Rozdział IV Zasady klasyfikowania jednostek statystycznych
PODSTAWOWE ZASADY KLASYFIKACJI
51. Jednostki powinny być klasyfikowane do tej kategorii, która
najlepiej opisuje ich działalność uwzględniając nie tylko
strukturę wyjścia (efektu działalności), ale także wejścia
i proces produkcji. Najpierw określa się właściwy najwyższy poziom klasyfikacji (Sekcję) potem poziom niższy (Działy i Grupy), a wreszcie Klasę i Podklasę.
52. Jednostki powinny być klasyfikowane na najniższym poziomie PKD - na poziomie podklasy.
53. Klasyfikacja działalności danej jednostki jest określana przez grupowanie PKD, w którym mieści się jej podstawowa działalność. Podstawowa działalność jednostki to ta działalność, która w najwyższym stopniu uczestniczy w wartości dodanej brutto liczonej po cenie fabrycznej danej jednostki.
Gdy jeden rodzaj działalności stanowi ponad 50% wartości dodanej, determinuje to klasyfikację jednostki. We wszystkich innych przypadkach należy analizować zasady klasyfikacji. Wymaga to, aby klasyfikacja była robiona etapowo, metodą „góra-dół” (patrz Rozdział VI).
54. W praktyce często nie jest możliwe otrzymanie informacji nt. wartości dodanej i podstawową działalność określa się wg. innych kryteriów tak, aby otrzymać najlepsze możliwe przybliżenie, które byłoby otrzymane na podstawie wartości dodanej, tak jak wymienione poniżej.
Otrzymane na podstawie wyjścia (efektów działalności):
- produkcja brutto jednostki, która jest przypisywana do wyrobów
lub usług związanych z każdym rodzajem działalności,
- wartość sprzedaży tych działalności. Przyjmuje się tu
zwykle odpowiednie przybliżenie do produkcji brutto.
Otrzymane na podstawie wejścia (do procesu):
- wynagrodzenie (w tym pensja) przypisywane do różnych rodzajów
działalności, jeżeli działalność jest kapitałochłonna, przy
czym wynagrodzenia stanowią stosunkowo małą część całkowitej
wartości dodanej, wartość środków trwałych może być uwzględniana
przez ocenę względnej ważności różnych działalności,
- zatrudnienie w ramach poszczególnych działalności, zgodnie z
udziałem liczby zatrudnionych w różnych działalnościach danej
jednostki.
55. Wyodrębnione zakłady (w tym również zarządy) przedsiębiorstw
wielozakładowych należy klasyfikować zgodnie z rodzajem ich
własnej działalności, niezależnie od kategorii zaklasyfikowania działalności jednostki macierzystej.
56. Jednostki będące w budowie lub nowo uruchamiane należy klasyfiko-
wać stosownie do projektowanego (przewidywanego) głównego rodzaju działalności.
57. W przypadkach szczególnych kwestię klasyfikowania jednostek
rozstrzyga Główny Urząd Statystyczny na podstawie informacji i
wniosków zainteresowanych. Wnioski te nie mogą wynikać z motywów
związanych z preferencjami lub korzyściami.
58. Podstawowe zasady określające działalność podstawową jednostki statystycznej zostały przedstawione powyżej.
Istnieją jednak pewne procesy i zjawiska gospodarcze i
ekonomiczne, które powinny być zdefiniowane jasno, jeśli jednostka statystyczna ma być traktowana w sposób ujednolicony. Te definicje są przedstawione w dalszej części niniejszego rozdziału. Tam,
gdzie pewne sektory wymagają stosowania szczególnych zasad, należy
je odnieść do części zatytułowanej „Specyficzne zasady i
definicje”.
Integracja pionowa
59. Integracja pionowa występuje wtedy, gdy w różnych częściach
tego samego przedsiębiorstwa realizowane są kolejno różne
etapy procesu produkcji i gdy wynik jednego etapu procesu
jest początkiem następnego etapu.
