętniająca Kapłanów i Alumnów pomordowanych w czasie II Wojny Światowej.II filar od zakrystii strona wschodnia.


Pozdrowienia.

teraz czekamy na okolice Tarnowo, Szczepankowo, Drozdowo, Uśnik, Dobrzyjałowo. Dzięki!

nar

Andrius, jeszcze Łomża nie skończona. Przyjdzie czas i na okolice.

Pozdrowienia.

Maciek , dawaj barokowy główny ołtarz , który , jak pamietasz , stał wcześniej. Napisz kiedy został stworzony i gdzie stoi teraz. Dobrze jak by był w kolorze , bo czarno-biała ilustracja nie odzwierciedli elementów jego stylu.

Maciek zamieścił portret św. Maksymilana .
w zwiazku z tym, aby cokolwiek ożywic ten skadinad ciekawy wątek, proszę o odpowiedź, na zagadkę (mimo że to nie ten watek):

KTO jest autorem tego portretu?

Popieram Autochtona - a odpowiedź w katalogu publikowanym przez Maćka jest coś nie do końca świeża. ( wprawdzie wydaje mi się, że ołtarz był manierystyczny, ale to szczegół dla fachowców, a ja nim nie jestem).

(........)

Maćku, zamieściłeś też fotkę epitafium Ks. Kazimierza Lutosławskiego.

Aż prosi sie aby w uzupełnieniu dodać, że jest on twórcą projektu znanego do dzisiaj krzyża harcerskiego. Krzyz ten zdobi jego sarkofag w podziemiachrodzinnego grobowca Lutosławskich na drozdowskim cmentarzu.

pozdrawiam

(........)

Widzę, że ktoś jednak zagląda do tego tematu.
Ołtarz główny wczesnobarokowy z manierystyczną ornamentyką 1620 - 1627, z fundacji Marcina Ślaskiego. rozmontowany w 1957, jego fragmenty są obecnie w Łojach Gręsce.



Autochton, jeżeli masz zdjęcie kolorowe tego ołtarza to możesz je zamieścić. Powyższe zdjęcie pochodzi z końca XIX I początka XX wieku.

Jacek16, dziękuję za informację o księdzu Kazimierzu Lutosławskim.
Może byś co napisał o Adamie Skowrońskim, Piotrze Piaseckim, Dominiku Sadowskim, Karolu Markiewiczu, Konstancji Rościszewskiej i Janie Kamilu Bispingu. Byłbym Tobie bardzo wdzięczny jakbyś rozszerzył zbyt skąpe inormacje.

Pozdrowienia.

Popatrzę w swoje notatki. Chyba coś bedę miał Adama Skowrońskiego ale sprawdzę to dopiero w czasie swiąt. O pozostałych chyba niekoniecznie.

Ponawiam też swoje pytanie: Kto jest autorem portretu św.Maksymiliana Marii Kolbe w Katedrze?

(........)

Jak przez mgłę pamiętam ten ołtarz. Wydawał mi się wtedy taki wielki i piękny , a póżniej pamiętam zrobiło się jakoś pustawo w głównej nawie.

Poniewaz brak odzewu na pytanko, podaję autora obrazu św. Maksymiliana:

Gyarfas Lorinczy - absolwent budapeszteńskiej Akademii Sztuk Pięknych

(........)

Po przerwie chciałbym wznowić ten temat. W nawiązaniu do tematu chcę przedstawić krótką historię powstania naszego miasta, bo jeżeli są zabytki w Łomży to i trzeba dowiedzieć się kiedy i jak powstało to miasto. Od początku należało się zacząć od historii powstania Łomży, a nie od razu od zabytków.

Powstanie Łomży na wysokiej skarpie nadnarwiańskiej w miejscu przeprawy przez Narew nastąpiło w latach 1390-1395, kiedy to miasto miało przejąć rolę Wizny zastawionej Krzyżakom. Miasto założone zostało przez Księcia Janusz I w oparciu o polskie prawa miejskie.
Jednak początki Łomży wiążą się ściśle z olbrzymim grodziskiem położonym 5 km od Łomży między wsiami Szur i Stara Łomża. Tam powstał pierwotny gród po koniec IX wieku, którego pozostałością są dwa wysokie wzgórza nazywane przez miejscowych „Górą Królowej Bony i Górą Świętego Wawrzyńca”.



W przeciągu X wieku osada przekształciła się w ludną i bogatą miejscowość targową. W XI wieku zbudowano w Starej Łomży gród , został on spalony w końcu XI lub na początku XII wieku. W XII wieku zbudowano gród bardziej ufortyfikowany, ale sto lat później i on zastał zdobyty i spalony. Centrum życia gospodarczego i wojskowego przestało istnieć.Za półtora wieku centrum to ożyło w dole rzeki i nowe miasto Łomża rozkwitło życiem.

W Starej Łomży na górze św. Wawrzyńca wg tradycji i odpisów akt kościelnych, miał istnieć „Kościół parafialny po raz pierwszy około roku Pańskiego 1000 na początku religii w Królestwie Polskim wzniesiony.
Wypis z tablicy erekcyjnej kościoła parafialnego brzmi: „Kościół łomżyński ufundowany w Starej Łomży około roku 1000 przy wzroście wiary na Mazowszu, później przeniesiony do kościoła Panny Maryi, gdzie obecnie klasztor kapucynów się znajduje”.



Informację powyższą uzupełnia ”Słownik geograficzny ziem polskich” następująco: „napis na tablicy u fary założenie pierwotnego kościoła farnego w Starej Łomży odnoszony do 1000r. i wspomnienie w kronice Sprenberga o Brunonie mnichu benedyktyńskim, który po św. Wojciechu nawracając Prusaków miał przybyć do Mazowsza i założyć kościół św. Wawrzyńca, nakazuję odnieść początek Łomży do czasów Bolesław Wielkiego”.

Żródło:
1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795
2. Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska
3. Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.
4. Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

Jutro dalsza część.

P.s. Jeżeli ktoś ma jakieś uwagi, więcej wiadomości o temacie to proszę wpisywać.

Pozdrowienia.

Rok tysięczny miał stanowić pierwsza datę dotyczącą najdawniejszych dziejów Łomży. Niestety brak pisanych źródeł aż do1400 roku. Późne odpisy akt kościelnych i anonimowość kroniki nie pozwalają na wydobycie z mroków prawdy historycznej. W chwili obecnej możemy stwierdzić z całą pewnością, że na górze św. Wawrzyńca stał rzeczywiście pierwszy kościół parafialny w Łomży, a być może nawet i na wschodnim Mazowszu”.
Wątpliwości co daty wzniesienia kościoła św. Wawrzyńca rozwiały chyba wykopaliska w 1983 – 1984, a na szerszą skalę w 2000 roku. Dowodzą one, że ruiny kościoła pochodzą z końca XIV wieku. Odkopane fragmenty budowli pod kościołem nie zostały uznane za pozostałości świątyni jedenastowiecznej. Odkopany pochówek o specjalnym wystroju ze złotymi nićmi pochodzi z XIV wieku. Kościół pod wezwanie św. Wawrzyńca w I połowie XVIII wieku był już bardzo zniszczony, że za zezwoleniem biskupa płockiego w 1765 roku został rozebrany, a część materiału została wykorzystana do budowy klasztoru kapucynów.



W Starej Łomży był jeszcze jeden kościół – kaplica św. Piotra naprzeciwko ujścia Narwicy Do Narwi, który został pobudowany na początku XV wieku, a w XVI wieku całkowicie zanikła działalność tego kościółka. Po przemieszczeniu się ludności na nowe miejsce, przed 1392 rokiem pobudowano na Popowej Górze kościół pod wezwaniem św. Rozesłańców w miejscu gdzie stoi obecnie klasztor i kościół kapucynów. 3 lutego 1410 roku kościół pod wezwanie św. Rozesłańców został konsekrowany i przeniesiono parafię ze Starej Łomży do której należały wsie: Siemień, Podgórze, Giełczyn, Konarzyce, Łomżyca , Stara Łomża, puste siedliska Kupiski i Jednaczewo.

Żródło:
1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795
2. Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska
3. Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.
4. Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

Jutro dalsza część.

Łomża rozbudowywała się na samym brzegu skarpy, nie schodząc w dół, miejsce było bardzo malownicze, uroku dodawała płynąca w dole Narew i wokół rozciągające się lasy. Na nowym miejscu został wytknięty czworokątny rynek zwany w tym okresie Starym Rynkiem, oraz kilka symetrycznie rozplanowanych ulic w kształcie czworoboku. Z każdego rogu rozchodziły się po dwie równoległe ulice. Łomża od zachodu kończyła się na ulicy Krótkiej, od południa na ulicy Dwornej, od wschodu na zamku, od północy na kościele NMP i św. Rozesłańców

Miasto rozwijało się pomyślnie, już w 1400 roku miasto miało wójta, co świadczyło charakterze miejskim Łomży. W 1410 roku Łomżą otrzymała od księcia Janusz I prawa miejskie Chełmińskie. Wzrastała liczba mieszkańców, miasto bogaciło się i zaistniał potrzeba pobudowania nowego kościoła. Kościół powstał z fundacji Księżnej Anny i jej synów. Stanisława i Janusza w latach 1504 – 1525. Nowy kościół był pod wezwaniem Michała Archanioła i św. Jana Chrzciciela.

Nazwa Łomży sięga zamierzchłej historii i oznaczała przypuszczalnie, gdzie był jakiś łom, pokruszone bloki kamienne bądź drzewa połamane przez wiatr. W materiałach źródłowych z XV i XVI wieku występuje Lomza, Lompza, Lomscha, Lompsza. Herbem Łomży jest jeleń w biegu. Jeżeli wierzyć podaniu, to nadała go miastu Królowa Bona:

Raz Bona zjechała na łowy,
Dopadła jelenia, gdzie Rynku zaranie,
Gdzie las był szumiący, wiekowy…
I miastu nadano w herbie „jeleń w biegu”


Herb miasta Łomży Fot. B. Aszoff

Podanie to nie jest poparte żadnymi źródłami historycznymi, prawdopodobnie Łomża otrzymała herb od książąt mazowieckich, równocześnie z nadaniem praw miejskich. Herb ze szczerego złota umieszczony był na szczycie wieżyczki starego ratusza.
Zabudowa Łomży postępowała po linii wytkniętych ulic, które w XVI wieku były już brukowane. Większość domów była murowana. Tak opisują XVI wieczną Łomżę żyjący współcześnie Aleksander Gwaglin „Łomża miasto szerokie nad rzeką portową Narew, murowane, kamienice w rynku ozdobione murowane”.

Andrzej Święcicki: „Miasto nader przyjemne i po Warszawie wspaniałością murowanych domów, zamożnością i uprzejmością obywateli oraz okazałością placów targowych żadnemu nie ustępuje. Dwór królewski w Łomży jest bardzo obszerny, odwiedzany był często przez książąt mazowieckich, teraz zaś służy za siedzibę starosty, Ratusz inne gmachy publiczne zbudowane są wytwornie”



Łomżę zamieszkiwało w tymczsie około 3300 mieszkańców w 548 domach, ale w Łomży i na jej przedmieściach było 7 kościołów: św. Wawrzyńca, św. Piotra i Pawła w Starej Łomży, dwa kościoły szpitalne św. Ducha, NMP i św. Rozesłańców na Popowej górze, św. Agaty po prawej stronie grobli od miasta, św. Michała, 3 kaplice: św. Magdaleny przy drodze do Szuru, św. Rocha i Jakuba w Starej Łomży i NMP Różańcowej przy drodze do Skowronk.

Od XV do połowy XVII stulecia był złotym okresem w dziejach Łomży

Żródło:
1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795

2. Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska

3. Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej
.
4. Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

Jutro dalsza część.

Pozdrowienia.

Łomża rozwinęła się stopniowo w miasto o charakterze przemysłowo – handlowym. Ludność przeważnie zajmowała się przeważnie handlem, rzemiosłem i przemysłem. W XV i XVI wieku Łomża słynęła z handlu, który przyczyniał się do jej rozkwit. W ósmym dziesięcioleciu XVI stulecia znana była jako wybitny ośrodek handlu wiślanego. Zaliczano ją do ważnych portów rzecznych :”miasto Łomża w 1564 ma przy sobie port, pięć spichrzów i skaut wiele, ludzi kupieckich dosyć, którzy do Gdańska spuszczają zboże i insze handle do rozlicznych miast wożą”. Handlowi w Łomży sprzyjała żeglowna rzeka Narew i drogi handlowe łączące ją z innymi miastami:
Łomżą – Kolno (do Prus);
Łomża, Wąsosz, Rajgród, Augustów, Grodno, Wilno;
Łomża, Wizna, Tykocin, Knyszyn, Grodno, Wilno;
Łomża, Ostrołęka, Różan, Pułtusk, Warszawa, Toruń, Gniezno, Poznań;
Łomża, Nur, Drohiczyn, Brześć Litewski (z Nura na Ciechanowiec, Brańsk, Bielsk Podlaski;
O rozwoju gospodarczym, politycznym i znaczeniu ówczesnego miasta świadczy liczba ludności i jej struktura społeczna.
Mieszczaństwo w Łomży do końca wieku XVIII było polskie – rodzime. Wyjątek stanowili nieliczni Niemcy występujący w Łomży w XVI wieku. W XVI wieku wśród mieszczan łomżyńskich wybijał się patrycjat miejski składający się z bogatych kupców, i urzędników władz miejskich za nimi szło tak zwane pospólstwo, drobni kupcy, profesjonaliści i rzemieślnicy, na szarym końcu ludzie bez żadnego zajęcia obejmowani wspólną nazwą hultajstwa.



Pierwsza wzmianka o Żydach w Łomży pochodzi z 1494 r. Od połowy XVI wieku Żydom było coraz trudniej było osiedlać się w Łomży. Według przywileju Zygmunta III z roku 1598 Żydom nie wolno było pozostawać dłużej niż 3 dni.
Łomża w okresie swojego największego rozkwitu miała około 3300 mieszkańców.
Łomża- od początku stolica ziemi i główne miasto starostwa łomżyńskiego – była ważnym ośrodkiem życia politycznego, administracyjnego, gospodarczego, umysłowego i religijnego znacznej części wschodniego Mazowsza. Mieściły się tu urzędy ziemskie, odbywały się sądy ziemskie, i grodzkie, zjazdy i sejmiki szlacheckie. Życie gospodarcze było bardzo intensywne ze względu na dobrze postawione rzemiosło i handel. Życie umysłowe i religijne skupiało się koło kilku parafii, kilku kościołów i kaplic. Łoża należała do najludniejszych miast na Mazowszu. W Łomży przebywali często książęta mazowieccy, a potem i królowie, którzy mieli tu nawet zamek. Nazwa Łomży znana była nawet poza granicami Polski.
W Królewcu jedno z przedmieść miało nosić nazwę Łomżyńskiego. Kromer w Opisie Polski zalicza Łomżę do najznakomitszych miast w Polsce i wymienia ją zaraz po Warszawie i Płocku.

Żródło:
1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795.

2. Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

Jutro dalsza część - upadek Łomży.

Pozdrowienia.

W połowie XVII wieku nastąpił w Polsce upadek miast z powodu regresu gospodarczego, klęsk żywiołowych, nadużyć ze strony starostów, samowoli możnowładców (skąd my to znamy, wypisz wymaluj czasy nam współczesne) i wreszcie wskutek najazdu szwedzkiego. Wojnę w latach 1655 – 1660 szczególnie odczuły miasta mazowieckie, które po jej zakończeniu nie mogły się podnieść z upadku. Powody tkwiły nie tylko w samym „potopie”, ale w całym systemie gospodarczym Polski feudalno- pańszczyźnianej.
Słynące kiedyś z zamożności i dobrobytu miasta mazowieckie straciły swoje znaczenie, zostały zniszczone nawet w 70%, a niektóre wcale zniknęły z powierzchni ziemi.
Upadek miast mazowieckich, a szczególnie położonych w ziemi łomżyńskiej i w
jej pobliżu zobrazuje liczba ludności w XVI i II połowie wieku XVII.



