Przejdź do treści Przejdź do menu
środa, 29 stycznia 2025 napisz DONOS@

Śladami (nie)znanych Łomżynianek i Łomżyniaków

Historyk Sławomir Zgrzywa poprowadził grupę kilkunastu miłośników dziejów Łomży, aby mogli poznać losy (nie)znanych Łomżynianek i Łomżyniaków. Wybrali się na spacerek główną aleją 223-letniego starego cmentarza w Łomży przy ul. M. Kopernika w 224. rocznicę urodzin nauczyciela i przyrodnika Jakuba Wagi (1800 r. Grabowo – 1872 Łomża). Przy każdym z odwiedzanych grobów odwiedzali ludzi, którzy mieszkali, uczyli się, pracowali i działali w mieście, tak jak dzisiaj my, bo pokochali Łomżę jak własną wielką rodzinę. W odwiecznym łańcuchu pokoleń przetrwała pamięć.

Spotkali się przy głównej, neogotyckiej bramie z 1879 r. i przeszli główną aleją. Skręcili w prawo w kierunku dawnej cerkwi prawosławnej z 1910 r., zaś dzisiaj neoklasycystycznej kaplicy katolickiej, oraz podążyli w stronę wyniosłej, klasycystycznej rotundy kaplicy Krzyża Św. z 1838 r., tj. kaplicy rodowej Śmiarowskich. W głównej alei zwraca uwagę i wielu wzrusza grób Felusia (1879-1887), 8-letniego syna notariusza Wiktora Szumański (1845-1903), który 20 lat poświęcił kochanej Łomży, chociaż pochodził z Radomia, a zmarł w Warszawie. Z tej przezacnej rodziny wywodzi się Ewa Szumańska-Szmorlińska (1921-2011), reportażystka i radiowiec (m.in., cykl satyryczny „Z pamiętnika młodej lekarki”).

P7250003.jpg

Matka Jana Tomasza Grossa, autora „Sąsiadów” to Hanna Szumańska (1919-1973)... I tak od grobu do grobu, od człowieka do człowieka rozwijała się barwna opowieść znakomitego, 62-letniego historyka Sławomira Zgrzywy z Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego imienia Wagów. 25. maja 1800 r. urodził się jeden z patronów ŁTN Jakub Waga, którego pomnik w parku miejskim przy ul. Wojska Polskiego przypomina autora „Flory Polskiej”. Urodzinowy spacer naturalnie odwiedził zarówno jego nagrobek, jak i Heleny Czernek (1907 Zambrów – 1991 Łomża), z której inicjatywy powstało ŁTN, z udziałem naukowców, np.: prof. Piotr Bańkowski, prof. Witold Doroszewski, prof. Stanisław Lorentz, prof. Ryszard Manteuffel, prof. Julian Krzyżanowski, prof. Zdzisław Libera... Trafnie nazwała stary cmentarz „otwartą księgą pamięci pokoleń łomżyniaków” Krystyna Michalczyk-Kondratowicz (1940-2023), prokurator i prezes Oddziału TPZŁ w Łomży. 

Życie i praca, i wieczny odpoczynek
Odwiedzili też groby: Aleksandra Cholewińskiego, zmarłego młodo prawnika, który był zaufanym doradcą biskupa Romualda Jałbrzykowskiego i, tak jak adwokat Stanisław Kurcyusz – należał do Komitetu Obrony Narodowej na Powiat Łomżyński w czas wojny z Rosjanami 1920 r. Na spacerze  przypomniano (nie)znane postacie, m.in.: Franciszek Jakubowski – powstaniec styczniowy 1863 r.; Aleksander Chrystowski – poseł do Dumy, tj. sejmu rosyjskiego; Halinka Jarnuszkiewiczówna i jej ukochany Leon Kaliwoda, POW-iec, zastrzelony przez Niemców 11. listopada 1918 r.; Mieczysław Rychter – wydawca pocztówek z widokami Łomży, dzięki któremu znamy wygląd wielu budynków i miejsc w mieście; Rodzina Iwanickich – również zajmujących się drukowaniem pocztówek; gen. Stanisław Suryn, który służył w armii carskiej i Wojsku Polskim, założył periodyk „Życie i Praca”...