Przykładowo: ścinanie drzew połączone z działalnością tartaków,
zakład wydobycia gliny połączony z cegielnią, produkcja
włókien sztucznych związana z wytwórnią wyrobów włókienniczych.
60. Jednostka z pionowo zintegrowanym łańcuchem działalności powinna
generalnie być zaklasyfikowana według działalności, która w największym stopniu uczestniczy w wytworzonej wartości dodanej.
Integracja pozioma
61. Opisane w pkt.60 zasady stosuje się również w specyficznych przypadkach jednostek zintegrowanych poziomo tzn. gdy kilka rodzajów działalności jest równolegle realizowane przy użyciu tych samych środków produkcji i które nie mogą być podzielone między oddzielne jednostki klasyfikacyjne, np. produkcja piekarnicza połączona z wytwarzaniem galanterii czekoladowej.
Działalność wykonywana na zlecenie, usługi produkcyjne
62. Jednostki, które realizują działalność na zlecenie innych jednostek, klasyfikuje się tak samo jak jednostki produkujące takie same wyroby lub świadczące takie same usługi na swój własny rachunek. Istnieją dwa główne rodzaje takich jednostek:
a) Jednostki, w których praca oparta jest na planach, gdzie zleceniodawca dostarcza podwykonawcom wszelkie plany techniczno-konstrukcyjne w celu wytworzenia produktu, który zamówił. Ta sytuacja występuje szczególnie przy wytwarzaniu wyrobów metalowych np. działalność kuźni, cięcie, wytłaczanie, odlewanie;
b) Jednostki wykonujące pracę na zlecenie, gdzie zleceniodawca powierza materiał. Przedmiotem poddawanym obróbce może być w tym przypadku wszystko, od surowca do wykonanej mechanicznie części maszyny. Może to być obróbka metali np. chromowanie, przygotowanie owoców do puszkowania itp.
Jednostki organizujące wytwarzanie
63. Jednostki organizujące wytwarzanie są to jednostki, które sprzedają wyroby lub usługi pod swoją własną nazwą, lecz ich działalność polega na organizowaniu procesu produkcyjnego lub świadczeniu usług przez inne jednostki. Jednostki te klasyfikuje się w sekcji G (Handel hurtowy i detaliczny), poza przypadkiem gdy:
- odgrywają one znaczącą rolę w projektowaniu cech produktu lub jego udoskonalaniu (wykonują projekty techniczno - konstrukcyjne wyrobów), biorą na siebie ryzyko związane z produkcją (np. nabywają na własność materiały, z których wykonywany jest produkt) oraz gdy produkcja odbywa się na terytorium Polski - wówczas są klasyfikowane tak, jak gdyby same produkowały te wyroby.
Roboty instalacyjne i montażowe na miejscu przeznaczenia
64. Jednostki, które wykonują przede wszystkim roboty instalacyjne lub montażowe wszelkiego rodzaju obiektów, w tym wyposażenia i sprzętu, niezbędnego dla funkcjonowania budynków są klasyfikowane w budownictwie w Dziale 45.
Dział obejmuje instalacje grzewcze i wentylacyjne,
elektryczne, gazowe, wodne, instalowanie wind, dźwigów i ruchomych schodów, okien, drzwi itp.
65. Instalowanie i montaż zwykle obejmuje także usługi
związane z rozruchem, w tym wszelkie prace wykonywane w ramach
gwarancji oraz wszelkie podstawowe szkolenia personelu
konieczne w związku z nowym wyposażeniem w zakresie obsługi i
konserwacji. Pozostałe rodzaje szkoleń są klasyfikowane w Dziale
80.
66. Instalowanie, wykonywane jako usługa związana ze sprzedażą wyposażenia/sprzętu jest działalnością pomocniczą.
Przykładowo instalowanie domowego sprzętu elektrycznego przez sprzedawcę detalicznego, montaż lub instalowanie przeciwwłamaniowego systemu alarmowego, albo biurowej sieci telefonicznej przez wytwórcę tego sprzętu i na miejscu użytkowania tego sprzętu.