Nie oszczędzały Łomży i pożary, które czyniły wielkie spustoszenie,
wzmianka o pierwszym pochodzi z 1521 roku, gdzie wielki mistrz wyprawił się na „na Mazowsze do Łomży, skąd wrócił po spaleniu blisko 200 wsi i miast”.
Następne wielkie pożary nawiedziły Łomżę w latach 1538, 1618, 1696 i 1751. Nie obyło się też bez powodzi. W latach 1600 i 1631 powodzie zniosły wszystkie mosty na Narwi i groblę. Największe spustoszenia wśród ludności czyniły zarazy i mory w latach 1504, 1569, 1575, 1624, 1625, 1630, 1650, 1653, 1700, 1710, 1711, 1750, 1791, 1793, 1794, 1800, w 1575 mór ogarnął całe starostwo łomżyńskie, czyniąc duże spustoszenie nie tylko w ludności.
Nie oszczędzali Łomży ci, co nią rządzili, czyli starostowie. Traktowali dobra będące własnością Łomży i starostwa jak swoje własne. Siedzibę swoją mieli w Kupiskach pod Łomżą, którą nazywali ”Ogrójcem pakowni na grosz wyciskany z mieszczan i chłopów”.
W wyniku wojen szwedzkich Łomża i ziemia łomżyńska zostały poważnie zniszczone. Budynki zostały zrujnowane, bruki i ulice zaniedbane. Liczba mieszkańców spadła do 300 to jest do 10% stanu zaludnienia w porównaniu z XVI wiekiem. Miasto w dalszym ciągu nawiedzały klęski żywiołowe i zarazy, z których największe szerzyły się w latach 1710 – 1711, nieurodzaje i głód najwięcej dały się we znaki Łomży w latach 1786 i 1795.
W drugiej połowie XVIII wieku Łomża zaczęła się już z upadku, wzniesiono kilka nowych obiektów. W 1732 roku ukończono budowę kościoła jezuickiego św. Stanisława Kostki, a w 1754 budowę dwupiętrowego, murowanego kolegium w miejsce drewnianego spalonego w 1696 roku. W 1764 roku wybudowano przy ul. Dwornej drewniany klasztor Benedyktynek i kościół pod wezwaniem św. Trójcy i Wniebowzięcia. W 1798 ukończono budowę barokowego klasztoru kapucynów i kościoła matki Boskiej Bolesnej.
W wyniku III rozbioru Polski Łomża znalazła się w zaborze pruskim, w 1807 roku do Łomży wkroczyły wojska napoleońskie i Łomża znalazła się na okres 6-ciu lat w nowo utworzonym Księstwie Warszawskim.
Miasto zniszczone i spalone w 1807 roku przez wojska rosyjskie powoli dźwigało się z upadku. W latach 1820 –1826 wytyczyno w części zachodniej miasta zwanej Rembielinem nowe ulice, w 1817 roku zaczęła się budowa Traktu Warszawsko- Petersburskiego (obecnie Wojska Polskiego), zabudowano Nowy Rynek Domami parterowymi lub piętrowymi. W 1823 wzniesiono nowy Ratusz na Starym Rynku Ratusz, zaprojektowany przez Aleksandra Groffe. W 1836 roku rozpoczęła się regulacja miasta między ulicami: Dworną, Senatorską, Żydowską, i Rybakami polegała ona na przedłużaniu tych ulic, co wiązało się z wyburzeniem zabudowy.
W połowie XIX wieku wzniesiono w Łomży następujące budowle: Synagogę wg projektu Henryka Marconiego, gmach poczty przy Placu Pocztowym wg projektu Bogumiła Zuga, dom pogrzebowy drewniany na cmentarzu wg projektu Teodora Seyfrieda oraz kilka murowanych budynków na Dwornej.
W1863 zakończono budowę murowanego klasztoru i kościoła dla Benedyktynek. Zbudowano w tym czasie 10 fabryk i zakładów przemysłowych. Miasto liczyło już 6000 mieszkańców. W latach 1867 – 1915 Łomża stała się głównym miastem guberni łomżyńskiej i siedzibą gubernatora, władz gubernialnych, powiatowych i miejskich, sądów i urzędów, co przyczyniło się do dalszego rozwoju Łomży. W tym okresie zbudowano wiele budynków użyteczności publicznej wg projektów znanych projektantów T Seyfrieda, M. Marconiego, A. Majewskiego, J. Nostowskiego, F. Nowickiego: piętrowy szpital murowany na 60 łóżek przy ul. Szpitalnej (od 1965 roku Zespołu Szkół Pielęgniarskich), 2 cerkwie dla wojska (nie istniejące), dużą cerkiew w „stylu bizantyjskim” (obecnie kościół NMP przy ul. Sienkiewicza, Dom Starców (obecnie Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci) przy Polowej, Sierociniec dla dzieci na Bernatowicza.
Powstały też Kasa przemysłowców (obecnie siedziba sądu na Dwornej)Bank państwowy na Dwornej (obecnie Kredyt Bank), duże koszary i więzienie przy ul. Śniadowskiej (zostało 3 budynki przy obecnej Al. Legionów), budynki dla Sztabu wojskowego przy ul. Polowej (naprzeciwko Urzędu Skarbowego), Szpital Żydowski przy Senatorskiej (obecnie III L.O),
Dom ludowy wraz z ogrodem (obecnie Zespół Szkół Drzewnych przy Alei Legionów, Gimnazjum Męskie, później Żeńskie (obecnie 2 LO przy Rynku Kościuszki), Gimnazjum Żeńskie przy dawnej ul. Adamowskiej do którego przeniesiono gimnazjum męski (obecnie 1 LO przy ul. Bernatowicza.
Stary Rynek zabudowano piętrowymi, czynszowymi kamieniczkami w większości zniszczone w czasie II Wojny Światowej.
W związku z rozwojem miasta zwiększyła się liczba jego mieszkańców. W 1904 roku było 24369 osób w tym ludności żydowskiej 45 – 50%, domów mieszkalnych było 2558, w tym 1118 murowanych. Ożywiło się też życie kulturalne oświatowe i społeczne. Po 1870 roku powstały: Towarzystwo Kredytowo – Ziemskie, Straż Ogniowa, Towarzystwo Muzyczne „Lutnia”, Teatr Amatorski, Towarzystwo Wioślarskie, Stowarzyszenie Spożywcze, Bank dla Handlu i Przemysłu, Kasa Oszczędnościowo – Pożyczkowa. Istniało również Towarzystwo Dobroczynności i Towarzystwo Biblioteki Publicznej.

Żródło:
1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795.

2. Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

C.d.n
Pozdrowienia

W 1905 roku ruch rewolucyjny ogarnął całą gubernię, w tym i Łomżę, domagano się przede wszystkim wprowadzenia języka polskiego w urzędach i szkołach. Wielu najaktywniejszych uczestników osadzono w łomżyńskich więzieniach, niektórzy organizatorzy wyjechali za granicę.
Na początku I wojny światowej front długo utrzymywał się w pobliżu silnej twierdzy łomżyńskiej. W 1915 roku po przełamaniu frontu przez Niemców wycofujące się wojska carskie ewakuowały urzędy i ludność cywilną w głąb Rosji. Wywieziono 83tys. Osób z guberni (24%). W Łomży pozostało około 16 tys. mieszkańców.
Wojna zahamowała dotychczasowy rozwój miasta, cała działalność została podporządkowana potrzebom wojennym okupanta. Łomża otrzymała połączenie kolejowe z Białymstokiem i Ostrołęką przez dokończenie budowy linii kolejowej Śniadowo – Łomża. Na użytek gospodarki okupacyjnej zbudowano wąskotorową linie kolejową łączącą Łomżę z Kolnem, Ostrołęką, i Myszyńcem. Rozpoczęto budowę linii kolejowej Łomżą – Pisz, ale jej nie ukończono. W dniu 11 listopada 1918 roku Polacy dokonali rozbrojenia Niemców, którzy następnego dnia opuścili Łomżę.
Po przeszło stuletniej niewoli Łomżą i ziemia łomżyńska uzyskała niepodległość. Obszar byłej guberni został podzielony między województwo warszawskie i nowoutworzone białostockie. Łomżą spadła do roli powiatu i została „włączona na swoje nieszczęście” do województwa białostockiego. Zmiana przynależności administracyjnej nastąpiła w 1939 roku, gdzie powiat łomżyński został dołączony do woj. Warszawskiego, niestety na krótko.
W okresie XX międzywojennego Łomża należała do największych ośrodków miejskich północno – wschodniego Mazowsza. Stała się siedzibą nie tylko władz powiatowych, lecz także siedzibą niektórych urzędów i instytucji o zasięgu ponad powiatowym, jak Sąd Okręgowy i Prokuratura obejmująca swoim zasięgiem 6 powiatów, Hipoteki przy Sądzie Okręgowym, Urząd Akcyz i Monopoli Państwowych, Urząd Ziemski, Polska Dyrekcja Ubezpieczeniowa. Ponadto od roku 1918 Łomżą stała się siedzibą biskupstwa nowo utworzonej Diecezji Łomżyńskiej. Ostateczne ustalenie granic diecezji i formalne jej zatwierdzenie nastąpiło w 1925 roku.
W okresie międzywojennym różne było tempo rozwoju Łomży jako ośrodka miejskiego. Lata dwudzieste cechowały szybki wzrost ludności, w następnym dziesięcioleciu był już niewielki.
W/g spisu z 21 sierpnia 1915 roku Łomżą liczyła 16003 mieszkańców stałych i 1882 osoby przebywające czasowo, ale spis powszechny z 1921 roku wykazał już 22014 osób. W1939 roku na ogólną liczbę ludności 27854, było 17720 wyznania katolickiego 63,69% i 9703 wyznania mojżeszowego 9703 osoby 34,8%. Pozostałą część stanowili wyznania prawosławnego, ewangelickiego i innych wyznań.
W/g danych z 1925 roku w mieście było 42 ulice, 2 rynki i 5 placów użytkowych. Niektóre z nich otrzymały nową nazwę. Dawny Nowy Rynek został nazwany pl. Tadeusz Kościuszki, a plac Soborny – Henryka Sienkiewicza. Ulice Adamowska, Wasilewska, Projektna i Soborna otrzymały nowe nazwy: Bernatowicza, Stacha Konwy, Jana z Kolna i Henryka Sienkiewicza. Nazwy te dotrwały do dziś. Początki nowego życia miasta w odrodzonym państwie polskim były trudne. Poza ratuszem, rzeźnią, elektrownią miasto nie miało odpowiednich obiektów użyteczności publicznej. Wiele budynków zostało zniszczonych wskutek działań wojennych, nie było wodociągów i kanalizacji. Po 1926 roku zaczął powoli rozwijać ruch budowlany, trwający z różnym natężeniem do końca okresu między wojennego. Nie rozwijało się w tym budownictwo gmachów użyteczności publicznej. W 1924 roku odnowiono i przystosowano do potrzeb władz miejskich budynek Ratusza na Starym Rynku. W następnym roku zbudowano przy ulicy Zjazd łaźnię miejską. W celu poprawienia warunków higienicznych sprzedaż artykułów spożywczych zbudowano w 1932 halę targową w północnej części Starego Rynku. W latach 1930 – 1932 zbudowano pięknie usytuowany Miejski Stadion Sportowy nad Narwią, istniejący do dziś. Dawną cerkiew przebudowano na kościół katolicki (garnizonowy). Przy ulicy Sadowej wzniesiony Dom Katolicki. Łomża była ośrodkiem regionu rolniczego, miastem rzemiosła, handlu, drobnego przemysłu i uczącej się młodzieży, istniało wtedy 8 szkół podstawowych, w tym 2 żydowskie. Z wyjątkiem nowo wybudowanej szkoły przy ulicy Rybaki, reszta mieściła się w budynkach wynajętych. W 1925 roku było 2511 uczniów, a w 1938 roku 3444 uczniów. W latach dwudziestych istniało również 15 szkół średnich i zawodowych. Po reorganizacji liczba szkół spadła, do 10, ale liczba uczniów nie zmieniła się. Rozwijało się w Łomży życie społeczno - kulturalne, działały liczne koła, zrzeszenia, komitety, związki. Istniały 3 biblioteki mające 28 tys. woluminów i obsługiwały 2100 czytelników.
Bliskość granicy z Prusami Wschodnimi sprawiła, że w Łomży stacjonował garnizon wojskowy. Miało siedzibę dowództwo 18 dywizji piechoty pod dowództwem Czesława Młot – Fijałkowskiego. Stacjonował też 33 pułk piechoty zwany popularnie Pułkiem Dzieci Łomżyńskich.

Żródło:
1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795.

2. Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

Pozdrowienia

C.d.n

W latach II wojny światowej Łomża i ziemia łomżyńska przechodziła zmienne koleje losu. Trzykrotnie zmieniały się władze okupacyjne. Podczas wojny terenów tych broniła Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew” pod dowództwem generała brygady Czesława Młot – Fijałkowskiego. Musiała skapitulować przed przeważającymi siłami wroga. Miasto najbardziej ucierpiało od bombardowań.


Zdjęcia powiększył Jacek Malanowski Foto Wrzos.

Łomża skapitulowała 11 września 1939 roku. Pierwsza okupacja trwała do 27 września 1939 roku, do chwili wkroczenia okupanta ze wschodu - Związku Radzieckiego. Niemcy wycofali się za linię rzek Pisy – Narwi. Do Łomży wkroczyli Rosjanie i miasto zostało włączone go Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po napaści w dniu 22 czerwca 1941 roku po napaści na Związek Radziecki Niemcy ponownie wkroczyli do Łomży i została włączona przez Niemców do okręgu „Bezirk” Białystok, którego szefem był gaulaiter Prus wschodnich Erich Koch, który wsławił się takim powiedzeniem: „Lepiej powiesić 100 Polaków za dużo, niż o jednego za mało”. Łomża stała się siedzibą okręgu Kreiskommisariatu obejmującego swym zasięgiem obszar byłego powiatu łomżyńskiego, kolneńskiego, zambrowskiego, wysokomazowieckiego i kilku gmin powiatu ostrowskiego. W południowo – wschodniej części miasta od Starego Rynku i ul Senatorskiej po ulicę Rybaki i Zieloną utworzone zostało getto dla ludności żydowskiej. Ludność Łomży została pozbawiona praw, pozamykano szkoły, stosowano zbiorową odpowiedzialność i dokonywano masowych mordów z niesłychanym okrucieństwem. Jeden z naocznych świadków bestialskiej zbrodni dokonanej na 63 osobach narodowości polskiej: oprawcy znęcali się nad swoimi ofiarami, a po rozstrzelaniu jeszcze na wpół żywych zasypywali ziemią. W tym samym lesie wymordowano pensjonariuszy Domu Starców w Pieńkach Borowych. W lesie koło Pniewa wymordowano około 300 osób, a w lesie koło Giełczyna około 7000 tysięcy Żydów i około 5000 Polaków z Łomży i z terenu byłego powiatu łomżyńskiego. Powszechnie stosowana przemoc i terror nie załamały społeczeństwa ludności łomżyńskiej. Już jesienią 1939 roku powstały komórki organizacyjne na terenie łomżyńskim, nie prowadziły one jednak walk na większą skalę, mieli kilkanaście starć z okupantem, kilkakrotnie uwalniano więźniów z więzień łomżyńskich, przeprowadzono akcję odwetową za znęcanie się nad Polakami w majątku Drozdowo. Organizowano i prowadzono tajne nauczanie. W zwązku z tą działalnością zginęło ponad 80 nauczycieli. Prowadzono też akcję dywersyyjną – propagandową wśród żołnierzy Wermachtu. Łomża została wyzwolona 13 września 1944 roku, a styczniowa ofensywa przyniosła wolność dla reszty powiatu łomżyńskiego.

Żródło:
1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795.

2. Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak
Łomża i województwo - krajobraz i architektura .

6.Czesław Brodzicki
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

Pozdrowienia

C.d.n

Wyzwolone miasto zniszczone było w 60 – 70% a wśród ludności na około 55%. Żadna burza dziejowa w tak krótkim czasie, nie spowodowała tak dużych zniszczeń w zasobach ludzkich i materialnych. Najbardziej zniszczone były ulice położone bliżej Narwi oraz Śródmieście z terenami położonymi bliżej Starego Rynku i Plac Kościuszki. Stosunkowo mniej była zniszczona południowa część miasta.



Łomża po wojnie miała niespełna 12500 mieszkańców, przy czym przed wojną mieszkało tu blisko 30 tysięcy ludzi. Z pośród dawnych mieszkańców pozostali tylko Polacy. Stanowiący do czasów wojny blisko połowę mieszkańców Żydzi zostali w większości unicestwieni.
Po wkroczeniu do Łomży radzieckich wybawicieli rozpoczął się okres panowania żołdaków radzieckich, począwszy od szeregowego skończywszy na oficerach wysokiej rangi, nastąpiły kradzieże wszystkiego co miało jakąkolwiek wartość, pijaństwo, terroryzowanie mieszkańców jeżeli sprzeciwiali się kradzieżom. Za flaszkę gorzały i kiszone ogórki można było załatwić niejedno, uchronić swój skromny dobytek przed kradzieżą, a nawet ocalić życie. Mieszkańcy doznali ulgi po przełamaniu frontu w styczniu 1945r i odejściu wojsk rosyjskich na zachód.
Ustanawiane przez nową władzę ludową obciążenie na społeczeństwo - zwłaszcza kontyngenty, powodowały zarówno sprzeciw mieszkańców jak i ożywioną działalność podziemia. Nasilały się ataki na urzędy nowej władzy i posterunki Milicji Obywatelskiej. Np. 21 stycznia 1946 roku, oddziały polskiego podziemia na stacji Czerwony Bór zatrzymały pociąg relacji Olsztyn - Białystok i rozbroiły znajdujących się w nim 75 żołnierzy WP, po czym zaledwie kilka dni później grupa NZW zaatakowała Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Łomży. Pacyfikacja regionu, do walki z podziemiem komuniści rzucili nie tylko oddziały Państwowego Komitetu Bezpieczeństwa ale także regularne wojsko, doprowadziły do stopniowego osłabienia działalności jednostek niepodległościowych niemniej ostatnią jej grupę zlikwidowano dopiero po 12 latach od zakończenia wojny.
Walka o utrwalenie socjalistycznego porządku trwała cały czas i często niezgodnie z prawem. Ale kto miał zabrać się za porządkowanie miasta po zniszczeniach wojennych jak nie sami mieszkańcy Łomży. Było ciężko, głodno, chłodno i wszystkiego brakowało. Począwszy od jedzenia a skończywszy na materiałach budowlanych. A było co odbudowywać, zniszczone były wszystkie zakłady przemysłowe, 55 warsztatów rzemieślniczych i 48 placówek handlowych.
Bezpośrednio po wyzwoleniu cały wysiłek włożono w odbudowę i uruchomienie zakładów pracy, urządzeń komunalnych i socjalnych. Najszybciej rozwijały się zakłady branży spożywczej. Uruchomiono zakłady ceramiczne, tartak, stolarnię mechaniczną, rzeźnie miejską i zakłady jajczarsko – drobiarskie, siedem młynów elektrycznych. Były to niewielkie zakłady zatrudniające łącznie 165 osób. Do nieco większych można zaliczyć Łomżyńskie Zakłady Przemysłu Terenowego zatrudniające w 1960 roku 240 pracowników, oraz Spółdzielnia Zabawkarska „ Miś” zatrudniająca 126 osób. Rolniczy charakter okolic Łomży wpływał pozytywnie na rozwój przemysłu rolno – spożywczego. Powstały przedsiębiorstwa usługowe dla rolnictwa: Zakłady Zbożowo – Młynarskie, Centrala Mięsna, Oddział Centrali Nasiennej, Rejonowe Przedsiębiorstwo Melioracji, Rejonowa Spółdzielnia Ogrodnicza – Pszczelarska.
Łomża w 1945 roku po podziale administracyjnym Polski weszła na swoje nieszczęście w skład województwa białostockiego.

Żródło:
1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795.

2. Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.
.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

Pozdrowienia

C.d.n

Maciek, Ty to sam przepisujesz?? Czy też korzystasz z jakiejś wersji elektronicznej ??
Pozdrowienia.

Z żadnej wersji elektronicznej nie korzystam. Korzystam tylko z tych książek, które podaję jako źródła. Jeżeli chodzi o przepisywanie, to co ja mogę nowego dopisać z historii. Tylko kilka słów komentarza.