P7250028.jpg

W spacerze wspomnień uczestniczyli, m.in. Jerzy Wnorowski - inicjator tablicy pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego na Domku Pastora; Anna Zarzecka, od marca 2023 r. dyrektor Biura ŁTN przy ulicy Długiej, której dziękujemy za zdjęcia ze starego cmentarza; wiceprezes ŁTN dr Małgorzata Frąckiewicz – językoznawczyni, dzięki której po spacerze zainteresowani mogli poznać, co z nich za ziółko w trakcie konsultacji onomastyczno-genealogicznych w siedzibie ŁTN przy Długiej 13. 

Pierwszy spacer po cmentarzu z historykiem
Czy warto było w czwartkowy poranek wybrać się na stary cmentarz, aby odwiedzić groby innych ludzi, niż z rodziny i kręgu przyjaciół i znajomych...? Rusycystka Ewa Kamińska, w latach 1985-2006 prezes Zarządu Okręgowego ZNP w Łomży, twierdzi, że tak. Wcześniej wiedziała co nieco o Jakubie Wadze, nieraz szła główną aleją, ale dopiero wiedza i umiejętność opowiadania Sławomira Zgrzywy otworzyły jej oczy i myśli na bogactwo historii tej nekropolii.

- Postanowiłam zdobyć przewodnik, który napisał Sławomir Zgrzywa z ks. Marianem Mieczkowskim – mówi  Ewa Kamińska, zajmująca się w ŁTN tłumaczeniami starodruków. - Byłam zachwycona jego wiedzą, że o tak wielu osobach i rodzinach opowiada bez notatek i bez zaglądania do książki. Po raz pierwszy spacerowałam po historycznym cmentarzu z przewodnikiem...

Ceniona nauczycielka, wybierana na prezes ZNP przez środowiska pedagogiczne, podziwiała nieraz piękno i kunszt wykonania starych nagrobków. Teraz dowiedziała się, ile życia kryje się pod kamieniem, pod ziemią tętniącą życiem... 

Mirosław R. Derewońko
tel. red.  696 145 146

 

Ogłoszenia płatne 4lomza.pl

usługi
Złota rączka. Fachowa naprawa usterek, montaże, regulacje. Profesjonalne narzędzia, duże doświadczenie. Zapraszam.
tel. 511338344
rolnictwo
Kupie łąkę lub ziemię orną ok. 2 ha w Jednaczewie.
tel. 604835388
praca
Przyjmę do pracy na pomoc kuchenną. Mile widziana Książeczka Sanepidu.
tel. 518734126
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:
Foto:

 
 

W celu świadczenia przez nas usług oraz ulepszania i analizy ich, posiłkujemy się usługami i narzędziami innych podmiotów. Realizują one określone przez nas cele, przy czym, w pewnych przypadkach, mogą także przy pomocy danych uzyskanych w naszych Serwisach realizować swoje własne cele i cele ich podmiotów współpracujących.

W szczególności współpracujemy z partnerami w zakresie:
  1. Analityki ruchu na naszych serwisach
  2. Analityki w celach reklamowych i dopasowania treści
  3. Personalizowania reklam
  4. Korzystania z wtyczek społecznościowych

Zgoda oznacza, że n/w podmioty mogą używać Twoich danych osobowych, w postaci udostępnionej przez Ciebie historii przeglądania stron i aplikacji internetowych w celach marketingowych dla dostosowania reklam oraz umieszczenia znaczników internetowych (cookies).

W ustawieniach swojej przeglądarki możesz ograniczyć lub wyłączyć obsługę plików Cookies.

Lista Zaufanych Partnerów

Wyrażam zgodę