Konserwacja i naprawy
67. Jednostki, które zajmują się naprawą i konserwacją
sprzętu/wyposażenia są klasyfikowane w tej samej klasie, co jednostki, wytwarzające ten sprzęt/wyposażenie, poza następującymi przypadkami:
- jednostki, które dokonują napraw lub konserwacji pojazdów mechanicznych i motocykli, są klasyfikowane odpowiednio w grupach 50.2 i 50.4;
- jednostki, które dokonują napraw wyrobów użytku osobistego a albo wyrobów gospodarstwa domowego są klasyfikowane w grupie 52.7;
- jednostki, które naprawiają komputery i sprzęt biurowy są klasyfikowane w grupie 72.5.
SZCZEGÓLNE ZASADY KLASYFIKOWANIA DZIAŁALNOŚCI HANDLOWEJ; DEFINICJE
Sekcja G: Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego
68. Handel hurtowy i detaliczny obejmuje jednostki, których główna działalność gospodarcza polega na kupowaniu wyrobów nadających się do transportu w celu ich sprzedaży. Zalicza się tu także działalność agentów pośredniczących między sprzedającymi wyroby a kupującymi. Takie wyroby są jedynie przedmiotem przeładunku i ewentualnie pakowania, nie są one w istotny sposób przekształcane.
69. Handel hurtowy i detaliczny obejmuje nie tylko bezpośrednie transakcje handlowe pomiędzy dwiema stronami, ale także te, które są realizowane na zamówienie jednej lub większej ilości stron.
Zasadnicze znaczenie ma jednak to, że główną działalnością powinna być działalność polegająca na zawieraniu transakcji handlowych w zakresie towarów, które nie uległy zmianie większej, niż to ma miejsce zwykle u sprzedawcy.
70. "Typowe dla handlu" traktowanie towaru może polegać na
sortowaniu, rozdzielaniu, mieszaniu, pakowaniu.
Zasadnicze cechy towaru nie powinny być naruszone.
71. Zalicza się tu także usługi wspomagające sprzedaż towarów, takie jak dostawę i instalowanie sprzętu elektrycznego.
72. W handlu hurtowym występuje szereg dziedzin działalności gospodarczej, w których traktowanie towaru w sposób typowy dla handlu jest kwestią o zasadniczym znaczeniu. Typowym przykładem jest tu przepakowywanie towarów przed ich dostawą do sprzedawcy detalicznego.
73. Magazynowanie w handlu ma miejsce wówczas, gdy jednostki
sklasyfikowane w sekcji G mają swoje magazyny, w których
magazynują swoje towary. Wykonywanie magazynowania towarów na
zasadzie umowy, czyli magazynowanie na zlecenie jednostek
handlowych - nie jest klasyfikowane w sekcji G lecz w
podklasie 63.12.Z "Magazynowanie i przechowywanie towarów".
74. Handel hurtowy komisowy (prowizyjny) oraz handel hurtowy na rachunek własny klasyfikowane w jednym dziale. Klasy grupujące handel komisowy hurtowy tworzą jedną grupę (51.1), natomiast klasy dotyczące handlu hurtowego na własny rachunek znajdują się w sześciu grupach: (51.2-51.7).
Oddzielny dział obejmuje handel detaliczny, przy czym wyróżnia się sześć grup związanych z różnymi aspektami handlu detalicznego i jedną dodatkową, obejmującą naprawy artykułów użytku osobistego i domowego.
Handel pojazdami mechanicznymi oraz naprawy i konserwacja pojazdów mechanicznych, a także detaliczna sprzedaż paliwa do samochodów tworzą dział 50.
Handel komisowy
75. Grupa 51.1 - hurtowy handel komisowy, obejmuje wszystkie
jednostki, których podstawowa działalność polega na handlu
wyrobami na zlecenie strony trzeciej. Mogą to być ajenci handlowi lub maklerzy, albo stowarzyszenia handlowe, prowadzące transakcje na rachunek strony trzeciej. Jednakże detaliczny handel komisowy nie jest oddzielnie klasyfikowany; jest on zaklasyfikowany do odpowiednich klas działu 52.