Dzisiaj dalszy ciąg:
Chciałbym zwrócić uwagę jeszcze na wątek z poprzedniego postu o zachowaniu się naszych wyzwolicieli z kraju rad, oto fragment listu starosty łomżyńskiego Tadeusza Żeglickiego z 4 lipca 1945 roku do wojewody białostockiego



Łomża i powiat łomżyński w okresie powojennym były nadal bardzo zaniedbaną i biedną ziemią Polski D. Potworne zniszczenia jeszcze bardziej obniżyły poziom życia mieszkańców Łomży i ziemi łomżyńskiej. Podstawą egzystencji ludności była uprawa roli przy pomocy bardzo prymitywnych urządzeń. W 1946 roku przemysł łomżyński reprezentowany był przez 41 jeden zakładów przemysłowych, a w1956 przez 68 zakładów. Ludność Łomży i powiatu łomżyńskiego wzrosła w ty okresie o 1,2%, co spowodowane było dużą migracją młodych za pracą do Łodzi i Zagłębia Śląskiego oraz na Ziemie Odzyskane gdzie można było zamieszkać w każdym nie zrujnowanym domu. Nauczanie początkowo odbywało się w prywatnych domach; brakowało nauczycieli. Komunikacja międzymiastowa była w powijakach. Wiele pół i lasów było zaminowanych, niektóre mosty rozminowane były dopiero w latach pięćdziesiątych. Budynki w Łomży wokół Starego Rynku i placu Kościuszki były wznoszone od podstaw. Naprawiano resztki kanalizacji, uruchomiono stację poboru wody na Rybakach. Wyburzono walące się domy na terenie byłego getta, uprzątano miasto z gruzów po wyburzonych domach. Rozebrano ruiny kościoła popijarskiego i bożnicy żydowskiej. Odbudowano i remontowano klasztor kapucynów pp. Benedyktynek, a także zniszczone elementy fary, mimo szykan ze strony władz powiatowych. Rekwirowano inwentarz żywy i martwy klasztorów na rzecz Skarbu Państwa w 1951 roku, a po interwencji w Warszawie oddano z powrotem zabrane przedmioty i zwierzęta. Klasztory odbudowano dzięki ofiarności społeczeństwa z całej Polski.
Przy odbudowie otoczenia placu Kościuszki zmieniono trasę Al. Legionów przebijając ją do Placu Pocztowego, odbudowywano szkoły, odnowiono Halę Targową na Starym Rynku. Uzupełniono oświetlenie ulic w Łomży. Duże trudności napotkały inicjatywy odbudowy fabryki maszyn M. Orłowskiego, waciarni Hubermana na Skowronkach i prywatnych cegielni Brzezińskiego i Bengelsdorfa na Łomżycy. Trudności z tego względu, że nowe rządy nie znosiły prywatnej inicjatywy.
Powierzchnia Łomży zajmowała w 1939 roku1999 ha, w 1948 włączono do miasta Skowronki, w 1954 Łomżycę, Starą Łomżę i Przedmieście Zawady, zwiększając obszar do3713 ha. Decyzją z 1972 roku wyłączono z granic miasta Starą Łomżę i Zawady Przedmieście zmniejszając obszar do 2819 ha. Zasoby mieszkaniowe łomży były bardzo skromne. Realizowane w niewielkim stopniu budownictwo indywidualne w niewielkim stopniu zaspokajało potrzeby mieszkańców. Państwowe budownictwo mieszkaniowe zaczęło działalność w Łomży po 1950 roku, do 1960 roku oddano 13 budynków, przeważnie 3 – piętrowe „plomby”
Na ulicy Długiej pobudowano 3 wysokie budynki usytuowane prostopadle do ulicy, co kłóci się z historycznym układem miasta. Sytuację próbowano ratować dobudowując pawilony, ale nie dało to wartościowego rozwiązania urbanistycznego. W obrębie Starego Rynku i Śródmieścia realizowano zabudowę zachowując historyczny układ urbanistyczny. Odbudowano z różnym efektem urbanistycznym. Na ul. Dwornej nowa zabudowa o nowoczesnej architekturze jak na owe czasy została powiązana z istniejącymi budynkami. Budynki cenniejsze pod względem architektonicznym pochodzące z XIX i początku XX wieku zostały odbudowane z zachowaniem wyrazu. Należą do nich Ratusz, gmachy sądu, banku, poczty, szpitala, Zespołu Szkół Drzewnych i Gimnazjum Żeńskie. Kościoły i klasztory zostały odbudowane dzięki hojności społeczeństwa z całej Polski. Najwięcej na pracowały się pp. Benedyktynki, które kwestował po całej Polsce, mimo zakazu kwestowania wydanego przez rząd. Ale zdarzało się, że milicjanci udawali, że nie widzieli kwestujących zakonnic. Pewnego razu, gdy nadgorliwy milicjant zaprowadził kwestującą zakonnicę przed sąd, to sędzia gorliwy katolik ukarał ją najniższą karą.
Liczba budynków mieszkalnych wzrosła z 876 w 1948 roku do 1245 w 1955 roku i 1717 w 1960 roku.
Po dojściu w październiku 1956 roku Władysława Gomułki do władzy dawało nadzieję na poprawę stosunków narodowych w powojennej Polsce. Bez względu na sytuacją polityczną w kraju trzeba było dalej odbudowywać. W Łomży pod koniec lat pięćdziesiątych zaczęto porządkowanie i odbudowywanie ulic. Zamiast bruku położono asfalt. Po okresie rozwoju przemysłu w tradycyjnych ośrodkach i dużych miastach powstały sprzyjające warunki do rozwoju przemysłu terenowego lekkiego i spożywczego w ośrodkach mniej uprzemysłowionych. Łomża stała się centrum zachodniej części regionu obejmujące powiaty: łomżyński, zambrowski, kolneński i wysokomazowiecki, ze względu na zaplecze surowcowe pochodzenia rolniczego, zasoby kwalifikowanej siły roboczej, znaczne zawansowanie urbanizacji techniczno - przemysłowej stanowiło dobry teren na lokalizację przemysły rolno – spożywczego.
Zmieniająca się funkcja społeczno – gospodarcza Łomży spowodowała potrzebę opracowania nowego zagospodarowania przestrzennego miasta dostosowanego do nowych zadań. Sporządzony w 1964 roku plan zakładał wzrost ludności do 4000 tysięcy mieszkańców w 1980 roku. Zachodnią część miasta przeznaczono na rozwój budownictwa przemysłowego. Pod zabudowę mieszkaniową przeznaczono tereny na południe od Centrum miasta. Tereny między Polową a Stacją Kolejową na osiedla (obecnie) Dmowskiego i Bohaterów Monte Cassino, tereny za parkiem miejskim między Nowogrodzką, Wojska Polskiego i Sikorskiego na budowę domków jednorodzinnych. Tereny nadrzeczne pasa zieleni miejskiej na cele sportowe i rekreacyjne (do dnia dzisiejszego projekt nie został zrealizowany i prędko na to się nie zanosi).
Głównym czynnikiem miasto twórczym stał się przemysł z dominującą gałęzią przemysłu spożywczego. W 1964 roku oddano do użytku Zakłady Przemysłu Ziemniaczanego, w 1968 roku Browar, a w latach 70 – tych Wytwórnię Pasz Treściwych. Do mniejszych zakładów można zaliczyć młyn „Superior”, Zakłady Jajczarsko – Drobiarskie w 1964, Oraz Zakład Mleczarski w Piątnicy w 1965 roku. W1967 roku uruchomiono POM. Pod koniec lat sześćdziesiątych rozpoczęto budowę Łomżyńskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego „Narew”. Po zakończeniu budowy w 1976 roku zakład zatrudniał około 3200 osób.
Z perspektywy czasu wydaje się, że Zakłady Bawełniane były zbyteczne na naszym rynku, ze względu na sprowadzany surowiec z dalekich krajów i duże koszta produkcji, ale około 3200 ludzi znalazło zatrudnienie, a ile ludzi przy budowie tego zakładu.
Wyższa władza tak zarządziła, a z władzą się nie dyskutuje.

Żródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795.

2. Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.


5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

Pozdrowienia

C.d.n


Pozdrowienia

W bezpośrednim sąsiedztwie ŁZPB „Narew” zbudowano Fabrykę Mebli. Wcześniej, bo, w 1969 roku oddano do użytku Rozlewnię gazu płynnego.
W wyniku znacznego uprzemysłowienia liczba ludności miasta z około 20.000 Mieszkańców, w 1960 roku wzrosła do 39.000 tysięcy w 1979 roku i 46.553 w 1983 roku. Przyrost ludności wymagał przyśpieszenia budownictwa mieszkaniowego. Pierwsze bloki mieszkalne zbudowano na pierwszym osiedlu mieszkaniowym zlokalizowanym między ulicami Polowa, Sikorskiego i Al. Legionów w 1964-1966 rok. Kilka lat później oddano do użytku bloki przy ul. Sikorskiego i Al. Legionów, a w 1975 przy Wojska Polskiego (akwarium, z 3-ech mieszkań na jednym poziomie urządzano jedne). Pozostałe place na osiedlu Waltera (obecnie Dmowskiego) zabudowano w 1978 roku, a ostatni na skrzyżowaniu Polowej i Al. Legionów w 1979 roku. Na terenie osiedla w 1965 roku oddano do użytku szpital, w 1976 szkołę, przedszkole i żłobek oraz kilka pawilonów handlowych.
Za osiedlem Dmowskiego łączy się osiedle Waryńskiego (obecnie Bohaterów Monte Cassino zbudowane w latach 1971-1973, położone na obszarze zamkniętym ulicami Polowa, Al Legionów i Mikołaja. Na tym obszarze znajduje się Zespół Szkół Zawodowych nr 1 wraz z Bursą zbudowany pod koniec lat sześćdziesiątych ub. wieku. Nieco dalej, w kierunku zachodnim przy Al. Legionów znajduje się budynek Zespołu Szkół Drzewnych, w którym, szkoła znajduje się od 1924 roku. W dzielnicy Rembielin w latach 1974-1976 - powstaje Osiedle 25-lecia PRL, położone na północny – zachód od Placu Kościuszki, w środku osiedla mieści się LO nr 1 w budynku zbudowanym w pierwszych latach XX wieku, na sąsiedniej ulicy Stacha Konwy mieści się Zespół Szkół Weterynaryjnych, zbudowany w latach 60 – tych ub. wieku. Przy ul. Wiejskiej znajduje się Zespół Szkół Medycznych w budynku dawnego szpital zbudowanego w 1878 roku.
W zachodniej części miasta (między ulicami Nowogrodzką, Sikorskiego, Wojska Polskiego i Parkiem Miejskim im. Jakuba Wagi pod koniec lat 60- tych ub. wieku, a głównie w latach 70 – tych tegoż stulecia zbudowano 280 domów jednorodzinnych. Osiedle to nazwano „Parkowym”, a położone bliżej Sikorskiego „Osiedlem Młodych”.



1. Osiedle Młodych, w prawo niewidoczne Parkowe.
2. Osiedle Słoneczne w prawo do Dmowskiego.
3. Osiedle Łomżyca

Między „Osiedlem M0łodych”, a "Osiedlem Dmowskiego" powstało „Osiedle Słoneczne”. Na Łomżycy zaszły też gruntowne zmiany, zniknęły drewniane zabudowania, a w ich miejsce wyrosło nowe osiedle mieszkaniowe. Za Łomżyczką powstało „Osiedle Narew”. W 1978 zbudowano kościół p.w. Św. Brunona.
W części miasta na wschód za Starym Rynkiem i Placem Niepodległości dominowało budownictwo indywidualne o niski standardzie. Na terenie Pociejewa, budownictwo zagrodowe. W ostatnich latach XX stulecie w miejsce starych często drewnianych wyrosły nowe domy najczęściej jednopiętrowe.
W owym czasie zdobycie materiału graniczyło z cudem. Dostając zezwolenie na budowę był dopisek na nim „Urząd (Miejski, Gminy) nie zapewnia materiałów na budowę. Pomyślcie sobie ile trzeba zachodu, żeby zdobyć cokolwiek. Ale Polak potrafi. Sobie tylko znanymi sposobami załatwiali (wtedy nie kupowało się) wszystkie materiały na czas. Domki rosły jak grzyby po deszczu
Kończąc przegląd budownictwa mieszkaniowego w ostatnich dwudziestu pięciu latach przed końcem XX wieku można stwierdzić, że w stosunkowo krótkim czasie na terenach położonych poza historycznym Śródmieściem wyrosły nowe osiedla i osiedla mieszkaniowe. Wprawdzie nie stanowiące o kompozycji przestrzennej, ale w zasadniczy sposób przekształciły oblicze miasta i poprawiły sytuację lokalową mieszkańców miasta.
Rozwijało się też budownictwo przyzakładowe (PEPEES i Bawełna).
W okresie powojennym zbudowano w mieście 4 przedszkola, 3 internaty, 2 szkoły średnie, 7 szkół podstawowych, Dom Dziecka, a w zakresie służby zdrowia i opieki społecznej 3 żłobki i 2 szpitale. Z obiektów handlowych: SDH „Jantar”, D.H „Merkury”, W.D.T., Delikatesy, Dom Handlowy na Łomżycy, oraz wiele pawilonów handlowych. Z większych restauracji w mieście należały „Hotelowa”, „Kameralna”, „Mazowiecka”, „Satyr” i „Matysiakowie”. Ze wspomnianych restauracji pozostała tylko Hotelowa, reszta poszła w zapomnienie. Nie poszły na marne pieniądze wydane na budownictwo, w szczególności obiektów użyteczności publicznej i zakładów przemysłowych. Władze obecnego ustroju przynajmniej miały, co prywatyzować i sprzedawać, za wyjątkiem „Bawełny”, widocznie jest trochę za dużym obiektem. Budownictwem, nie możemy pochwalić się, kompletny zastój nic nie opłaci się, najlepiej idzie likwidacja, szczególnie szkół, a najlepiej budowa kościołów, w tym ostatnim Łomża może pochwalić się prawdopodobnie w skali całego kraju.

Żródło:

1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795).

2.Ks. Witold Jemielity
Katedra Łomżyńska.

3.Czesław Brodzicki
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4.Maria Kałamajska Saeed
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

Zdjęcie
http://skyscrapercity.com/showthread.php?t=326423

Pozdrowienia

C.d.n

Zapomniałem wczoraj napisać jeszcze o dwóch nie mniej słynnych jak „Satyr”, czy „Mazowiecka” może nie restauracjach, ale coś pośredniego między barem a restauracją. Starsi Łomżanie to na pewno wiedzą o jakie przybytki chodzi: „Pod Koniami” i „Pod Trupkiem”.


Dawny budynek „Pod Koniami”, obecnie bar, (obiady, piwko)

Dawny budynek „Pod Trupkiem”, obecnie sklep spożywczy.
Tyle gwoli przypomnienia bywalcom dawnych przybytków, gdzie można było niedrogo zjeść i…

Łomża stanowi ważny węzeł komunikacyjny, krzyżują się tu drogi w kierunku Warszawy, Ostrołęki, Olsztyna, Suwałk, Białegostoku i Siedlec. Drogą przelotową z lewego brzegu Narwi na prawy była droga ul. Zjazd. W latach 1962 – 1964 na Placu Kościuszki zbudowano rondo, a Al.Legionów przedłużono od Polowej do ronda, co znacznie usprawniło ruch w stronę Piątnicy. Kilka lat temu oddano po wielu perturbacjach drugi most w ciągu ul. Sikorskiego, co znacznie ułatwiło przejazd przez miasto.
W 1975 roku na mocy Ustawy Sejmowej z dnia 28 maja 1975 roku o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa powołane zostało województwo łomżyńskie. Zatwierdzono nowy plan zagospodarowania przestrzennego Łomży jako miasta wojewódzkiego. Objęto nim tereny miasta o powierzchni 2819 ha, a jako zasadę przestrzennego rozwoju miasta przyjęto kontynuację historycznie wykształconego układu urbanistycznego. W strukturze funkcjonalno - przestrzennej wyodrębniono 4 zespoły urbanistyczne.
Zespół śródmiejski „A” – obejmujący tereny miasta położone na północ od obwodnicy śródmiejskiej, tj. od ul. Sikorskiego o powierzchni 634 ha. Teren został przeznaczony pod zabudowę obiektów usługowych, na budownictwo i wielo – i jednorodzinne i na tereny sportowo – rekreacyjne nad Narwią (daleka przyszłość – połowa XXI wieku) dopisek autora. W latach siedemdziesiątych powstały tu osiedla mieszkaniowe budynków wielorodzinnych: Waltera (obecnie Dmowskiego), Waryńskiego (obecnie Bohaterów Monte Cassino) i XXV PRL i domków jednorodzinnych: Parkowe, Młodych i Słoneczne.
Zespół zachodni „B” położony na północny zachód od ul. Wojska Polskiego, o powierzchni 796 ha który w około 10% zabudowany był zagrodami i drobnymi zakładami przemysłowo – usługowymi.
Na terenie tym powstały osiedla domów jednorodzinnych: Nowa Łomżyca, Narew, Staszica, Maria, Teresa.
Zespół „C” – obejmujący tereny między ulicami Wojska Polskiego, Sikorskiego, i obecnej Al. Legionów, o powierzchni 650 ha. Są to tereny przemysłowo z większymi i mniejszymi zakładami pracy,. Niestety większość tych zakładów padła lub przeszła w ręce prywatne: WZGS, ŁPB, Spółdzielnia Ogrodnicza, Transbud, Centrala Nasienna, Zakłady Zbożowo – Młynarskie, BCMB, Fabryka Domów i największy zakład na naszych terenach „Bawełna”. Została Fabryka Mebli w prywatnych rękach, Rozlewnia Gazu Płynnego, Ciepłownia miejska, największy z nich PEPEES wraz z Browarem i Paszarnia w prywatnych rękach.
Na terenie tym powstało wiele większych i mniejszych prywatnych zakładów przemysłowych, ale w większości to hurtownie materiałów budowlanych.
Zespół południowy „D” obejmujący południowo- wschodnie i południowe tereny miasta ograniczone ulicami Al. Legionów, Sikorskiego, w kierunku Szosy Zambrowskiej i Zawad. Obszar ten przeznaczono na budownictwo mieszkaniowe wielorodzinne. Wyrosło tu największe osiedla mieszkaniowe w Łomży:


1. Pawilon Stokrotka
2. Rondo Solidarności
3. Osiedle Konstytucji
4. Osiedle Górka Zawadzka
5. Osiedle Jantar.


1. Zawadzka
2. Mazowiecka
3. Kazańska
4. Konstytucji
5. Kościół p.w. Sw. Krzyża w budowie.
6. Sybiraków
7. Po prawej stronie przy jedynce Górka Zawdzka.

