Dzieje Łomży i okolic można poznawać online
Wyrażenie „atlas fontium” pochodzi z języka łacińskiego i po polsku oznacza „atlas źródeł”. Jakie są możliwości samodzielnego poznawania historii Łomży i Polski na podstawie materiałów i map, które udostępnia strona atlasfontium.pl, opowiadał z wieloma przykładami magister Michał Gochna z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Ludzie zainteresowani przeszłością lokalną, regionalną i krajową, nauczyciele i wykładowcy, uczniowie i studenci mają przydatne narzędzie, pozwalające odkryć artykuły historyków, oryginały dokumentów, mapy z lokalizacją mostów, młynów i karczm.
Na zaproszenie Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego do sali Muzeum Północno-Mazowieckego przybyło kilkadziesiąt osób, m.in., z Łomży, Zambrowa, Sokołów, Ciechanowca. Prelegent w jasny sposób przedstawił, czym jest portal historyczny Atlasfontium., służący publikacji źródeł i wyników badań nad dziejami Rzeczpospolitej przez stulecia. Portal ma bloki: publikacje w postaci cyfrowej (jak książki w bibliotece), artykuły z czasopisma „Studia Geohistorica”, materiały przed publikacją z komentarzem. Użyteczna jest wyszukiwarka miejscowości – szkoda, że nie czyta skanów map ani rękopisów. Użytkownik musi sam nauczyć się klikania w interesujący go punkt, aby odnaleźć różne mapy, dawne i historyczne, nałożone warstwami na mapę współczesną. Interesującą część serwisu stanowią liczne mapy z przeszłością – pozwalające wybrać rodzaj mapy (polska, pruska, niemiecka, austriacka, rosyjska - zależnie, czy powstała i się zachowała, a została umieszczona), pobierać je i powiększać. Porównywanie map i planów pozwala analizować ewolucje terenu i miejscowości, aby wiedzieć, np. jak biegły trakty, gdzie były lasy, młyny, stawy młynowe, stacje poczty, rzeki i mosty.
Z analogowych na cyfrowe trzeba funduszy
Osobny walor to monumentalna Karta Dawnej Polski z 1859 r., powstała w kręgu emigracji wokół Biblioteki Polskiej w Paryżu: autorzy mapy cyfrowej „złożyli” ją z 53 kart tradycyjnych, z papieru. Do niektórych dokumentów istnieją odsyłacze z Polskiego Słownika Biograficznego. Współtwórca tzw. krakowskiej szkoły historycznej Stanisław Smolka (1854 – 1924) mógłby z dumą przeglądać w Internecie publikacje i mapy, jakie zaczęli udostępniać przed ponad 10-oma laty dopiero jego późni wnukowie naukowi z profesorem Markiem Słoniem z IH PAN na czele. Obecnie zespół liczy ok. 30 osób. Ze względów finansowych, technicznych i organizacyjnych ogromna ilość map analogowych nie jest zdigitalizowana - do każdego tematu trzeba pisać projekt, realizowany kilka lat. Z nadzieją, że badacze przeszłości znajdą fundusze na kontynuację prac, odsyłamy chętnych do atlasu fontium. Podobną rolę, np., gromadzenia publikacji w postaci cyfrowej, pełni strona https://name.lomza.pl/ .
Mirosław R. Derewońko
tel. red. 696 145 146
https://name.lomza.pl/spis-opracowan/