Handel hurtowy
76. Grupy handlu hurtowego obejmują wszystkie jednostki, których działalność gospodarcza składa się przede wszystkim z powtórnej sprzedaży towaru we własnym imieniu jednostkom handlu detalicznego, użytkownikom przemysłowym, handlowym, profesjonalnym, instytucjom, albo innym hurtownikom.
77. Handel hurtowy klasyfikowany jest jedynie przez odniesienie produktów do odpowiednich przedziałów klasyfikacyjnych. Innych kryteriów (np. czy jest to krajowy handel hurtowy, import czy eksport) nie bierze się pod uwagę.
Handel detaliczny
78. Handel detaliczny generalnie nie obejmuje sprzedaży maszyn, ciągników, nawozów, np. dla rolników lub na potrzeby działalności gospodarczej. Sprzedaż środków produkcji zalicza się wyłącznie do sprzedaży hurtowej. Sprzedaż detaliczna dotyczy wyłącznie sprzedaży wyrobów na rachunek własny lub strony trzeciej dla potrzeb gospodarstw domowych i dla użytku osobistego. Wyjątek stanowi tu sprzedaż komputerów (klasa 52.48 i podklasa 52.48.A).
79. Handel detaliczny prowadzony jest zwykle w pomieszczeniu zlokalizowanym w nieruchomości ogólnie dostępnej. Istnieją jednak inne formy sprzedaży detalicznej, takie jak sprzedaż na zamówienia pocztowe lub telefoniczne, handel z pojazdów o ruchomej lokalizacji oraz miejsc o tymczasowej lokalizacji lub z magazynów.
80. Handel detaliczny klasyfikowany jest przede wszystkim według rynku zbytu. Sprzedaż detaliczna nowych wyrobów według specjalizacji jest następnie podzielona według rodzaju sprzedawanych wyrobów.
81. W niniejszej klasyfikacji nie próbowano odzwierciedlać innych możliwych aspektów sprzedaży detalicznej, takich jak: rodzaj obsługi (tradycyjna, samoobsługa itp.), rynki zbytu obsługiwane przez sprzedaż domokrążną poza siecią sklepową lub przez stowarzyszenia zajmujące się sprzedażą, ani też wprowadzać rozróżnienia pomiędzy spółdzielniami a innymi rodzajami handlu detalicznego.
82. Jednostki prowadzące kilka działalności związanych z handlem detalicznym, przy czym żadna z tych działalności nie ma charakteru jednoznacznie dominującego, są klasyfikowane w grupie 52.1. Grupa ta zawiera klasę 52.11 i podklasę 52.11.Z dla jednostek, które sprzedają głównie żywność, napoje i wyroby tytoniowe oraz klasę 52.12 i podklasę 52.12.Z dla jednostek handlujących głównie innymi towarami.
83. Jednostki, których główną działalnością, określoną wg. miernika wartości dodanej (lub wg. odpowiadających alternatywnych mierników) jest w oczywisty sposób handel detaliczny, prowadzony w sklepach zlokalizowanych w nieruchomomościach, muszą być przypisane do jednej z klas: od 52.11 do 52.50 oraz właściwych podklas. Po określeniu rodzaju wyrobów sprzedawanych przez poszczególne jednostki, należy dalej klasyfikować według następujących reguł:
a) Jeżeli sprzedawane wyroby mieszczą się w zakresie
wyłącznie jednej klasy/podklasy PKD, przypisywane są
oczywiście tej klasie/podklasie.
Przykład:
Jednostka sprzedaje w swoim sklepie znajdującym się w
budynku, jedynie napoje. Jednostka ta jest klasyfikowana w
klasie 52.25 i w podklasie 52.25.Z.
b) Jeżeli sprzedawane wyroby obejmują towary z kilku klas/podklas PKD (dolna granica udziału wyrobu danej klasy/podklasy wynosi 5%) należy określić czy któraś z tych klas/podklas stanowi 50% lub więcej wartości dodanej (lub innego odpowiedniego miernika).