Osiedle Jantar zlokalizowane między ulicami Al. Legionów, Generała Władysława Sikorskiego, Ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Władysława Reymonta i Józefa Piłsudskiego w latach 1975 – 1992, 2155 mieszkań i 6193 mieszkańców, Górka Zawadzka położone w obrębie ulic Bolesława Prusa, Leopolda Staffa i Stefana Żeromskiego, w latach 1979 - 1996, Konstytucji powstało w latach 1983 - 1999. Osiedle obejmuje swoim obszarem ulice Konstytucji 3 Maja, Śniadeckiego, Kołłątaja, Przykoszarowa, Niemcewicza i Małachowskiego. Osiedla Ks. Anny i Ks. Janusza położone między ulicami Zawadzka, Sikorskiego, Szosa Zambrowska, Piłsudskiego, osiedla Kazańska, Sybiraków i domków jednorodzinnych Medyk, położone między ulicami Zawadzka, Piłsudskiego i Szosa Zambrowska. W osiedlu tym zamieszkuje około 20.000 mieszkańców. Największy okres rozbudowy przypadł na lata po 1975 roku, co było spowodowane napływem ludności do nowego województwa. W latach 1980 – 1996 wybudowano przy ul. Piłsudskiego nowoczesny Szpital Wojewódzki.
W swej tysiącletniej historii Łomża przeżywała zmienne koleje losu, okresy wspaniałego rozkwitu a także lata klęski i upadków. Po licznych burzach dziejowych i zniszczeniach następowały lata ponownego rozwoju. W dziejach Łomży było chyba jednak więcej niepowodzeń i klęsk, niż rozkwitu. Wystarczy wspomnieć ostatnią wojnę, ile strat poniosła Łomża w zasobach ludzkich i materialnych.
Chociaż nie każdemu podobały się ówczesne rządy PRL-u, ale lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte należą niewątpliwie do pomyślniejszych w historii Łomży. Miasto zostało znacznie uprzemysłowione, podwoiła sę liczba ludności, wyrosły nowe osiedla i dzielnice mieszkaniowe, a Łomża była prężnym ośrodkiem wojewódzkim. W dniu 25 maja 1975 roku Łomża została udekorowana Orderem Sztandaru pracy II klasy.
Po tej Łomży zostały tylko wspomnienia. Wiele zakładów pracy zostało zlikwidowanych, to samo stało się z dużą ilością szkół, przedszkoli, żłobków. Duża część zakładów i obiektów użyteczności publicznej przeszła w prywatne ręce za bezcen. Przybyła nam za to nowa atrakcja, „bezrobocie”, co jest największym problem naszych czasów. Stanęło budownictwo mieszkaniowe, obiektów przemysłowych i użyteczności publicznej, brak przemysłu, ludność ubożeje. Z większych zakładów został tylko PEPEES i Browar, ale i tam zredukowano stanowiska pracy do minimum.
Chociaż ostatnio, dzięki dotacjom z UE zaczął się w Łomży ruch na rynku pracy. Zresztą sami słyszycie i widzicie, co się teraz dzieje w Polsce i zarazem w Łomży.
W następnym odcinku o zabytkach które nie istnieją i które ocalały mimo zawieruch wojennych.
Żródło:

1.Donata Godlewska.
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795).

2.Ks. Witold Jemielity.
Katedra Łomżyńska.

3.Czesław Brodzicki.
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4..Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5..mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak.
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki.
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7..S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

Zdjęcia
http://skyscrapercity.com/showthread.php?t=326423.

C.d.n

P.s.
Autor: Filip_z_konopi (---.elomza.pl)
Data: 15-05-06 10:40

Witam
Maciek czytałem twoje wypowiedzi na forum dotyczace histori łomzy.
Prosze Cie o kontakt: filip_z_konopi@op.pl

Nie widzę problemu, tylko w jakim celu?

Pozdrowienia

Łomża, miasto o tysiącletniej tradycji, miała i ma wiele zabytków jak żadne inne miasto w północno wschodniej Polsce. Duża część została zniszczona przez czas, klęski żywiołowe i wojny, których w Polsce w każdym wieku istnienia Polski nie brakowało. Do naszych czasów przetrwało grodzisko w Starej Łomży z około X wieku, klasztor Benedyktynek, z XVIII wieku, klasztor kapucynów z XVIII, katedra dawna fara z XVI wieku i kościół NMP z XIX wieku – była cerkiew na Placu Sienkiewicza i wiele budynków użyteczności publicznej z końca XIX i początku XX wieku. Chcąc mieć pełniejszy obraz naszego miasta należy poznać zabytki zarówno istniejące jak i nieistniejące. Do budowli nieistniejących można zaliczyć wszystkie budowle wzniesione w XV – XVI i na początkach XVII wieku, Zamek Królewski, kilka kościołów, (ocalał tylko kościół p.w. Św. Michała) i ratusz.
Ratusz stał na środku Starego Rynku, w kształcie czworoboku podłużnego o wymiarach 30X 20 łokci (łokieć staropolski = 595,54 mm), pokryty dachówką, ozdobiony rzeźbionym gzymsem, frontem zwrócony do rzeki. Na dachu wznosiła się wieżyczka z zegarem na niej we wgłębieniu był herb ze szczerego złota: jeleń w biegu.


Herb Łomży.

Całe piętro zajmowała wielka sala, pod którą mieścił się areszt policyjny, „turma łomżyńska” i izba tortur. Do ratusza dotykała piętrowa wieża, w której osadzano więźniów. Obok ratusz znajdowała się duża gospoda zajezdna dla kupców i rzemieślników. Ratusz uległ zniszczeniu w XVII wieku.
Zamek królewski znajdował się w miejscu gdzie był żydowski szpital, później szkoła metalowa, (obecnie III LO). Zajmował miejsce od skarpy, za szkołą i ciągnął się aż do obecnego klasztoru benedyktynek. Składał się on z domu zbudowanego jeszcze za czasów książąt mazowieckich, zwanego zamkiem górnym, który stał w miejscu obecnej szkoły, na środku i po prawej stronie ul. Senatorskiej, oraz z budynków wzniesionych przez królową Bonę i jej syna Zygmunta Augusta. Ulicą Senatorską wjeżdżało się prosto do bramy zamkowej. Brama była duża z pułapem, a za nią rozciągało się podwórze. Zamek składał się z siedmiu domów, z których każdy miał swoje przeznaczenie. Przy dworze był sad wielki, szeroki, w którym rosły rozmaite szczepy. Każdy z budynków miał sklepienie, posadzki ceglane, drzwi żelazne, okna okratowane z „błonami sklianemi”. Była też we dworze łazienka, w której ”piec polewany z panwią miedzianą na zawiasach zawieszoną i z blachą, na której kamionka była”. Późniejsze opisy mówią, że przy zamku była wieża i baszta. Dwór królewski i sad na początku XVII wieku znalazły się w ruinie z powodu złej gospodarki i klęsk

Mapa pokazuje nie istniejące budowle z XVI wieku za wyjątkiem kościoła p.w. św. Michała (2) który przetrwał do dnia dzisiejszego.

żywiołowych. W opisie dworu z 1636 roku czytamy: „We wszystkim jednak dworze ruina niemała, nie masz sposobnego miejsca do sądów i rezydencji”. Cała budowla stopniowo zamieniała się w gruzy, a niektóre budynki zostały spalone prawdopodobnie przez Szwedów. Do 1824 roku przetrwała część zamku zwana skarbcem, który był murowany, parterowy i obszerny z jedną salą z murowanym sklepieniem i ceglaną posadzką. Do chwili rozbiórki służył ów skarbiec między innymi za Archiwum Ziemi Łomżyńskiej i oprócz Łomży 13 innych miast. Resztki zamku kryją się prawdopodobnie pod ulicą Senatorską i po obydwu jej stronach aż po skarpę.
Znając nasze realia na pewno nigdy nie znajdą się środki na archeologiczne wykopaliska, a do tego i w centrum miasta? Ale nie każde miasto leżące na peryferiach kraju w czasach średniowiecznych, miało Zamek Królewski. Musi to świadczyć o znaczeniu Łomży w owym czasie, jeżeli najpierw książęta mazowieccy, a potem królowa Bona wraz ze swoim synem, a późniejszym ostatnim z Jagiellonów królem Polski Zygmuntem Augustem zatrzymywali się w Łomży.

1.Donata Godlewska.
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795).

2.Ks. Witold Jemielity.
Katedra Łomżyńska.

3.Czesław Brodzicki.
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak.
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki.
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

8.Czesław Nicewicz
Województwo Łomżyńskie - Przewodnik

C.d.n.

Pozdrowienia.

Zabytkowe to Łomżyniacy maja poglądy,

Temid

Do nieistniejących zabytków sztuki i architektury kościelnej w Łomży należą: Kościół św. Wawrzyńca i kościółek św. Piotra w Starej Łomży, kościół NMP i rozesłania św. Apostołów na Popowej Górze, Dwa kościoły św. Ducha i kościół św. Stanisława Kostki.
Kościół św. Wawrzyńca położony był na wzgórzu nad Narwią około 5 km od dzisiejszej Łomży. Legenda przypisuje założenie kościoła św. Brunonowi z Kwerfurtu pod koniec X wieku. Badania archeologiczne nie potwierdziły i wykazały, że kościół mógł powstać w XIV wieku. Jednak i tak był to najstarszy kościół nie tylko w Łomży, ale również na północno – wschodnim Mazowszu, o czym świadczy położenie kościoła w bliskości grodu oraz liczne odpusty, na które ściągały pielgrzymki nawet z oddalonych miejscowości. Był to pierwszy kościół parafialny w Łomży niewielka świątynia wsparta na filarach. Przylegała do niej mała zakrystia. Dzwonnicy nie było, jeden mały dzwon był w kościele. Na początku XVII wieku kościół był w bardzo złym stanie i wymagał odnowienia. We wnętrzu kościoła stał jeden wielki ołtarz a w nim rzeźbiona w drewnie figura św. Wawrzyńca. W 1778 roku ołtarz naprawił niejaki Szulbecki. Obok kościoła jak podaje inwentarz z tego roku stał budynek o dwóch izbach i dwóch alkierzach i z kuchenką. W domu znajdowało się sześć drzwi, jeden komin wielki i dwa kominki murowane. Prawdopodobnie mieszkali w nich księża. Po przeniesieniu parafii do Łomży kościół opustoszał, a nabożeństwa odprawiane były w wielkie święta. W 1768 roku biskup Płocki wydał zezwolenie na rozbiórkę kościoła. Część materiałów z tego kościoła została wykorzystana na budowę klasztoru kapucynów.


1. Miejsce kościoła św. Wawrzyńca
2. Miejsce kościoła św. Piotra.
3. Miejsce drewnianego mostu na Narwi.

Następnym nieistniejącym kościółkiem był kościół pod wezwaniem św. Piotra w Starej Łomży położony około 2 km od Łomży przy ujściu Narwicy do Narwi. Data jego założenia jest nieznana, wiadomo, że istniał już na początku XV wieku, Był to niewielki kościółek drewniany otoczony cmentarzem, miał jedne drzwi, a wewnątrz jeden ołtarz drewniany. Nie wiadomo, kiedy kościół uległ ruinie, jeszcze na początku XIX wieku można było znaleźć jego niewielkie fragmenty.
Nieistniejący kościół, p.w. św. Rozesłańców stał w tym miejscu, co obecnie klasztor kapucynów, tylko troszkę bliżej Starego Rynku. Wzniesiono go przed 1392 rokiem za czasów panowania Księcia Janusza I, a świątynię konsekrowano w 1410 roku przez biskupa płockiego Jakuba z Kurdwanowa. który przeniósł parafię w tym samym roku ze Starej Łomży. Parafialnym kościołem był do 1525 roku. Przy kościele przebiegała droga do portu i mostu, który był na Rybakach, gdzieś na wysokości Zamku Królewskiego (obecnie III LO). Kościół był murowany, kryty dachówką, wewnątrz posiadał trzy ołtarze, z których najładniejszy był główny. Po za tym w kościele stał pomnik Księcia Janusz III z XVI wieku, uległ on zniszczeniu podczas pożaru 1538 roku. Przy kościele mieściła się drewniana dzwonnica z dwoma dzwonami, oprócz tego jeden znajdował się w kościele. W 1525 roku po przeniesieniu parafii do kościoła św. Michała opustoszał, nazywano go Starą Farą. Pod koniec XVI wieku oddano go cechowi literatów, 1627 przekazano go pannom Benedyktynkom. Rozebrany został w 1786 – 1787 roku.
Koło kościoła św. Michała, poza cmentarzem kościelnym położony był kościółek przyszpitalny p.w. św. Ducha. Był to niewielki murowany kościółek, z jednym ołtarzem i okna z witrażami. Przylegała do niego niewielka zakrystia, w której mieścił się zaledwie jeden człowiek. Przy kościele mieścił się Dom Starców i Ubogich. Gdy kościółek św. Ducha uległ całkowitemu zniszczeniu, szpital przeniesiono na ulicę Farną. Zbudowano tam nowy murowany kościół, wyświęcony w 1663 roku. W 1806 roku kościół i szpital spłonęły, a mury rozebrano.
Drugi kościół św. Ducha był stary, drewniany, miał kształt kaplicy, otoczony był małym cmentarzem, wewnątrz znajdował się jeden ołtarz. Już w 1609 roku, kościółek był w ruinie, nie nadawał się do odprawiania nabożeństw. Jego bardzo zły stan i brak szpitala przy nim na początku XVII wieku wskazuje na to, że był to najstarszy kościół szpitalny w Łomży. O ile dać wiarę wzmiance w kronice pijarów w 1774 roku, to już za czasów Kazimierza Wielkiego istniał w Łomży kościół św. Ducha, któremu tenże król nadał dyplom. Przypuszczalnie kościół wraz ze szpitalem stał na ulicy Szpitalnej.


Ewangelicki kościół św. Stanisława Kostki po zdjęciu wież.

Kościół św. Stanisława Kostki, położony był w północnej części skarpy, w obrębie posiadłości jezuitów, które znajdowały się poza ówczesnym miastem. W miejscu tym stał drewniany kościółek wzniesiony około 1612 roku i zniszczony przez pożar w 1696 roku. Budowę dużego murowanego kościoła rozpoczęli jezuici w 1621 roku. Budowa trwała bardzo długo i zakończyła się w 1732 roku na koszt Szembeków. Świątynia składała się z trzech obszernych naw wspartych na filarach. Uroku dodawały dwie wysokie wieże, a na jednej z nich był zegar. W 1853 roku władze carskie oddały kościół ewangelikom przyznając im 3 tysiące rubli na remont kościoła. W roku 1880 zarządzono przez władze carskie zdjęcie wież, (wg różnych źródeł) czy ze względu na to, że były bardzo zniszczone, lub, dlatego że górowały ponad wieżami nowo wybudowanej cerkwi przy ul. Sienkiewicza. W 1944 świątynia została zburzona przez wycofujących się Niemców. Na zachód od kościoła św. Stanisława Kostki zostało zbudowane kolegium jezuickie w l1754 roku, w 1807 przebudowano na gimnazjum męskie, w 1896 roku rozebrano go całkowicie.
Nieistniejące zabytki zniszczone tylko w okresie II wojny światowej można by wymieniać długo. Chociażby synagoga żydowska (róg Senatorskiej i Giełczyńskiej), spalona w 1936 roku przez Niemców, budynek stadionu, przystań wioślarską, kino Mirage, kamieniczki na Starym Rynku, na ul. Długiej, Dwornej, Rządowej, Senatorskiej. Długa w okresie międzywojennym była reprezentacyjną ulicą Łomży, a co po wojnie z niej zostało. Kilka kamienic odremontowanych po wojnie, na dodatek oszpecona wybudowanymi blokami mieszkalnymi szczytami do ulicy, co kłóciło się z układem architektonicznym z okresu międzywojennego.

1.Donata Godlewska.
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795).

2.Ks. Witold Jemielity.
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki.
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak .
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki.
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

8. Czesław Nicewicz.
Województwo Łomżyńskie - Przewodnik

W następnym odcinku zabytki istniejące zabytki Łomży.

Pozdrowienia.

Kościół p/w św. Michała – jego historia.

Na początku XIX wieku było w 4 kościoły: parafialny, p/w. św. Michała, kościół pojezuicki, klasztor kapucynów i panien Benedyktynek. Dwa ostatnie służyły tylko i wyłącznie wymienionym zakonom.
Kościół św. Michała zbudowano w latach 1504 – 1525, był z cegły trzynawowy, długi na 53 m, szeroki 23 m, w najwyższych punktach sklepienia 19m w nawie głównej (przęsło zachodnie) i nawy boczne 6 m szerokości i 13 m wysokości. kubatura 18285 m3. Kościół początkowo zaczynano budować w stylu gotyckim, bazylikowym. W architekturze bazylikowej nawa środkowa jest wyższa i ma własne oświetlenie górnymi oknami. Budowę w stylu bazylikowym widać na pierwszym przy wejściu do kościoła przęśle nawy głównej i nawy bocznej od południa. Wysokość sklepienia nawy głównej sięga 15,50 m, a nawy bocznej nieco ponad 9 m. Zdjęcie poniżej:



Sklepienia te posiadały dostateczne oparcie w murach i systemach skarp, w miarę posuwania się w głąb kościoła równowaga statyczna była coraz mniej zabezpieczona. Kościół w stylu bazylikowym budowano do 1519 roku.



1, 2 – skarpy.
Nie będąc pewnym wytrzymałości skarp budowniczowie zrezygnowali ze zasklepienia kościoła w całości, jak to zrobiono w przęsłach zachodnich, tym samym z bardziej artystycznego pierwotnego projektu, zastąpiono stylem pseudo – bazylikowym. Od 1519 budowano w tym właśnie stylu. Mury bocznych naw podniesiono o prawie 5 m, a mury nawy głównej obniżono o 2 m. Ślady obniżenia sklepień nawy głównej widać na strychu, istnieją tam ostrołuki pozostałe po po oknach które miały oświetlać nawę główną. Zdjęcie poniżej:



Kościół farny położony w południowo – wschodniej części Łomży między ulicami Dworną, (Dworską), Warszawską, ( Giełczyńską, i jakąś Włóczną był trzecim kościołem parafialnym. Budowę kościoła dokończył proboszcz Jan Wojsawski w 1525 roku, a konsekracji dokonał biskup płocki Andrzej Noskowski. Przy kościele był duży i szeroki cmentarz otoczony murem. Na cmentarzu oprócz kościoła stał dom dla księży, dom dla służby kościelnej i szkoła murowana. W ciągu wieków gmach podlegał wielu konserwacjom. Każda z nich pozostawiła po sobie jakieś zniekształcenia. Za jedną z pierwszych przeróbek można uznać odstąpienie od pierwotnego projektu typowo bazylikowego. W 150 lat później, prawdopodobnie podczas walk ze Szwedami uległa zniszczeniu górna część fasady. W latach 1691 – 1692 generalnego remontu podjął się znany architekt Józef Szymon Bellotti. Opracował projekt zgodnie z ówczesnymi prądami architektury barokowej.
Przez to gotycki szczyt nad głównym wejściem uzyskał formę wczesnobarokową, i co za ty idzie pociągnęło to obniżenie dachu nad nawą główną i prezbiterium. Przebudowano również dekoracyjny szczyt nad łukiem tęczowym, zmieniając jego formę na gładki mur ponad dachem zakończony sygnaturką. W prezbiterium nadbudowano na starych murach ścianę wysokości około 2 m i zaniżono dach.
Sylwetka świątyni znacznie straciła na swoim wyglądzie, co mogło odbić się tragicznie na samej budowli w okresie późniejszym.
Ale o tym potem.


1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795).

