"Opowieść o Stachu Konwie" na Majówce Kurpiowskiej
Legendarny przywódca Kurpiów znowu będzie bohaterem. W niedzielę Gmina Łomża organizuje na polanie w Lesie Jednaczewskim Kurpiowską Majówkę u Stacha z okazji 100-lecia postawienia tam pomnika Konwy. - Inicjatorem był etnograf Adam Chętnik, twórca skansenu w Nowogrodzie, który jak Jan Matejko i Henryk Sienkiewicz rozbudzał ducha polskości w kraju, który był od 1795 r. do 1918 pod zaborami - mówi Cezary Zborowski, inicjator książki "Opowieść o Stachu Konwie".
Majówka w Lesie Jednaczewskim odbywa się 100 lat po tym, jak badacz i miłośnik Kurpiów Adam Chętnik zorganizował wielkie święto patriotyczne. Według Marii W. Kmoch, blogerki Kurpianka w wielkim świecie, wtedy był dzień łagodny i ciepły, gdy "schodzili się Kurpie i Mazurzy z okolic. W lesie od świtu trwały przygotowania: strojenie ołtarza na mszę św., szykowanie mównicy, wieszanie girland, kwiatów, flag narodowych". Z Łomży przybył "wielki pochód ze sztandarami, wieńcami i orkiestrą strażacką na czele", brały udział: stowarzyszenia i organizacje, delegacje z okolic dalszych i Warszawy, posłowie łomżyńscy, ludność z powiatów: łomżyńskiego, kolneńskiego, ostrołęckiego i przasnyskiego... Dzisiaj aż trudno uwierzyć, jak "obchód zgromadził z górą dziesięć tysięcy osób".
Młodzian tęgi i przystojny, z bujną i gęstą czupryną
Ceniony politolog Cezary Zborowski przez 20 lat był redaktorem naczelnym portalu 4lomza.pl, zaś w sierpniu 2020 r. został zastępcą wójta Gminy Łomża Piotra Kłysa. - W tamtym czasie, wspólnie z Nadleśnictwem Łomża, TPZŁ i OSP w Jednaczewie zrekonstruowaliśmy pomnik Konwy, który był kilkakrotnie niszczony - wspomina Pan Zborowski. Podczas poszukiwań historycznych materiałów źródłowych odkrył w zbiorach Biblioteki Narodowej "Kurpie. Opowiadanie historyczne" z 1886 r. Własnym nakładem wydał je w Warszawie Adam Zakrzewski (1856-1921), ekonomista i etnograf, pod pseudonimem Tomek Piast. - Zaciekawił mnie fragment na temat Konwy, ponieważ w całości dzieło Zakrzewskiego jest kilkanaście razy dłuższe, zawiera opisy wielu wydarzeń z historii Kurpi, ich życia, obyczajów - wyjaśnia genealogię "Opowieści o Stachu Konwie, co bił Szwedów i Sasów, i Moskali" (Łomża, 2022).
Pan Zborowski dokonał wyboru tekstu i zredagował w taki sposób, że czyta się "Opowieść ..." z zapartym tchem, jak mix: powieść przygodową, sensacyjną i obyczajową, i historyczną zarazem. Poznajemy realia życia Puszczaków XVIII wieku, prawa bartne i przywileje królewskie, pszczelnictwo i bartnictwo w Puszczy Zielonej, której poglądową mapę zamieszczono na końcu książki. Ale przede wszystkim, poznajemy Stacha Konwę: mądrego, pracowitego sierotę z okolic Nowogrodu, którego przygarnęli: Matus Bartodziej z żoną, Kurpie z okolic Myszyńca. Stach to młodzian tęgi i przystojny, z bujną i gęstą czupryną jak strzecha ze słomy na ilustracjach malarki Teresy Adamowskiej. W trakcie rozwoju akcji przekonamy się, że jest pomocny, odważny, czujny i bitny, umie w pojedynkę walczyć i zwalać wrogów siekierą. Nie daje się przekupić ani swoim, ani obcym, wybierając zawsze wolność i lojalność wobec rodziny, sąsiadów, ludu, Puszczy Zielonej. To widać na obrazach Pani Adamowskiej, pełnych energii zmian emocji w domu, karczmie czy bitwie.
Szansa na otrzymanie "Opowieści..." w prezencie
W Warszawie 1886 r. obowiązuje rosyjska cenzura, stąd w oryginale "dozwoleno cenzuroju" cyrylicą. Zakrzewski nie akcentuje udziału wojska cara i intryg Rosji w walkach o tron polski w XVIII w. Pojawią się za to "czerwone mundury". We współczesnej "Opowieści..." red. Zborowski nawiązuje do rozprawki Chętnika z 1922 r. "„Stach Konwa, wielki patriota Ziemi Łomżyńskiej, pogromca Szwedów, Sasów i Moskali”. Wymownym znakiem są flagi w tumulcie bitwy pod Jednaczewem: szwedzka, saska i rosyjska. Ilustracji jest po kilka na każdej stronie, tworzone są nerwową, rozedrganą kreską, bardzo dynamizując karty książki. W połączeniu z akwarelowym malowaniem postaci, strojów, krajobrazu i techniką "wydzieranki", jakby nakładania kolorowych skrawków papieru, oglądamy to bez znudzenia. Z zainteresowaniem czyta się komentarze na końcu "Opowieści ..." wójta Piotra Kłysa i prof. Krzysztofa Sychowicza o bohaterze, co zginął ok. 1735 r.
Ponad 30-stronicową książkę złożył Kamil Klemczak, wydał GOK Pniewo, wydrukowała, oprawiła Drukarnia Libra - Print Daniela Puławskiego. Publikację w ramie projektu "Historyczne i kulturowe dziedzictwo Gminy Łomża" dofinansował Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej. Kto wybierze się w niedzielę do Lasu Jednaczewskiego, będzie mieć szansę otrzymania "Opowieści..." w prezencie z autografem obojga Autorów.
Msza św. zacznie się o godzinie 11. W programie Kurpiowskiej Majówki od godz. 13. do 18., m.in.: Bieg Stacha Konwy, Ogólnopolski Festiwal Muzyki Kurpiowskiej, obozowisko i potyczka oddziału Kurpiów z wojskami sasko-rosyjskimi, dmuchańce i animacje dla dzieci, swojskie jadło "za datek".
Mirosław R. Derewońko
tel. red. 696 146 145
Msza za Stacha Konwę w Lesie Jednaczewskim
Barć pod pomnik Stacha Konwy już stoi
http://www.kurpiankawwielkimswiecie.pl/2020/03/pomnik-kurpiowskiego-bohatera-konwy-w.html
https://polona.pl/item/kurpie-opowiadanie-historyczne,NzM3OTQ0MDA/6/#info:metadata