W takim przypadku jednostka powinna być klasyfikowana w tej
klasie/podklasie.
Przykłady:
1) 52.41 - 20% 2) 52.21 - 10%
52.42 - 30% 52.24 - 10%
52.43 - 50% 52.25 - 10%
52.33 - 15%
52.41 - 55%
klasa: 52.43
----------- klasa: 52.41
podklasa: 52.43.Z ------------
podklasa: 52.41.Z
c) Jeżeli sprzedawane wyroby należą do kilku
klas/podklas PKD, a udział żadnej z nich nie wynosi 50% lub
więcej (według wartości dodanej lub innego odpowiedniego
miernika), ale każda stanowi ponad 5% wartości dodanej,
dla określenia klasy/podklasy konieczna jest dalsza
analiza. Będzie ona zależała od liczby klas/podklas PKD
których dotyczą sprzedawane wyroby.
d) Jeżeli sprzedawane wyroby należą do maksimum
czterech klas/podklas PKD z grup: 52.2, 52.3 i 52.4 oraz
udział żadnej z klas/podklas nie wynosi 50% lub więcej
(liczonych według wartości dodanej lub innego odpowiedniego
miernika) ale każda stanowi powyżej 5% wartości dodanej -
brana jest pod uwagę specjalizacja handlowa. Określenie
głównego rodzaju działalności następuje poprzez wskazanie
najpierw głównej grupy, a następnie klasy w ramach tej grupy
oraz podklasy w ramach klasy.
Przykład: 52.44 - 45%
52.25 - 30%
52.27 - 25%
Jednostka zaklasyfikowana jest w klasie 52.25, oraz w podklasie 52.25.Z, ponieważ metoda "góra-dół" nakazuje aby najpierw określić główną grupę a następnie główną klasę/podklasę w ramach grupy (metoda "góra-dół" opisana jest w rozdziale V).
e) Jeżeli sprzedawane przez jednostkę wyroby należą do pięciu lub większej liczby klas z grup: 52.2, 52.3 i 52.4 ale udział żadnej z nich nie wynosi 50% lub więcej, przy czym każda z nich stanowi ponad 5% wartości dodanej (lub innego odpowiedniego miernika) jednostkę należy zaklasyfikować do grupy 52.1 jako prowadzącą sprzedaż detaliczną w sklepach wielobranżowych. Jeżeli żywność, napoje i wyroby tytoniowe stanowią przynajmniej 35% odpowiedniego miernika, właściwą klasą PKD jest 52.11 i podklasa 52.11.Z. We wszystkich pozostałych przypadkach powinna to być klasa 52.12 i podklasa 52.12.Z.
UWAGA: Zasady klasyfikowania zawsze opierają się na sprzedaży detalicznej danej jednostki organizacyjnej. Jeżeli poza handlem detalicznym jednostka wykonuje działalności drugorzędne, które polegają także na świadczeniu usług lub wytwarzaniu wyrobów, klasyfikacja jednostki do właściwej klasy i podklasy działu 52 jest określana tylko przez udział procentowy jej sprzedaży detalicznej.
Sekcja L: Administracja publiczna
84. Kryteria klasyfikacji stosowane w sektorze prywatnym są przez analogię wykorzystywane także w odniesieniu do organów rządowych. W konsekwencji nie wszystkie organy rządowe są klasyfikowane w Sekcji L. Działalności prowadzone na poziomach: krajowym, regionalnym lub lokalnym, które są wyraźnie przypisywane do innych sekcji PKD są klasyfikowane we właściwej sekcji np. szkolnictwo klasyfikowane jest w Sekcji M; ochrona zdrowia i opieka społeczna w Sekcji N.
Przykłady:
Instytucje szkolnictwa wyższego administrowane przez Rząd lub jego agendy lokalne ą klasyfikowane w klasie 80.30 i we właściwej podklasie a szpitale w podobny sposób administrowane są przypisywane do klasy 85.11 i podklasy 85.11 Z.