2.Ks. Witold Jemielity.
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki.
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak.
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki.
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

8. Czesław Nicewicz.
Województwo Łomżyńskie - Przewodnik

http://www.lomza.friko.pl/zabytki/katedra.htm

Pozdrowienia.

W 1696 roku przeprowadzono kolejny remont, prawdopodobnie częściowego zniszczenia prze pożar lub piorun. Następny remont przeprowadzono w latach 1752 – 1753. Kościół podczas tego remontu wzbogacił się o chór muzyczny i wykonano rokokową sztukaterię nad łukiem tęczowym. Ale czas i trwające zabory nie oszczędzały kościoła. Z braku funduszy na remonty popadał w coraz to większą ruinę. W 1819 roku był już w takim stanie, że burmistrz zapieczętował kościół ze względu na bezpieczeństwo wiernych. Władze kościelne natychmiast powiadomiły Komisję Rządową Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o przyśpieszenie remontu. W dniu 20 kwietnia 1819 roku w/w Komisja poleciła Komisji woj. Augustowskiego przedstawić kosztorys prac remontowych. Szkopuł w tym, że o fundusze na remont kościoła pojezuickiego ubiegał się w tym czasie ksiądz Walenty Staszewski rektor szkoły wojewódzkiej w Łomży.
W lecie 1819 roku namiestnik Królestwa Polskiego, generał Józef Zajączek wysłany na inspekcję po miastach woj. Augustowskiego przybył i do Łomży. Po inspekcji w dniu 18 sierpnia 1819 roku na posiedzeniu Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego stwierdził, że oba duże kościoły w Łomży wymagają natychmiastowego remontu, zarówno farny jak i pojezuicki.


Kościół pozakonny przed zdjęciem wież


Kościół Farny z końca XIX wieku.

Postanowił żeby kościół pojezuicki, jako, że, jest w lepszym stanie a ponadto obok znajdowała się Szkoła Wojewódzka, powinien pozostać na użytek młodzieży szkolnej. Kościół p/w Michała Archanioła jako bardziej zrujnowany i mniej ozdobny powinien zostać rozebrany. Materiał z niego przeznaczyć na budowę więzienia lub innego budynku publicznego. Wprawdzie już wyasygnowano pieniądze na remont kościoła, ale generał Zajączek proponował przeznaczyć je na remont kościoła pozakonnego. W dniu 7 września 1819 roku wydano decyzję o rozbiórce kościoła farnego, 25 października wysłano już ponaglenie rozbiórki. Ze względu na duże koszta rozbiórki i małej ilości odzyskanego materiału postanowiono, żeby z kościoła zrobić więzienie, ale i tu koszta przeróbki okazały się za duże.
W końcu po wielu perypetiach i pozytywnej opinii asesora Tryniszewskiego Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Policji wydała opinię, że kościół nadaje się do remontu. Nie mając wyjścia, generał musiał cofnąć decyzję o rozbiórce kościoła farnego w dniu 31 marca 1820 roku. Znając przyszłość, wiemy że kościół farny, późniejsza katedra przetrwał do dnia dzisiejszego i ma się dobrze, a kościół pozakonny zniknął z powierzchni ziemi na zawsze.
Po dorywczych remontach świątynia znowu służyła swojemu przeznaczeniu. Powstanie listopadowe znowu stanowiło zagrożenie dla istnienia kościoła. Zawieszono jego działalność i zamieniono na magazyny wojskowe. W/g opisu z 1839 roku piorun uderzył w wieżyczkę i spadający mur uszkodził dach. Po za tym w kościele były liczne zacieki, odpadały gzymsy, obraz ruiny przedstawiały skarpy okalające mury, zniszczeniu uległy wszystkie drzwi i okna.
Następny poważny remont przeprowadzono dopiero w 1844 roku zaczynając roboty od dachu. Kolejne prace podjęto w 1884 roku. Dobudowano od południa zakrystię bezstylową, zamurowano drzwi wejściowe pod dzwonnicą. W 1887 roku przekształcono kruchtę w przyziemiu dzwonnicy na kaplicę świętego Kazimierza.
Dalsza część w następnym odcinku.

Żródła:

1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795).

2.Ks. Witold Jemielity.
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki.
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak.
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki.
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

8. Czesław Nicewicz.
Województwo Łomżyńskie - Przewodnik

Pozdrowienia.

W latach 1891 – 1894 usunięto dawną posadzkę ceramiczną zamieniając ją na betonową. Wykonano też polichromię na sklepieniach gwiaździstych i kryształowych. W 1925 roku powstała w Łomży diecezja, a kościół farny przemianowano na katedrę, a pierwszym biskupem został Romuald Jałbrzykowski. W latach 1932 – 1934 przeprowadzono kolejny remont katedry. Przy okazji remontu, w 1932 roku nagrobki Nikodema Kossakowskiego i Mikołaja Troszyńskiego przeniesiono z prezbiterium przy Wielkim Ołtarzu przeniesiono do naw bocznych katedry. Nagrobki Modliszewskich, które umieszczone były w kaplicy Matki Boskiej Różańcowej, zostały przeniesione w 1934 roku także do naw bocznych katedry. W 1933 roku ufundowano organy 41 – głosowe.
W czasie ostatniej wojny jedna z bomb zniszczyła dobudowaną zakrystię i najbliżej leżące przy niej przęsło nawy bocznej wraz ze sklepieniem kryształowym. Sklepienie katedry odtworzono w 1947 roku, w 5 lat później zbudowano nową piętrową zakrystię.


Zakrystia
Od 1953 roku rozpoczęto prace konserwatorskie katedry o szerszym zakresie robót. W 1957 ołtarz główny wczesnobarokowy z manierystyczną ornamentyką z 1620 – 1627 roku rozmontowano, zastępując nowym ołtarzem w 1959 roku.


Ołtarz główny wczesnobarokowy

Ołtarz główny z 1959 roku
Fragmenty ołtarza wczesnobarokowego znajdują się w Łojach Gręsce.
Kolejne zniszczenie katedrze groziło w 1944 roku podczas wycofywania się Niemców. 12 września przyszli oficerowie niemieccy i kazali biskupowi Łukomskiemu opuścić katedrę z tego względu, że zastanie wysadzona w powietrz. Żaden z argumentów nie przemawiał do Niemców, w końcu zrezygnowany biskup Stanisław Kostka Łukomski powiedział, że idzie po raz ostatni pomodlić się do Kaplicy Matki Boskiej Różańcowej, idąc zauważył, że Niemcy są katolikami i wracając przyniósł i ofiarował im po różańcu. Stał się cud, Niemcy podziękowali i odeszli. Katedra została uratowana.


Fasada
W obecnym wyglądzie fasada jest podzielona na dwie części stylowo odmienne.. Dolna część jest z cegły nie otynkowanej o dekoracji architektonicznej w stylu późnego gotyku, podpierają je dwie potężne skarpy ustawione na rogach pod kątem. Górna część składa się z trzech szczytów wspartych na gzymsach wieńczących i tworzących z kolei zwieńczenie trzech przęseł fasady, które odpowiadają trzem nawom kościoła. Dekoracja szczytów wykonana jest w stylu zdawkowego baroku.
Elewację północną podpierają dwie skarpy, a prezbiterium jest wzmocnione na załamaniach murów skarpami.


Elewacja północna od strony fasady.


Prezbiterium.

Elewacja południowa
Kościół wspiera się na podmurówce kamiennej, zbudowany jest z cegły otynkowanej tylko w płycinach
Od strony północnej z katedrą łączy się dzwonnica, zachowała najbardziej pierwotny wygląd z całej budowli. Dawniej, gdy dachy naw bocznych były niższe, dzwony wisiały w przestrzeni otwierającej się na wszystkie strony w półkole sklepione przeźroczami. Od strony północnej zachował się szczyt gotycki, drugi szczyt jest w stylu renesansowym. Trzy kondygnacje dzwonnicy jest podzielone pasami.


Dzwonnica

Najbogatsza jest dekoracja środkowej części. Na północnym szczycie dzwonnicy znajdowała się tarcza zegarowa, w 1812 roku przestała funkcjonować. W ostatnich latach uruchomiono zegar ponownie. Sklepienie nawy głównej jest gwiaździste, a naw bocznych kryształowe, jedynie przy wejściu w nawie południowej w jej partii niższej – gwiaździste. Każde ze sklepień dzieli się na pięć przęseł wspartych na masywnych filarach. Oś nawy nie zgadza się z osią prezbiterium, która odchylona jest nieco ku południowi.
Prezbiterium ukierunkowane jest na wschód słońca, jest podniesione w stosunku do nawy o trzy stopnie i oddzielone od niej ścianą tęczową z łukiem. Posiada sklepienie żebrowe. W ścianie północnej znajdują się dwie ostrołukowe arkady. Zaznaczają miejsca galerii książęcej, która otwierała się na prezbiterium.


Cały kościół wewnątrz jest otynkowany z wyjątkiem żeber sklepiennych i części filarów od nawy głównej i bocznych. Tynki są te są narzutem późniejszym.
Kościół św. Michała mimo wielu zagrożeń przetrwał dziejowe burze i dzisiaj jest cennym obiektem zabytkowym w skali światowej i znajduje się pod opieką konserwatora zabytków i władz państwowych.

Żródła:

1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2.Ks. Witold Jemielity.
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki.
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak.
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki.
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

8. Czesław Nicewicz
Województwo Łomżyńskie - Przewodnik

Pozdrowienia.

P.s. Zdjęcia wykonał autor, oprócz zdjęć ołtarzy , od razu widać po jakości

Ołtarze.
Wg Donaty Godlewskiej „Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych” w kościele farnym w 1609 roku znajdowało się 17 ołtarzy. Każdy z cechów miał swój ołtarz. Po ukończeniu prac konserwatorskich rozpoczętych w 1953 roku w katedrze był nowy ołtarz główny z 4 granitowych płyt, po zdemontowaniu ołtarza wczesnobarokowego z XVII wieku, 6 bocznych ołtarzy z odnowionymi cennymi obrazami.
W obecnej chwili został usunięty i ten ołtarz, a na jego miejsce został zamówiony w Weronie ołtarz i kazalnica z białego marmuru. Cały wystrój prezbiterium ma współgrać z oryginalną amboną, perełką świątyni. Wszystko ma być gotowe na 80-lecie Diecezji Łomżyńskiej. Wrócmy do ołtarzy bocznych.
Ostatnio byłem w katedrze i widziałem tylko 4 ołtarze boczne. Ołtarz Krzyża Świętego w zakończeniu nawy północnej i ołtarz świętego Antoniego przy przedostatnim filarze nawy północnej, oraz ołtarz świętego Józefa i ołtarz Serca Jezusowego przy filarach nawy południowej. W kaplicy Różańcowej ołtarz Matki Boskiej Łomżyńskiej. Jak wspominałem ołtarza głównego w tej chwili nie ma. Na poniższych zdjęciach nie najlepszej jakości przedstawiam widok na prezbiterium zasłonięty stallami i zastępczym ołtarzem, widok na część zachodnią wnętrza kościoła i widok katakumb odkrytych przy remoncie prezbiterium.







Na zdjęciach widać że trwają prace remontowe, chociażby po skutym tynku na ścianach.
1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2.Ks. Witold Jemielity.
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki.
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak.
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki.
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

8. Czesław Nicewicz
Województwo Łomżyńskie - Przewodnik

Pozdrowienia.

P.s. Zdjęcia wykonał autor, niestety słabej jakości, bo aparat nie odpowiedni, ale w najbliższym czasie może poprawi się w tej dziedzinie.



O ołtarzach w następnym odcinku.

Pozdrowienia

W zakończeniu nawy północnej ołtarz barokowy kolumnowy Ukrzyżowanego Pana Jezusa z połowy XVIII wieku, wykonany w drewnie, jest malowany i złocony. W polu głównym krucyfiks barokowy z 1667 roku wysoki 290 cm wykonany przez Aleksandra Prochenkiewicza we Lwowie. Po bokach późno gotyckie rzeźby św. Jana Chrzciciela i Stanisława biskupa. W zwieńczeniu obraz Baranka Apokaliptycznego, a wyżej napis w języku hebrajskim „Jahwe”



Przy przedostatnim filarze nawy północnej mamy ołtarz świętego Antoniego sprzed 1738 roku ufundowany przez prepozyta Macieja Wolickiego, późnobarokowy kolumnowy z współczesnymi ołtarzowi obrazami św. Antoniego, i św. Mateusza w zwieńczeniu ołtarza (przemalowane).

Święty Antoni Padewski (ur. 1195 w Lizbonie - zm. 13 czerwca 1231 w Arcella koło Padwy) - włoski teolog, franciszkanin, pochodzenia portugalskiego. Święty katolicki, patron osób i rzeczy zaginionych. Jego proces kanonizacyjny jest najkrótszym w historii kościoła katolickiego. Został kanonizowany 30 maja 1232 przez papieża Grzegorza IX, a w roku 1946 papież Pius XII ogłosił go doktorem Kościoła.



Przy pierwszym filarze od zakrystii mamy ołtarz manierystyczny z około 1600 roku, z kręconymi kolumienkami kompozytowymi, zwieńczony trójkątnym przerwanym naczółkiem; po bokach zwieńczenia płaskorzeźby o cechach „gotyku około 1600”, śś. Barbary i Katarzyny Aleksandryjskiej
Obraz św. Józefa Opieki pochodzi z XIX wieku. W szczycie matka Boska z Dzieciątkiem.




Przy filarze następnym w nawie południowej jest ołtarz św. Kazimierza manierystyczny z początku XVII wieku, lecz obrazy Serca Jezusowego i św. Kazimierza są późniejsze. Ołtarz fundacji Jana Polikowskiego trójosiowy, ze szczytem o wycinanym konturze; w wysuniętych częściach bocznych pomiędzy parami kolumn konchowe nisze z rzeźbami śś. Biskupów Stanisława i Marcina lub Walentego. W środkowej części zwieńczenia hermowe pilastry, na cokole rolwerkowe kartusze z herbami Kościesza i Junosza.

Źródło:

1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2.Ks. Witold Jemielity.
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki.
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak.
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki.
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

8. Czesław Nicewicz
Województwo Łomżyńskie - Przewodnik

Pozdrowienia.

P.s. Zdjęcia wykonał autor, niestety słabej jakości, bo aparat nie odpowiedni, ale w najbliższym czasie może poprawi się w tej dziedzinie.

W następnym odcinku dalej o ołtarzach i nie tylko.

Widok obecny dawnej kaplicy świętego Kazimierza, teraz kaplicy do ciągłego wystawiania Sakramentu Świętego.

Jak wszystkim wiadomo, od strony północnej do katedry przylega dzwonnica. W przyziemiu dzwonnicy prawie do końca XIX wieku znajdowała się kruchta, w 1887 roku zamurowano drzwi wejściowe do kruchty i przekształcono ją na kaplicę świętego Kazimierza (ołtarz opisany powyżej).

Św. Kazimierz był synem króla Polski Kazimierza Jagiellończyka. Urodził się w Krakowie w 1458 roku. Odznaczał się szczególną czystością ducha i miłosierdziem względem ubogich. Przy boku ojca brał czynny udział w życiu politycznym. Gorliwy czciciel Eucharystii i Najświętszej Maryi Panny, wiele czasu poświęcał na modlitwę. Po długotrwałej chorobie płuc zmarł w pobliskim Grodnie 4 marca 1484 roku. Patron Polski i Litwy. Pochowany został w Wilnie i tam w katedrze znajdują się Jego relikwie.

W 1986 ołtarz świętego Kazimierz przeniesiono pod trzeci filar nawy południowej, a kaplicę przystosowano do ciągłego wystawiania Sakramentu.




Ołtarz Matki Boskiej Łomżyńskiej

Obraz Matki Boskiej, znajdujący się w kaplicy Modliszewskich, należał do Bractwa Różańcowego. Nabożeństwa parafialne odprawiano przy wielkim ołtarzu. Członkowie bractwa włączali się do uroczystych procesji odpustowych w parafii, a i sami organizowali je w święta maryjne, szczególnie święto Matki Boskiej Różańcowej. W XIX wieku Bractwo przestało istnieć. Po 1925 r. w kaplicy umieszczono Najświętszy Sakrament. Wierni chętnie klęczeli tam w zwykłe dni. W 1986 r. rozpoczęto wieczystą adorację Najświętszego Sakramentu, ale w innej kaplicy. Wierni nadal zachodzą do kaplicy Matki Boskiej. W okresie międzywojennym i do lat osiemdziesiątych Obraz pozostawał jakby w zapomnieniu, nie mówiono też o istnieniu sanktuarium. W 1983 r. - roku jubileuszowym - wyznaczono Łomżę jako miejsce pielgrzymkowe celem zyskania odpustu, ale wyraźnie ze względu na katedrę 32. W 1988 r. - roku maryjnym - delegacje z okolicznych parafii przybyły do tego miejsca już jako do sanktuarium. W roku jubileuszowym 2000 katedra jest kościołem stacyjnym.

Obraz Maryi z Dzieciątkiem, nieznanego autora, pochodzący z XVI wieku, o wymiarach 130 na 95 cm, wykonany został techniką olejną na desce. Maryja przedstawiona w półpostaci, zwrócona jest do widza prawie frontalnie. Twarz ma podłużną, o poważnym wyrazie, z dużymi oczami, prostym nosem i małymi, wąskimi ustami. Dłoń prawej ręki, ugiętej w łokciu, uniesiona jest na wysokości piersi. Lewa ręka podtrzymuje siedzącą postać Dzieciątka. Twarze Maryi i Jezusa są lekko zwrócone ku sobie. Rysy i kolor twarzy Maryi i Dzieciątka są zbliżone. Jego głowę okalają ciemne pukle włosów. Prawa ręka jest wzniesiona w geście błogosławieństwa. Palec wskazujący i środkowy są zwrócone ku górze, a trzy pozostałe - lekko zgięte. Lewa ręka opiera się na Ewangelii. Lewa nóżka, z odsłoniętą stopą, ułożona jest równolegle, prawa zaś - lekko zgięta. Obydwie święte postacie okrywają szaty. Maryja ubrana jest w różową suknię. Głowę Jej okrywa niebieska chusta, która spada na pofałdowany płaszcz tego samego koloru. Obrzeże płaszcza i chusty zdobi jasny szlak, zaś dekolt – jasna lamówka. Dzieciątko posiada niebieską suknię w kwiatki. Obrzeże sukni i lamówka są podobne, jak u Madonny.
W kilkadziesiąt lat po wybudowaniu, kaplicę przywłaszczył sobie starosta łomżyński i kolneński - Andrzej Modliszewski. W ścianach kaplicy umieścił dwa duże pomniki rodzinne i mały w filarze. Znajdowały się tam do 1934 r., potem przeniesiono je do naw bocznych kościoła.

Ołtarz drewniany i polichromowany pochodzi z połowy XVII wieku. Zarówno w formie architektonicznej, jak przez wybujałą ornamentykę, jest charakterystyczny dla późnego okresu renesansu i manieryzmu. W polu głównym ołtarza znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W zwieńczeniu górnym po lewej stronie jest rzeźba św. Joachima, a po prawej św. Anny. Niżej, po lewej stronie, odpowiednio rzeźba św. Dominika, a po prawej św. Róży z Limy albo św. Katarzyny Sieneńskiej. Obecnie kaplicę i ołtarz Matki Bożej odrestaurowano.
Ojciec święty Jan Paweł II w dniu 4 czerwca 1991 r. - nałożył złote korony na skronie małego Jezusa i Jego Matki w Obrazie z Katedry Łomżyńskiej

Źródło:

http://www.katedra.4lomza.

1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2.Ks. Witold Jemielity.
Katedra Łomżyńska.

3. Czesław Brodzicki.
Kościoły i Parafie w Ziemi Wiskiej i Łomżyńskiej.

4. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

5.mgr. Jolanta Deptuła
mgr. Donata Godlewska
mgr. Czesław Nicewicz
mgr. Zdzisław Sędziak.
Łomża i województwo - krajobraz i architektura.

6.Czesław Brodzicki.
Łomża i powiat łomżyński w latach II wojny światowej i trudnych latach powojennych.

7.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

8. Czesław Nicewicz
Województwo Łomżyńskie - Przewodnik

Pozdrowienia.

P.s. Zdjęcia wykonał autor, niestety słabej jakości, bo aparat nie odpowiedni, ale w najbliższym czasie jakość może poprawi się.

Kto by chciał uzyskać więcej wiadomości o zabytkowej dawnej Farze, od 1925 roku Katedrze może poczytać książki, które zostały wymienione w źródle tematu o katedrze, a najlepiej było by przyjechać i na własne oczy obejrzeć zabytek klasy zerowej z XVI wieku.

Na tym zakończyłem prezentowanie internautom walorów Katedry jako obiektu zabytkowego.

Zaprezentuje teraz następny obiekt sakralny, który przetrwał wiele burz dziejowych i doczekał do naszych czasów. Jest to zakon benedyktynek Opactwo Przenajświętszej Trójcy, trochę młodsze od Katedry.
Oto krótka historia powstania Opactwa Trójcy Przenajświętszej w Łomży od chwili powstania do dnia dzisiejszego.

Zakon benedyktynów wywodzi się od św. Benedykta, który urodził się w 480 roku w Nursji, niewielkim miasteczku w środkowej Italii. Jego bliźniacza siostra Scholastyka dała początek zakonowi benedyktynek.



Do Polski benedyktyni przybyli jako misjonarze (św. Wojciech, św. Brunon z Kwerfurtu) już w X wieku. W XI wieku powstały pierwsze klasztory benedyktynów w Polsce (Łysa Góra, Tyniec).
Pierwsze opactwo benedyktynek w Polsce zostało założone w Staniątkach koło Krakowa w 1253 roku z fundacji kasztelana krakowskiego Klemensa herbu Gryf. W XV wieku powstały klasztory żeńskie : w Toruniu, Nieświeżu, Żarnowcu, Lwowie, Jarosławiu, Poznaniu, Sandomierzu, Przemyślu, Słonimie, Drohiczynie, Przasnyszu. Opactwa w Grudziądzu, Łomży i Radomiu stanowią fundację z Torunia. Rozkwit zakonu nastąpił w XVI wieku dopiero po Soborze Trydenckim. Na terenie Polski powstały 22 klasztory, z czego okres rozbiorów przetrwało tylko sześć: we Lwowie, w Wilnie, Nieświeżu, Przemyślu, Staniątkach i w Łomży.
Klasztory są samoistne, każdy ma swój nowicjat. Razem tworzą Kongregację p/w. Niepokalanego Poczęcia NMP, na czele, której stoi Ksieni Prezeska, Wybierana przez kapitułę na okres 6-ciu lat. Benedyktynki polskie mają wizytatora mianowanego przez św. Kongregację do spraw życia konsekrowanego. Pełni on funkcję wówczas, gdy ktoś do niego odwoła się.
Fundacja klasztoru w Łomży przygotowywana była od 1621 roku przez Zofię Dulską, Ksienię z Torunia.
Kościół i klasztor benedyktynek wybudowano z fundacji Adama Kossobudzkiego, wojewody mazowieckiego, starosty łomżyńskiego i wiskiego za pozwoleniem miejscowego proboszcza Jana Chociszewskego w latach 1622- 1628. Zespół klasztorny został wzniesiony przy dawnym kościele farnym (Rozesłańców) na Popowej Górze. Wojewoda mazowiecki wraz ze swoim synem Stanisławem przeznaczył na uposażenie Opactwa Benedyktynek łomżyńskich wieś Cydzyn w ówczesnym powiecie kolneńskim. Pierwsze 9 panien przybyło do Łomży już w 1628 roku. Jeszcze w tym samym roku do klasztoru wstąpiło 25 panien z Łomży i okolic. Klasztor benedyktynek łomżyńskich był bardzo szanowany i ceniony, o czym świadczą liczne darowizny na jego rzecz. W okresie 1635 – 1670 przekazano siostrom wiele łąk, ogrodów i siedlisk w samej Łomży. W 1634 roku biskup płocki Samuel Iłowski zapisał klasztorowi 10 tysięcy złotych z uwarunkowaniem, że Panny z jego rodziny będą przyjmowane do klasztoru bez posagu.
Drewniany kościół i Klasztor spłonęły w czasie wojen szwedzkich w 1656 roku, a odbudowane obydwie budowle ogień strawił ponownie w czasie wielkiego pożaru miasta 1696 roku. Ponownie odbudowano obie budowle.
W 1773 roku benedyktynki sprzedały zespół klasztorny wraz z placem za 6000 złotych polskich dla fundacji ojców kapucynów z tego względu, że nie było to zbyt wygodne dla nich miejsce (brak wody). Benedyktynki przeniosły się na Stokową Górę tzw. „Siedliska”, gdzie są do dziś. Wybudowały tam w latach 1760 – 1764 drewniany klasztor i kościół p/w. św.Trójcy i Wniebowzięcia NMP. Kościół konsekrował 9 sierpnia 1767 roku ks. biskup Cyprian Woliński.
Więcej w następnym odcinku.

Źródło:

1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

4. Donata Godlewska, Czesław Brodzicki
W Opactwie Benedyktynek Łomżyńskich

Pozdrowienia.

W 1812 roku w czasie wojen napoleońskich wschodnia część budynku została zniszczona i wymagała remontu, a stan liczebny zakonu składał się z 6-ciu zakonnic, groziła nawet benedyktynkom przeprowadzka do Sierpca, na szczęście nie doszła do skutku.
W 1830 roku w czasie Powstania Listopadowego klasztor poniósł duże straty materialne liczone w tysiącach złotych. Zniszczone zostały zabudowania gospodarcze, , ogrodzenie i inwentarz. W roku 1859 rozpoczęto budowę murowanego klasztoru, a w 1860 budowę murowanego kościoła z jedną wieżyczką nad szczytem zachodnim, wyświęcony 10 lutego 1863 roku przez ks. Jana Chcińskiego.
W1867 roku kapucyn Beniamin Szymański biskup diecezji siedleckie , przywiózł z Leśnej Cudowny Obraz Matki Bożej na przechowanie aby ukryć go przed władzami carskimi. W I wojny światowej, a zwłaszcza okupacji Łomży przez bolszewików kościół i klasztor poniósł strat, a zburzona wieżyczka nie została odbudowana w czasie powojennego remontu.
W 1931 roku na placu przykościelnym wybudowano z kamienną Grotę Matki Bożej z Lourdes, (zdjęcie 1) ufundowaną przez ks. Franciszka Wądołowskiego, kapelana sióstr zakonnych, a w 1935 roku za ogrodzeniem klasztornym wzniesiono budynek kapelanii.


1.Grota Matki Bożej z Lourdes zdjęcie autora


2. Figurka Matki Bożej z Lourdes. Zdjęcie Foto-Wrzos

Całkowicie zniszczony zespół klasztorny w 1939 roku (zdjęcia 3, 4), odbudowano w latach 1946 – 1953 z częściowym wykorzystaniem murów zewnętrznych, wg projektu architektów Urszuli i Adolfa Ciborowskich pod nadzorem Zdzisława Świątkowskiego.


3. Zniszczenia wojenne klasztoru benedyktynek.
Zdjęcie Foto – Wrzos.


4. Zniszczenie wojenne kościoła.
Zdjęcia Foto - Wrzos


Odbudowywanie połączono z rozbudową i przekształceniem zespołu klasztornego zgodnie z założeniami reguły św. Benedykta; dobudowano skrzydła południowe i wschodnie z zachowaniem podziałów i gabarytów jak w skrzydle zachodnim, wprowadzono arkadowe krużganki wokół wirydarza (zdjęcie 5), i zastosowano noeromański wystrój oratorium.


5. Wirydarz. Zdjęcie. Foto - Wrzos

Zespół odbudowano dzięki ofiarności społeczeństwa z całej Polski i ciężkiej pracy zarówno fizycznej, jak i kwestowaniu po całej Polsce. Były to ciężkie czasy na odbudowywanie sakralnych budynków, nastał ustrój przeciwny kościołowi, zabroniono nawet kwestowania. Państwo zamiast pomóc w odbudowie mimo wszystko zabytkowych budynków, wymyślało różne przeszkody. Mimo zakazu zakonnice kwestowały i to dość udanie, zawsze przywoziły sporo pieniędzy na odbudowę klasztoru, niejednokrotnie i milicjanci widząc kwestujące zakonnice odwracali się udając, że ich nie widzą, Niektórzy i z sędziów stosowali najmniejsze kary, jeżeli którąś zaprowadzono przed jego oblicze.

Źródło:

1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)


2. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.


3.S. Alojza Piesiewiczówna.
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).


4. Donata Godlewska, Czesław Brodzicki
W Opactwie Benedyktynek Łomżyńskich


5. Foto - Wrzos
Zdjęcia

Pozdrowienia
Więcej w następnym odcinku.

Kościół przyklasztorny, orientowany zbudowany jest na polanie prostokąta, z prezbiterium wyodrębnionym we wnętrzu kościoła zamkniętym ścianą prostą i przylegającą od wschodu prostokątną parterową zakrystią. Pod prezbiterium sklepiona odcinkowo krypta dostępna z zewnątrz.
Wnętrze kościoła trójnawowe, pseudohalowe o wysokich półkolistych arkadach przykryte stropem.



Fasada i elewacja wschodnia trójosiowe, z trójkątnymi szczytami, dzielone uproszczonymi pilastrami. Okna zamknięte półkoliście z tynkowanymi nadłuczami. Dach na kościele dwuspadowy kryty blachą. Posadzka z mozaiki marmurowej, którą sprowadzono także z Pilawy Górnej wraz z elementami ołtarza. Zdobycie materiału na ołtarz i na posadzkę graniczyło z cudem, ponieważ w tym czasie budowano PKiN w Warszawie, i cały urobek marmuru zużywany był na tą właśnie budowę..




W głównym ołtarzu neoromańskim projektu Józefa Andruszko, murowanym z białego marmuru w latach 1952 – 1955, pod kolumnowym baldachimem – mensa z płaskorzeźbami wyk. art. plastyk Adam Roman, nad nią krucyfiks barokowy z pierwszej ćwierci XVII wieku. Nad głównym ołtarzem witraż św. Benedykta.
Świątynię odbudowano w ciągu jednego roku, od stycznia do października 1946 roku. Ceremonii poświęcenia kościoła w dniu 6 października 1946 roku dokonał Ks. Józef Perkowski, rektor wyższego Seminarium Duchownego w Łomży. Uroczystej konsekracji dokonał ks. biskup Czesław Falkowski w dniu 18 listopada 1962 roku. W 1976 roku kościół odmalowano wewnątrz i zewnątrz, ułożono także nową polichromię.
W latach 1994 – 1997, staraniem ks. prałata Jerzego Abramowicza – ówczesnego kapelana - opactwa odbudowano wieżę kościelną i postawiono nowy ołtarz w nawie bocznej. W oknach, za wyjątkiem dwóch szczytowych wstawiono piękne witraże. Zakupiono nowe dzwony, które po poświęceniu otrzymały imiona Maryja, i od patrona zakonu Benedykt i Scholastyka.




Klasztor dwukondygnacyjny o trzech skrzydłach odbudowano i rozbudowano w latach 1947- 1950, zamykający prostokątny wirydarz na południe od kościoła, z arkadowymi krużgankami. W północnym narożu skrzydła wschodniego otwarte arkadami do prezbiterium: oratorium z wystrojem neoromańskim ze sklepieniem krzyżowym z chórem zakonnym w drugiej kondygnacji. Elewacje z podziałami ramowymi. Dach dwuspadowy kryty blachą miedzianą (poprzednio dachówka). Dobudowane zostały skrzydła wschodnie i południowe z zachowaniem podziałów i gabarytów jak w skrzydle zachodnim.


Źródło:

1Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)


2.Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.


3.S. Alojza Piesiewiczówna
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).


4. Donata Godlewska, Czesław Brodzicki
W Opactwie Benedyktynek Łomżyńskich


5. Foto - Wrzos
Zdjęcia

Pozdrowienia

Więcej w następnym odcinku.

1. Kościół widok od północy. Zdjęcie: autor tematu.
Kościół przyklasztorny, orientowany zbudowany jest na polanie prostokąta, z prezbiterium wyodrębnionym we wnętrzu kościoła zamkniętym ścianą prostą i przylegającą od wschodu prostokątną parterową zakrystią. Pod prezbiterium sklepiona odcinkowo krypta dostępna z zewnątrz.
Wnętrze kościoła trójnawowe, pseudohalowe o wysokich półkolistych arkadach przykryte stropem.


2. Fasada kościoła. Zdjęcie: autor tematu.

Fasada i elewacja wschodnia trójosiowe, z trójkątnymi szczytami, dzielone uproszczonymi pilastrami. Okna zamknięte półkoliście z tynkowanymi nadłuczami. Dach na kościele dwuspadowy kryty blachą. Posadzka z mozaiki marmurowej, którą sprowadzono także z Pilawy Górnej wraz z elementami ołtarza. Zdobycie materiału na ołtarz i na posadzkę graniczyło z cudem, ponieważ w tym czasie budowano PKiN w Warszawie, i cały urobek marmuru zużywany był na tą właśnie budowę..


3. Ołtarz neoromański. Zdjęcie: Foto - Wrzos


4.Widok na chór. Zdjęcie: Foto - Wrzos

W głównym ołtarzu neoromańskim projektu Józefa Andruszko, murowanym z białego marmuru w latach 1952 – 1955, pod kolumnowym baldachimem – mensa z płaskorzeźbami wyk. art. plastyk Adam Roman, nad nią krucyfiks barokowy z pierwszej ćwierci XVII wieku. Nad głównym ołtarzem witraż św. Benedykta.
Świątynię odbudowano w ciągu jednego roku, od stycznia do października 1946 roku. Ceremonii poświęcenia kościoła w dniu 6 października 1946 roku dokonał Ks. Józef Perkowski, rektor wyższego Seminarium Duchownego w Łomży. Uroczystej konsekracji dokonał ks. biskup Czesław Falkowski w dniu 18 listopada 1962 roku. W 1976 roku kościół odmalowano wewnątrz i zewnątrz, ułożono także nową polichromię.
W latach 1994 – 1997, staraniem ks. prałata Jerzego Abramowicza – ówczesnego kapelana - opactwa odbudowano wieżę kościelną i postawiono nowy ołtarz w nawie bocznej. W oknach, za wyjątkiem dwóch szczytowych wstawiono piękne witraże. Zakupiono nowe dzwony, które po poświęceniu otrzymały imiona Maryja, i od patrona zakonu Benedykt i Scholastyka.

5. Widok klasztoru: skrzydło zachodnie od północy. Zdjęcie: autor tematu


6. Widok na klasztor skrzydło zachodnie . Foto autor tematu.

Klasztor dwukondygnacyjny o trzech skrzydłach odbudowano i rozbudowano w latach 1947- 1950, zamykający prostokątny wirydarz na południe od kościoła, z arkadowymi krużgankami. W północnym narożu skrzydła wschodniego otwarte arkadami do prezbiterium: oratorium z wystrojem neoromańskim ze sklepieniem krzyżowym z chórem zakonnym w drugiej kondygnacji. Elewacje z podziałami ramowymi. Dach dwuspadowy kryty blachą miedzianą (poprzednio dachówka). Dobudowane zostały skrzydła wschodnie i południowe z zachowaniem podziałów i gabarytów jak w skrzydle zachodnim.

7. Widok na opactwo.
(1). Elewacja wschodnia kościoła.
(2). Dobudowane skrzydło wschodnie.
(3). Dobudowano skrzydło południowe.

Źródło:

1Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)


2.Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.


3.S. Alojza Piesiewiczówna
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).


4. Donata Godlewska, Czesław Brodzicki
W Opactwie Benedyktynek Łomżyńskich


5. Foto - Wrzos
Zdjęcia

Pozdrowienia

Więcej w następnym odcinku.

W kościele i klasztorze znajdują się liczne przedmioty zabytkowe: naczynia liturgiczne, cenne obrazy, krzyże, rzeźby, ornaty itp., niektóre nawet z XV wieku, większość zaś z XVIII wieku.
Dzisiaj informacja o obrazach.



Obraz Matki Bożej Śnieżnej z Dzieciątkiem i z aniołami unoszącymi koronę w ołtarzu nawy bocznej. Barokowy, z około 1630 roku, warsztat toruński, z trybowanymi sukienkami, koronami wazowskimi i półksiężycem z tegoż czasu, wokół liczne wota z XX wieku.



Obraz św. Walentego w ołtarzu nawy bocznej, stosunkowo młody bo z 1948 roku.



Obraz św. Józefa z Dzieciątkiem, przywieziony z Dubowa przez siostry karmelitanki; barokowy z XVII wieku. Znajduje się w bocznej kapliczce od strony południowej. Całkowicie przemalowany za wyjątkiem pejzażowego tła.



Obraz św. Benedykta i Scholastyki z 1869 roku. Patroni zakonu



Chrystus ubiczowany zbierający szaty, obraz barokowo ludowy z XVIII wieku, zapewne wg graficznej reprodukcji kompozycji Murilla.



Matka Boża Bolesna. Obraz poźnobarokowy z XVIII wieku, z metalową koroną.



Św. Leonard. Obraz barokowo – ludowy XVIII / XIX wieku.



Ofiara Abrahama. Obraz z drugiej połowy XVIII wieku.



Opatrzność Boża. Obraz z 1862 roku.

Źródło:

1.Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)


2.Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.