Dział 95 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników
85. Klasa 95.00 i podklasa 95.00.Z obejmuje jedynie działalność gospodarstw domowych zatrudniających pracowników. Wynik takiej działalności włączony jest przez system rachunków narodowych do działalności produkcyjnej. Mając powyższe na uwadze jak również prowadzenie badań statystycznych z tego zakresu, klasa ta została włączona do PKD (analogicznie jak w NACE, z którą jest spójna). Sami pracownicy zatrudniani w gospodarstwach domowych nie są klasyfikowani w klasie 95.00 ani w podklasie 95.00.Z.
51. Jednostki powinny być klasyfikowane do tej kategorii, która
najlepiej opisuje ich działalność uwzględniając nie tylko
strukturę wyjścia (efektu działalności), ale także wejścia
i proces produkcji. Najpierw określa się właściwy najwyższy poziom klasyfikacji (Sekcję) potem poziom niższy (Działy i Grupy), a wreszcie Klasę i Podklasę.
52. Jednostki powinny być klasyfikowane na najniższym poziomie PKD - na poziomie podklasy.
53. Klasyfikacja działalności danej jednostki jest określana przez grupowanie PKD, w którym mieści się jej podstawowa działalność. Podstawowa działalność jednostki to ta działalność, która w najwyższym stopniu uczestniczy w wartości dodanej brutto liczonej po cenie fabrycznej danej jednostki.
Gdy jeden rodzaj działalności stanowi ponad 50% wartości dodanej, determinuje to klasyfikację jednostki. We wszystkich innych przypadkach należy analizować zasady klasyfikacji. Wymaga to, aby klasyfikacja była robiona etapowo, metodą „góra-dół” (patrz Rozdział VI).
54. W praktyce często nie jest możliwe otrzymanie informacji nt. wartości dodanej i podstawową działalność określa się wg. innych kryteriów tak, aby otrzymać najlepsze możliwe przybliżenie, które byłoby otrzymane na podstawie wartości dodanej, tak jak wymienione poniżej.
Otrzymane na podstawie wyjścia (efektów działalności):
- produkcja brutto jednostki, która jest przypisywana do wyrobów
lub usług związanych z każdym rodzajem działalności,
- wartość sprzedaży tych działalności. Przyjmuje się tu
zwykle odpowiednie przybliżenie do produkcji brutto.
Otrzymane na podstawie wejścia (do procesu):
- wynagrodzenie (w tym pensja) przypisywane do różnych rodzajów
działalności, jeżeli działalność jest kapitałochłonna, przy
czym wynagrodzenia stanowią stosunkowo małą część całkowitej
wartości dodanej, wartość środków trwałych może być uwzględniana
przez ocenę względnej ważności różnych działalności,
- zatrudnienie w ramach poszczególnych działalności, zgodnie z
udziałem liczby zatrudnionych w różnych działalnościach danej
jednostki.
55. Wyodrębnione zakłady (w tym również zarządy) przedsiębiorstw
wielozakładowych należy klasyfikować zgodnie z rodzajem ich
własnej działalności, niezależnie od kategorii zaklasyfikowania działalności jednostki macierzystej.
56. Jednostki będące w budowie lub nowo uruchamiane należy klasyfiko-
wać stosownie do projektowanego (przewidywanego) głównego rodzaju działalności.
57. W przypadkach szczególnych kwestię klasyfikowania jednostek
rozstrzyga Główny Urząd Statystyczny na podstawie informacji i
wniosków zainteresowanych. Wnioski te nie mogą wynikać z motywów
związanych z preferencjami lub korzyściami.
58. Podstawowe zasady określające działalność podstawową jednostki statystycznej zostały przedstawione powyżej.
Istnieją jednak pewne procesy i zjawiska gospodarcze i
ekonomiczne, które powinny być zdefiniowane jasno, jeśli jednostka statystyczna ma być traktowana w sposób ujednolicony. Te definicje są przedstawione w dalszej części niniejszego rozdziału. Tam,
gdzie pewne sektory wymagają stosowania szczególnych zasad, należy
je odnieść do części zatytułowanej „Specyficzne zasady i
definicje”.