3.S. Alojza Piesiewiczówna
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).


4. Donata Godlewska, Czesław Brodzicki
W Opactwie Benedyktynek Łomżyńskich

5. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

6. Foto - Wrzos
Zdjęcia

Pozdrowienia.

Dzisiaj trochę informacji o zabytkowych krzyżach, rzeźbach i naczyniach liturgicznych.



Krucyfiks barokowy z pierwsze ćwierćwiecze XVII wieku w ołtarzu głównym.



Krzyż ołtarzowy z XVIII wieku.



Klasztor, korytarz główny. Z prawej strony. Feretron z rzeźbą Matki Boskiej Łaskawej z początku XVIII wieku, przekazany z kościoła jezuitów w Łomży w 1808 roku. Z lewej – barokowa płaskorzeźba „Ecce Homo” z połowy XVIII wieku.



Rzeźba św. Anny prowadzącej Maryję. Barokowa, z pierwszej połowy XVIII wieku.



Relikwiarz z drugiej połowy XVII wieku.



Monstrancja wieżyczkowa z ornamentyką późnorenesansową z pierwszej ćwierci XVII wieku. Podczas renowacji w 1874 (Kałamajska Saeed) lub 1784 (Donata Godlewska, Czesław Brodzicki) uzupełniono dekorację kwiatową. Na stopie herb Prawdzic i inicjały VI fundatora z rodziny Iłowskich.



Pastorał opatki, barokowy z połowy XVIII wieku.



Woluta Pastorału opatki z figurą Matki Bożej z Dzieciątkiem.



Kielich gotycki z fundacji Pawła Śliwki, pochodzący z kościoła w Sierpcu.



Kielich neogotycki z 1905 roku.

Źródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)


2. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.


3. S. Alojza Piesiewiczówna
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).


4. Donata Godlewska, Czesław Brodzicki
W Opactwie Benedyktynek Łomżyńskich

5. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

6. Foto - Wrzos
Zdjęcia

Pozdrowienia.

W dzisiejszym odcinku o ornatach zachowanych w opactwie Benedyktynek.



Ornat biały barokowy z 1753 roku, restaurowany w 1855 roku z przeaplikowanym na atłas płaskim haftem z jedwabiu z motywem sfalowanej gałęzi z dużymi płaskimi kwiatami.



Ornat fioletowy z mory z około 1850 roku, z haftem cieniowanym z symbolami i narzędziami Męki Pańskiej





Velo fioletowe




Ornat biały z 1853 roku z haftem płaskim cieniowanym, z użyciem złotej blaszki: na bokach wić kwiatowa , w kolumnie data 1853, Duch Św. w postaci gołębicy i Oko Opatrzności.



Velo białe z 1853roku.



Ornat biały z 1857 roku z haftem płaskim cieniowanym, w kolumnie Madonna Apokaliptyczna, boki z wicią różaną.



Ornat biały z haftem wypukłym nicią złotą, o charakterze klasycystycznym z 2 połowy XIX wieku, z arabeskami w układzie kandelabrowym i monogramem IHS w krzyżu.
Zdjęcie z książki Marii Kałamajskiej Saeed. "Katalog Zabytków Sztuki - Łomża i okolice"

Źródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)


2. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.


3. S. Alojza Piesiewiczówna
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).


4. Donata Godlewska, Czesław Brodzicki
W Opactwie Benedyktynek Łomżyńskich

5. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

6. Foto - Wrzos
Zdjęcia

Pozdrowienia

Autor: maciek (---.lom.vectranet.pl)
Data: 15-06-06 19:30

Na końcu tej strony nad podpisem pod obrazem "Opatrzność Boża" jest obraz "Ofiara Abrahama".

Oto obraz "Opatrzność Boża", który powinien być na miejscu obrazu "Ofiara Abrahama"



Przepraszam za pomyłkę.

Pozdrowienia.

Oprócz cennych przedmiotów zabytkowych w Opactwie Benedyktynek znajdują się w archiwum klasztornym cenne źródła pisane, dotyczące historii opactwa i miasta Łomży, dwie kroniki: najstarsza z 1774 roku i współczesna z lat 1922 – 1954, oraz „Książka do wpisywania braci i sióstr w Bractwie Szkaplerza Świętego NMP 1863 roku. Do książki włożone są dwa zniszczone, brązowe szkaplerze z wizerunkiem Matki Bożej Szkaplerznej, Serca Pana Jezusa, Świętego Józefa, Świętego Szymona, używane podczas przyjmowania członków do bractwa. Najwięcej wpisów było w drugiej połowie XIX wieku od 1863 roku po Powstaniu Styczniowym, stanowiły one swego rodzaju manifestację religijną - patriotyczną. Książka prowadzona była do 1959 roku. W księdze spotyka się takie nazwiska z drugiej połowy XIX wieku: Lutosławskich, Trzeszczkowskich, Godlewskich, Piaścików, Chętników, Śmiarowskich, Milbergów, Niklewiczów, Nosarzewskich, oraz innych mieszkańców Łomży.
Kronika z 1774 roku została wykorzystana przy opracowaniu „Dziejów Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XI w. – 1795 rok” (Donata Godlewska). Kronika współczesna przedstawiona jest w publikacji „Kronika Panien Benedyktynek Opactwa Świętej Trójcy w Łomży (1939 – 1954)” wg S. Alojzy Piesiewicz. W 1994 roku zakon liczył 22 siostry po ślubach wieczystych i 1 siostrę oblatkę. W tym samym roku opactwo przyjęło nazwę Mniszki Benedyktynki Opactwa Trójcy Przenajświętsze. W jubileuszowym 2000 roku klasztor Benedyktynek to 17 sióstr profesek, 1 nowicjuszka i 1 oblatka.
Benedyktynki to nie tylko szerzenie kultu Matki Bożej, prowadziły także szkółki i internaty dla dziewcząt, ochronki dla dzieci, udzielały prywatnych lekcji. Trudniły się także ziołolecznictwem, otaczały opieką ubogich i potrzebujących.
Najcięższymi okresami w historii opactwa były czasy zaborów Koniec wieku XVIII, wiek XIX i początek wieku XX. Najgorszy był chyba jednak okres II wojny światowej. Szczególnie mocno dali się we znaki wojska sowieckie w okresie od 17 września do 22 czerwca 1941 roku, później okupacja niemiecka do września 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej rząd Polski będący pod wpływem sowieckiej polityki też nie ułatwiał życia zakonom i wszystkiemu, co wiązało się z kościołem.
Łomżyńskie Opactwo Benedyktynek śledząc jego historię, to nie tylko zabytkowe budowle sakralne, ktore wpisały się na zawsze w panoramę Łomży, to żywy organizm kościoła spełniający ważną rolę w społeczeństwie łomżyńskim, mający wpływ na życie religijne, oświatę i kulturę Łomżan i Ziemi Łomżyńskiej.

Kto chciałby szerzej poznać historię opactwa w okresie 1939 – 1954 radzę przeczytać publikację „Kronika Panien Benedyktynek Opactwa Świętej Trójcy w Łomży (1939 – 1954)” wg S. Alojzy Piesiewicz.


Źródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3. S. Alojza Piesiewiczówna
Kronika Panien Benedyktynek
Opactwa Świętej Trójcy w Łomży
(1939-1954).

4. Donata Godlewska, Czesław Brodzicki
W Opactwie Benedyktynek Łomżyńskich

5. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

6. Foto - Wrzos
Zdjęcia

Pozdrowienia.

Powracam do historii powstania zakonu Braci Mniejszych Kapucynów, sprowadzenia ich do Łomży i jaką rolę odegrali w dziejach naszego miasta.
Kapucyni jest to wspólnota ewangeliczna sięgająca czasów świętego Franciszka z Asyżu, który był założycielem zakonu Kapucynów.


Św. Franciszek

Urodził się w 1181 roku w rodzinie bogatych kupców w Asyżu. Po burzliwym okresie młodzieńczym i wejściu w dorosłe życie, przeszedł metamorfozę. Dostrzegł, że jego powołaniem jest służenie bogu i ludziom najbiedniejszym i odrzuconym. Pojawieniu się coraz liczniejszej grupy współbraci zmusiło Franciszka z Asyżu do przekształcenia wspólnoty pierwotnej w regularny zakon oparty na strukturze hierarchicznej kierującej się regułą.
Po jego śmierci w 1226 roku szybko rozprzestrzenili się na całą Europę. Kapucyni, nazwani tak, ze względu na specyficzny krój habitu ze spiczastym kapturem (cappuccio) stanowią najmłodszą gałąź zakonu franciszkańskiego. Najwcześniejsze lata istnienia zakonu, to pustelniczy tryb życia.
Zaczęli angażować się duszpastersko po wybuchu zarazy w księstwie Camervino, posłuszni ewangelicznemu wezwaniu miłości z narażeniem życia angażowali się w pomoc osobom zarażonym, zyskując tym samym wdzięczność ludności, a zwłaszcza najuboższych. Dziś zakon Kapucynów liczy około 11000 braci obecnych na wszystkich kontynentach.
Kapucyni zostali sprowadzeni do Łomży w 1763 roku przez kanonika płockiego Józefa Konstantego Trzaskę i jego brata Hilarego sędziego ziemskiego łomżyńskiego, kolneńskiego i ostrołęckiego. Odkupili oni od Panien Benedektynek drewniany klasztor na Popowej Górze, przy dawnym kościele farnym p.w. św. Rozesłańców za 6000 złotych polskich w 1763 roku.
Zespół klasztorny murowany wybudowali Kapucyni w latach 1770 – 1789 wg projektu architekta Tańskiego i za zgodą proboszcza łomżyńskiego Cypriana Wolińskiego, i po zatwierdzeniu przez biskupa płockiego Heronima Szeptyckiego (była to wówczas diecezja płocka). Do budowy zespołu klasztornego użyto cegły z rozbiórki kościoła p.w. św. Wawrzyńca ze Starej Łomży rozebranego 1765 roku.
Zespół klasztorny kapucynów składa się z barokowego kościoła, trójskrzydłowego klasztoru wirydarzem po środku od północy, oficyny i zabudowań gospodarczych od strony zachodniej i dawnego Kolegium świętego Fidelisa od strony wschodniej, na zboczach skarpy znajdują się sady i ogrody warzywne klasztoru.


Fasada kościoła p.w. Matki Boskiej Bolesnej.


Dawne Kolegium św. Fidelisa, obecnie po przebudowie Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego


Widok na zespół klasztorny Kapucynów od strony zachodniej.


Widok na zespół klasztorny od południa.

Kościół p/w Matki Boskiej Bolesnej, wzniesiony w/g projektu architekta Tańskiego z Warszawy. Kamień węgielny położono w 1781 roku. W 1787 roku wyburzono kościół gotycki p/w św. Rozesłańców. Wstanie surowym kościół ukończono w 1788 roku. Wzmiankowani wykonawcy kościoła to majster murarski to Leon Maliszewski z Ostrowi oraz cieśla Wincenty Krasuski z Warszawy.
Kościół jest w stylu baroku toskańskiego składający się z dwuprzęsłowej nawy i węższego prezbiterium, tynkowany o wymiarach: długości 21 m, szerokość 14 m i wysokości do sklepienia 12 m, na planie prostokąta. Za prezbiterium od północy znajduje się chór zakonny z 1784 roku, od strony wschodniej obszerna kwadratowa zakrystia z tego samego roku z piętrem nadbudowany w 1860 roku.


Widok na prezbiterium


Widok na chór kościelny


Drzwi wejściowe

Pod prezbiterium znajdują się dwie krypty sklepione kolebkowo, dostępne od środka od środka klasztoru. W jednej z nich jest sarkofag biskupa podlaskiego Beniamina Szymańskiego (zm. w 1868 roku) skazany za wsparcie Powstania Styczniowego. Po bokach prezbiterium w II i III kondygnacji loże, pod nimi w przyziemiu przejścia arkadowe do zakrystii i chóru zakonnego.


Loże nad wejściem na chór zakonny.


Loże nad wejściem do zakrystii


Przejście arkadowe do zakrystii.


Przejście arkadowe na chór zakonny.


Źródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska - Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

4. Witold Jemielity.
Łomża w okresie międzywojennym.

5. Witold Jemielity.
Parafie Łomży i okolicy.

6. Czesław Brodzicki.
Łomża w latach 1529 - 1795.

7. Adam Dobroński.
Łomża w latach 1866 - 1918

Zdjęcia autora tematu.

Pozdrowienia.

Przy nawie od strony wschodniej w latach 1856 – 1858 dobudowano pięcioboczną kaplicę połączoną łącznikiem z nawą do którego przylega wydłużona prostokątna kruchta.

Przejście do kaplicy bocznej.

Kościół konsekrował w 1798 roku ks. Onufry Szembek biskup płocki.
Wyposażeni wnętrz kościoła (ołtarze i ambona) wykonano w latach 1790 - 1798 przez stolarza łomżyńskiego Jana Żołdykowskiego i do dziś niewiele się zmieniło.
Ołtarz główny z elementami rokokowymi z 1794 roku (obecnie konserwowany, niedługo zakończenie, postaram się pokazać ołtarz po odsłonięciu), fundacji Franciszka Barżykowskiego, w 1810 roku remontowany po zawaleniu się górnej kondygnacji, płaski przyścienny, dwukondygnacyjny zwieńczony okiem opatrzności. Obrazy, w polu głównym” Opłakiwanie pod krzyżem, fundacji Jana Klemensa Branickiego, namalował Augustyn Mirys. Po bokach obrazy śś Rocha i Klary, barokowo ludowe koniec wie3ku XVIII, w zwieńczeniu św. Teresa z Avila, klasycystycznyz 1810 roku fundacji Teresy Woltenbergowej, żony łomżyńskiego lekarza, zakupiony w Warszawie. Pod obrazami bocznymi dwa relikwiarze skrzynkowe współczesne ołtarzowi. Trzy ołtarze boczne identyczne, późno barokowe 1790 – 1794 z ornamentami rokokowymi, jedno kondygnacyjne, ujęte kanelowymi pilastrami z wolutowym zwieńczeniem.
Po lewej stronie znajdują się dwa ołtarze:
Pierwszy z obrazem św. Franciszka w polu głównym otrzymującego odpust od Pontiunkuli o charakterze barokowym, w zwieńczeniu obraz św. Tekli.


Drugi ołtarz z obrazem św. Antoniego Padewskiego w polu głównym i św. Barbary w zwieńczeniu:


Trzeci ołtarz znajduje się po prawej stronie nawy i znajduje się w nim obraz św. Feliksa z Cantalicio w polu głównym i św. Jana Nepomucena w zwieńczeniu.


Z tego samego okresu co wymienione wyżej ołtarze jest jeszcze drewniana ambona z przed 1798 roku, na planie półkola, z ornamentami rokokowymi na zaplecku i na parapecie korpusu rzeźbiona ręka z krucyfiksem.


W kościele pod wezwaniem Matki Boskiej bolesnej znajduje się siedem ołtarzy. Oprócz głównego i trzech bocznych, znajdują się jeszcze trzy w kaplicy bocznej

Zdjęcia które nie wkleiły się wczoraj:

Przejście na chór zakonny


Przejście do zakrystii



Źródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska - Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

4. Witold Jemielity.
Łomża w okresie międzywojennym.

5. Witold Jemielity.
Parafie Łomży i okolicy.

6. Czesław Brodzicki.
Łomża w latach 1529 - 1795.

7. Adam Dobroński.
Łomża w latach 1866 - 1918

Zdjęcia autora tematu.

Pozdrowienia.

W kościele Matki Boskiej Bolesnej zakończona została renowacja ołtarza głównego. Można go teraz podziwiać w całej okazałości.


Dla jasności sytuacji jeszcze raz go opiszę, żeby nie trzeba było szukać opisu, który także jest powyżej.
Ołtarz główny z elementami rokokowymi z 1794 roku fundacji Franciszka Barżykowskiego, w 1810 roku remontowany po zawaleniu się górnej kondygnacji, płaski przyścienny, dwukondygnacyjny zwieńczony okiem opatrzności. Obrazy, w polu głównym ”Opłakiwanie pod krzyżem”, fundacji Jana Klemensa Branickiego, namalował Augustyn Mirys. Po bokach obrazy świętych Rocha i Klary, barokowo – ludowe, koniec wieku XVIII, w zwieńczeniu św. Teresa z Avila, klasycystyczny z 1810 roku fundacji Teresy Woltenbergowej, żony łomżyńskiego lekarza, zakupiony w Warszawie. Pod obrazami bocznymi dwa relikwiarze skrzynkowe współczesne ołtarzowi.



Nad mensą ołtarza środkowego kaplicy bocznej umieszczony w 1860 roku krucyfiks pochodzący z 1 połowy XVIII, w/g tradycji pochodzący z kościoła jezuitów, ofiarowany przez Iwana Paskiewicza, O. Beniaminowi Szymańskiemu biskupowi podlaskiemu. Krzyż obity jest srebrną blachą z trybowanymi ornamentami rokokowymi w 2 poł. XVIII wieku.



W ołtarzu bocznym kaplicy z prawej strony jest ołtarz z obrazem Bł. Ojca Honorata Koźmińskiego.
Urodził się on 16 października 1829 roku w Białej Podlaskiej. Studiował architekturę. Gdy miał dziewiętnaście lat, wstąpił w Warszawie do zakonu kapucynów. Święcenia kapłańskie przyjął w roku 1852. Był cenionym kaznodzieją, bardzo poszukiwanym spowiednikiem i kierownikiem duchowym.. Założył 26 zgromadzeń zakonnych, większość z nich to zgromadzenia bezhabitowe. Siedemnaście istnieje do dzisiaj. Przez całe życie starał się, by ludzie poznali miłość, jaką obdarza ich Bóg. Zmarł w Nowym Mieście nad Pilicą 16 grudnia 1916 roku. 16 października 1988 roku Ojciec Święty Jan Paweł II zaliczył go w poczet błogosławionych.


Po lewej stronie kaplicy znajduje się ołtarz z Obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej.



Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej pocz. w. XIX, malowany na desce.

Po obu stronach ołtarz głównego kaplicy, znajdują się witraże.



Witraż po lewej stronie ołtarza w kaplicy


Witraż po prawej stronie ołtarza w kaplicy.

Przy samym wejściu do kaplicy po stronach umieszczone są na ścianach rzeźby biskupów



Św. Wojciech
Rzeźba barokowa z 3 ćw. w. XVIII.



Św. Brunon z Kwerfurtu
Rzeźba barokowa z 3 ćw. w. XVIII.

Źródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska - Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

4. Witold Jemielity.
Łomża w okresie międzywojennym.

5. Witold Jemielity.
Parafie Łomży i okolicy.

6. Czesław Brodzicki.
Łomża w latach 1529 - 1795.

7. Adam Dobroński.
Łomża w latach 1866 - 1918

Zdjęcia autora tematu.

Nie mogłem znaleźć opisów witraży w kaplicy. Może ktoś ma taki opis, mógłby sam jego wpisać.

Wszystkie zdjęcia pokazują stan obecny, zarówno kościoła, jak i jego wyposażenia.

Pozdrowienia.

Maćku każdej niedzieli odwiedzam klasztor "Ojców Kapucynów"i wciąż na nowo odkrywam piękno ołtarzy ,postaci na obrazach,zachwycam się rzeźbami.Możliwe ,że jest to związane ze wspomnieniami...przystępowałam tam do pierwszej komunii, brałam ślub, chrzciłam dzieci...To naprawdę ciekawy temat-dzięki Twoim postom dowiedziałam się wiele ciekawych rzeczy.

Pozdrawiam serdecznie:)

G a z e l a

Dzięki za zainteresowanie tematem. Bardzo się cieszę, że ktoś zainteresował się moim pisaniem. Widać już, że moje wysiłki nie idą na marne.

Serdecznie pozdrawiam.

Z obrazów będących w kościele, oprócz tych, co znajdują się w ołtarzu głównym, ołtarzach bocznych i ołtarzach w kaplicy bocznej, należy wymienić o obraz „Przemienienia Pańskiego”, klasycystyczny przed 1866 r. autorstwa Emiliana Sankowskiego, pochodzący z ołtarza głównego kościoła ewangelickiego, pojezuickiego, znajduje się on nad przejściem arkadowym zakrystii.


W samym wejściu do łącznika nawy z kaplicą boczną, po lewej stronie wisi obraz św. Ojca Pio.

Francesco Forgione (znany jako Ojciec Pio, oficjalnie św. Pius z Pietrelciny) (ur. 25 maja 1887, zm. 23 września 1968) . święty. Był katolickim kapłanem i kapucynem.Jego charyzmatyczna postać (posiadanie stygmatów, zdolność uzdrawiania chorych) oraz głoszone nauki, dały mu niemałą popularność na całym świecie.16 czerwca 2002 roku został kanonizowany przez papieża Jana Pawła II.

A po prawej stronie.
Krótka historia z historii kościoła i klasztoru, od jego powstania do dnia dzisiejszego.


Obraz „Adoracja Trójcy Świętej przez Wszystkich Świętych”, barokowy około połowy wieku XVII, wiszący na lewej ścianie łącznika nawy z kaplicą boczną,


po prawej zaś stronie, nad wyjściem z prostokątnej kruchty obraz ”Św. Mikołaja biskupa”, barokowo – ludowy z przełomu wieku XVIII / XIX.


Nad przejściem arkadowym zakrystii wisi jeszcze obraz św. Józefa opiekuna Jezusa, barokowo – ludowy z przełomu wieku XVIII / XIX.



1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska - Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

4. Witold Jemielity.
Łomża w okresie międzywojennym.

5. Witold Jemielity.
Parafie Łomży i okolicy.

6. Czesław Brodzicki.
Łomża w latach 1529 - 1795.

7. Adam Dobroński.
Łomża w latach 1866 - 1918

Zdjęcia autora tematu.

Wszystkie zdjęcia pokazują stan obecny, zarówno kościoła, jak i jego wyposażenia.

Pozdrowienia.

Główny ołtarz jest rzeczywiście piękny po renowacji tylko zastanawiam się dlaczego jest jaśniejszy od ołtarzy bocznych i ambony.Czy to celowy efekt czy też oświetlenie sprawia ,że takim się wydaje. Nie wiem. Przydałoby się teraz odnowienie ławek i innych drewnianych elementów kościoła.

G a z e l a

Dzisiaj pokażę Stacje Drogi Krzyżowej. Każda ze stacji namalowana jest na desce i pochodzą z pierwszej połowy XIX wieku




























W kruchcie kościoła krucyfiks o charakterze barokowym z pierwszej połowy wieku XIX i kropielnica z czarnego marmuru puklowana koniec wieku XVIII.



Przy wejściu z kruchty po prawej stronie, prawie w samym rogu jest epitafium inskrypcyjne chorążego lebgwardii Floriana Tyszkiewicza zm. 1831 rok, fundacji brata Eustachego. Neogotycka z marmuru czarnego i białego kararyjskiego


Obok epitafium Floriana Tyszkiewicza znajduje się wmurowana niżej pokazana tablica.

Nigdzie nie znalazłem wzmianki na temat tablicy.
Może ktoś z forumowiczów wie coś na temat tej tablicy.

Epitafium Leopolda Staniszewskiego, marszałka, posła i sędziego ziemi łomżyńskiej znajduje się nad arkadowym przejściem zakrystii, tylko od strony prezbiterium, neogotycka z marmuru
czarnego i białego kararyjskiego.


Po lewej stronie nawy obok wejścia z kruchty znajduje się tablica pamiątkowa świadcząca o pobycie Panien Benedektynek w tym miejscu w latach 1628 – 1763. Tablicę ufundowali w 2004 roku Bracia Mniejsi Kapucyni i Mniszki Benedyktynki jako wotum wdzięczności Bożej Opatrzności za dar nieustannej modlitwy zakonu Św. Benedykta i zakonu Św. Franciszka.


Obok w/w. tablicy pamiątkowej znajduje się znajduje się tablica z wizerunkiem Papieża Leona XIII.


Źródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska - Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

4. Witold Jemielity.
Łomża w okresie międzywojennym.

5. Witold Jemielity.
Parafie Łomży i okolicy.

6. Czesław Brodzicki.
Łomża w latach 1529 - 1795.

7. Adam Dobroński.
Łomża w latach 1866 - 1918

Zdjęcia autora tematu.

Wszystkie zdjęcia pokazują stan obecny, zarówno kościoła, jak i jego wyposażenia.

Pozdrowienia.

P.S.
Autor: Gazela (---.neoplus.adsl.tpnet.pl)
Data: 21-07-06 00:53

Główny ołtarz jest rzeczywiście piękny po renowacji tylko zastanawiam się dlaczego jest jaśniejszy od ołtarzy bocznych i ambony.Czy to celowy efekt czy też oświetlenie sprawia ,że takim się wydaje.

Oto odpowiedź Ojca Waldemara na moje zapytanie:

Szczęść Boże. Pierwotnie ołtarz byl jaśniejszy. Poza tym powinien być jaśniejszy aby skupiać uwagę, jako centrum światyni.

O. Waldemar

Dziękuję Maćku-ta odpowiedź mnie w pełni satysfakcjonuje:)

G a z e l a

W zakrystii znajduje się kilka zabytkowych obrazów m.in. obraz św. Franciszka, barokowy ok. połowy wieku XVIII, ofiarowany w 1765 roku przez Cypriana Wolickiego, proboszcza łomżyńskiego, uprzednio w posiadaniu Ewy Szembekowej , pochodzący z miejscowości Kolosy koło Wiślicy.


Kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, początek wieku XIX, malowany na desce.


Św. Kazimierz Królewicz barokowo – ludowy z przełomu wieku XVIII – XIX


Ponadto są tam jeszcze takie obrazy jak
Św. Teresa od Jezusa.


Najświętsze Serce Pana Jezusa.


Niepokalane Serce Maryi Panny


Św. Dominik


Ołtarzyk w zakrystii


W kościele są też dawne sprzęty i szaty liturgiczne

Dziedziniec przed fasadą na planie elipsy, w 1815 otoczony murem tynkowanym, ożywionym wnękami zamkniętymi odcinkowo, osłoniętymi dachówką, na osi bramka zwieńczona trójkątnym szczytem. Początkowo na zwieńczeniu tego szczytu umieszczona była figurka Matki Boskiej, którą zastąpiono w 1859 roku dużą figurą Maryi Panny Niepokalanej postawioną na środku dziedzińca. Podczas okupacji sowieckiej młody polski komunista strącił figurze głowę. Ubytek naprawiono.
W 1966 roku w Milenium chrztu Polski Figurę Maryi Panny Niepokalanej przeniesiono na dziedziniec klasztorny, a na jej miejsce postawiono figurę Matki Boskiej Częstochowskiej dłuta Ferdynanda Jarochy.


Źródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska - Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

4. Witold Jemielity.
Łomża w okresie międzywojennym.

5.Witold Jemielity.
Parafie Łomży i okolicy.

6. Czesław Brodzicki.
Łomża w latach 1529 - 1795.

7. Adam Dobroński.
Łomża w latach 1866 - 1918

Zdjęcia autora tematu.

Wszystkie zdjęcia pokazują stan obecny, zarówno kościoła, jak i jego wyposażenia

Pozdrowienia

Klasztor wg projektu tego samego architekta, co projektował kościół (Tański) wzniesiono w latach 1770–1772 pod kierunkiem brata zakonnego Emeryka z Neydorfu. Piętrowy, murowany z cegły, tynkowany. W skrzydle północnym w latach 1972–1974 nadbudowano drugie piętro, podpiwniczony. Na rzucie prostokąta om trzech skrzydłach wokół wirydarza, przy narożniku północno – zachodnim zbudowano w 1799 roku pawilon piętrowy. Na parterze ciąg pomieszczeń wzdłuż zamurowanych krużganków obiegających wirydarz.

W skrzydle południowym rozmównica, a w skrzydle zachodnim refektarz, w północnym na osi prezbiterium, chór zakonny ukończony w 1784 roku. Na piętrze układ pomieszczeń analogicznych wokół korytarza.
Pomieszczenia parterowe sklepione kolebkowo krzyżowo, a w chórze kolebkowo – krzyżowo na gurtach, na piętrze strop belkowany z podsufitką. Dachy dwuspadowe kryte dachówką. W klasztorze jest też wiele zabytkowych obrazów.

Pomieszczenia gospodarcze zbudowano pod koniec XIX wieku, remontowano w 1950 roku. Murowane z cegły, dachy pulpitowe kryte blachą. Od ulicy Krzywe Koło tynkowany mur z bramą wjazdową murowaną w 1815 roku z otworem zamkniętym łukiem odcinkowym, zwieńczonym trójkątnym szczytem.


Dawne kolegium im. Fidelisa (Br. Fidelis Chojnacki 1906-1942) wzniesiono w 1925 roku wg projektu arch. Stefana Szyllera w którym do 1939 roku mieściło się prywatne gimnazjum zakonne i niższe seminarium dla kandydatów do zakonu kapucynów prowincji warszawskiej i dla misji obrządku bizantyjskiego z siedzibą w Lubieszowie na Polesiu.


Już w czasie sowieckiej okupacji w latach 1939-1941 upaństwowiono kolegium i miano założyć tam szkołę rzemieślniczą. Po II Wojnie Światowej władze polskie całkowicie upaństwowiły budynek, w którym założono szpital, po tym była szkoła zawodowa, a obecnie Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im Bogdana Jańskiego.

Skoro jesteśmy już na Krzywym Kole, to warto wspomnieć, że w budynku parterowym przy kamiennych schodkach prowadzących ul. Żydowską do Narwi, mieszkał przyszły prymas polski Stefan Wyszyński. Przy zabudowaniach gospodarczych zakonu przebiega obecna ul. Kapucyńska, dawniejsza Mostowa, prowadząca do przeprawy na Narwi.




Niedaleko klasztoru kapucynów w stronę hotelu Polonez pozostał po ewangelikach „Dom Pastora” w którym do niedawna mieściło się Muzeum Północno Mazowieckie.


Kościół i klasztor odnowiono w 1991 roku z okazji iv pielgrzymki Ojca św. do Polski i Łomży, mieszczące w swoich prostych murach liczne obrazy religijne i portrety, czynią wrażenie franciszkańskiego sanktuarium, miejsca zadumy i religijnego skupienia.
W katakumbach obok biskupa Szymańskiego, spoczywają: pierwszy przełożony klasztoru Krzysztof z Wąsosza; Sabinian z Lubartowa, (Mikołaj Derecki), on to jako kapelan towarzyszył Romualdowi Trauguttowi przy śmierci w Cytadeli Warszawskiej; świątobliwy ojciec Łukasz z Zaklikowa (Leopold Żaczyński), który doczekał się wyzwolenia Polski w 1918 roku i Teresa z Trzasków Staniszewska wraz z mężem Tomaszem, z rodziny fundatorów.
Losy klasztoru i działalność zakonników zależały od zmieniających się warunków politycznych. Wszak po krótkim okresie życia w wolnej Rzeczypospolitej następowały kolejne zniewolenia, a każdy z najeźdźców dążył do tego by unicestwić Naród Polski, a że jest to naród głęboko wierzący, przeto starano się doprowadzić do upadku różnymi sposobami zakony i kościoły, które podtrzymywały na duchu ludność. Ale i ludnosc nie pozostawała dłużna. Dzięki jej ofiarności na rzecz klasztoru pozwalało to zakonnikom przez cały ten okres, szczególnie w czasie wojen, służyć pomocą biednej ludności poprzez wydawanie posiłków i w innej formie. Po ostatniej wojnie przez kilkanaście lat władze zakazały wydawania posiłków. Była to władza Polska, ale nie ułatwiała życia zakonnikom ani ludności. Od 1marca 1979 roku powstała u kapucynów parafia p/w Matki Boskiej Bolesnej. Granica parafii przebiegała środkiem ul. Sikorskiego (od Narwi), Senatorską, południową częścią Starego Rynku, Długą, Plac Kościuszki, prawą stroną ul. Pięknej, Stacha Konwy, Nadnarwiańską do rzeki Łomżyczki, od północy rzeką Narew. Ostatnimi czasy gwardianem zakonu był Ojciec Waldemar Grubka i właśnie za jego kadencji najwięcej zmian widać w kościele Matki Boskiej Bolesnej, odnowiono kościół, ołtarze boczne, ołtarz główny. Na remont kościoła wydano około pół miliona złotych. Pieniądze pochodziły częściowo od konserwatora zabytków, ale i w dużej mierze ze składek wiernych. Ojciec Grubka powiedział, że w Łomży zostawił dużą część swojego serca przez 9 lat pobytu w tym mieście: 3 lata po święceniach kapłańskich i po krótkiej przerwie 6 lat jako Gwardian Zakonu. Dlatego, że kończy się jego kadencja z żalem opuszcza Łomżę, ale z poczuciem dobrze spełnionego obowiązku.



Źródło:

1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska - Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

4. Witold Jemielity.
Łomża w okresie międzywojennym.

5.Witold Jemielity.
Parafie Łomży i okolicy.

6. Czesław Brodzicki.
Łomża w latach 1529 - 1795.

7. Adam Dobroński.
Łomża w latach 1866 - 1918

8. http://www.lomza.friko.pl/zabytki/klasztor_kap_2.htm

Zdjęcia autora tematu.

Wszystkie zdjęcia pokazują stan obecny, zarówno kościoła, jak i jego wyposażenia

Pozdrowienia

maciek

Maćku - piękna robota. Pisz dalej !

Szczególne podziękowania za unikalne (przynajmniej dla mnie) fotografie.

W tym czasie, gdy Łomża dostąpiła zaszczytu bycia stolicą guberni, zwiększył się napływ urzędników, policjantów, kupców, dlatego też rząd rosyjski zdecydował się pobudować cerkiew z przeznaczeniem dla wojska. Wybudowana została w stylu bizantyjskim z pięcioma kopułami, trójnawowa, o wymiarach długość 32 metry, szerokości 18 m i wysokość do sklepienia 10 metrów.


Po zakończeniu pierwszej wojny światowej w 1917 roku cerkiew przeszła w ręce katolików.
W 1919 roku p.w. Wniebowzięcia NMP. Obecnie wznoszą się na osi kościoła dwie ośmioboczne wieże.


W kościele znajduje się jeden ołtarz w prezbiterium, a za nim na ścianie obraz Chrystusa Nauczyciela w otoczeniu Matki Boskiej i Świętych.


Nad prezbiterium znajduje się kopuła.


Do dziś zachowało się wiele fresków w bocznych nawach i kruchcie na łuku nad prezbiterium i w kopule
http://img142.imageshack.us/img142/2316/nawastronawschodniaqo3.jpg

Nawa wschodnia ściana od zakrystii.


Nawa wschodnia przy prezbiterium fresk lewy.


Nawa zach. ściana od zakrystii


Nawa zach. ściana od Sienkiewicza.


Obraz w kruchcie.

Freski w kruchcie:






Każda ze stacji Drogi Krzyżowej, też jest namalowana na ścianie.

Stacja 1


Stacja 2


Stacja 3


Stacja 4


Stacja 5


Stacja 6


Stacja 7


Stacja 8


Stacja 9


Stacja 10


Stacja 11


Stacja12


Stacja 13


Stacja 14

W II Rzeczypospolitej był to kościół garnizonowy 33 Pułku Piechoty, a po II Wojnie Światowej został kościołem dla młodzieży zależnym od Katedry, od 1986 roku samodzielny ośrodek duszpasterski bez wydzielonego terytorium, obecnie związany jest z seminarium.

Widok wnętrza kościoła.

W kościele znajdują się tablice pamiątkowe poświęcone 33 Pułku Piechoty i tablica poświęcona Czwartemu Pułkowi Ułanów Zaniemeńskich.




W kruchcie są tablice późniejsze poświęcone, represjonowanych żołnierz z kopalń, zamęczonych i pomordowanych za wolną Polskę, żołnierzom NSZ, Inwalidom wojennym:





Plac przed kościołem został uformowany w czasie budowy cerkwi i nazywał się Sobornym, od Soboru (Katedra), bo tym stała się wybudowana cerkiew. W 1917 roku przemianowano nazwę placu na Plac Henryka Sienkiewicza, od 1989 Plac Jana Pawła II.

Plac JP II od ul. Sienkiewicza

Plac JP II od ul. Dwornej

W 1983 roku na placu wzniesiono granitowy obelisk poświęcony 33 Pułkowi Piechoty.


Pomnik Jana Pawła II ufundowany z okazji odwiedzin łomżyńskiego kościoła.


1. Donata Godlewska
Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej XIw - 1795)

2. Maria Kałamajska - Saeed.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Łomża i okolice.

3. Czesław Nicewicz.
Województwo łomżyńskie - przewodnik.

4. Witold Jemielity.
Łomża w okresie międzywojennym.

5.Witold Jemielity.
Parafie Łomży i okolicy.

6. Czesław Brodzicki.
Łomża w latach 1529 - 1795.

7. Adam Dobroński.
Łomża w latach 1866 - 1918

8. http://www.szukamypolski.com/galery_1b.php?cat_id=138
Zdjęcie soboru.

Zdjęcia autora tematu.

Wszystkie zdjęcia pokazują stan obecny, zarówno kościoła, jak i jego wyposażenia

Pozdrowienia

maciek - Mógłbyś odezwać się do mnie na email antidog4@wp.pl lub podać kontakt do siebie?.