Integracja pionowa
59. Integracja pionowa występuje wtedy, gdy w różnych częściach
tego samego przedsiębiorstwa realizowane są kolejno różne
etapy procesu produkcji i gdy wynik jednego etapu procesu
jest początkiem następnego etapu.
Przykładowo: ścinanie drzew połączone z działalnością tartaków,
zakład wydobycia gliny połączony z cegielnią, produkcja
włókien sztucznych związana z wytwórnią wyrobów włókienniczych.
60. Jednostka z pionowo zintegrowanym łańcuchem działalności powinna
generalnie być zaklasyfikowana według działalności, która w największym stopniu uczestniczy w wytworzonej wartości dodanej.
Integracja pozioma
61. Opisane w pkt.60 zasady stosuje się również w specyficznych przypadkach jednostek zintegrowanych poziomo tzn. gdy kilka rodzajów działalności jest równolegle realizowane przy użyciu tych samych środków produkcji i które nie mogą być podzielone między oddzielne jednostki klasyfikacyjne, np. produkcja piekarnicza połączona z wytwarzaniem galanterii czekoladowej.
Działalność wykonywana na zlecenie, usługi produkcyjne
62. Jednostki, które realizują działalność na zlecenie innych jednostek, klasyfikuje się tak samo jak jednostki produkujące takie same wyroby lub świadczące takie same usługi na swój własny rachunek. Istnieją dwa główne rodzaje takich jednostek:
a) Jednostki, w których praca oparta jest na planach, gdzie zleceniodawca dostarcza podwykonawcom wszelkie plany techniczno-konstrukcyjne w celu wytworzenia produktu, który zamówił. Ta sytuacja występuje szczególnie przy wytwarzaniu wyrobów metalowych np. działalność kuźni, cięcie, wytłaczanie, odlewanie;
b) Jednostki wykonujące pracę na zlecenie, gdzie zleceniodawca powierza materiał. Przedmiotem poddawanym obróbce może być w tym przypadku wszystko, od surowca do wykonanej mechanicznie części maszyny. Może to być obróbka metali np. chromowanie, przygotowanie owoców do puszkowania itp.
Jednostki organizujące wytwarzanie
63. Jednostki organizujące wytwarzanie są to jednostki, które sprzedają wyroby lub usługi pod swoją własną nazwą, lecz ich działalność polega na organizowaniu procesu produkcyjnego lub świadczeniu usług przez inne jednostki. Jednostki te klasyfikuje się w sekcji G (Handel hurtowy i detaliczny), poza przypadkiem gdy:
- odgrywają one znaczącą rolę w projektowaniu cech produktu lub jego udoskonalaniu (wykonują projekty techniczno - konstrukcyjne wyrobów), biorą na siebie ryzyko związane z produkcją (np. nabywają na własność materiały, z których wykonywany jest produkt) oraz gdy produkcja odbywa się na terytorium Polski - wówczas są klasyfikowane tak, jak gdyby same produkowały te wyroby.
Roboty instalacyjne i montażowe na miejscu przeznaczenia
64. Jednostki, które wykonują przede wszystkim roboty instalacyjne lub montażowe wszelkiego rodzaju obiektów, w tym wyposażenia i sprzętu, niezbędnego dla funkcjonowania budynków są klasyfikowane w budownictwie w Dziale 45.
Dział obejmuje instalacje grzewcze i wentylacyjne,
elektryczne, gazowe, wodne, instalowanie wind, dźwigów i ruchomych schodów, okien, drzwi itp.
65. Instalowanie i montaż zwykle obejmuje także usługi
związane z rozruchem, w tym wszelkie prace wykonywane w ramach
gwarancji oraz wszelkie podstawowe szkolenia personelu
konieczne w związku z nowym wyposażeniem w zakresie obsługi i
konserwacji. Pozostałe rodzaje szkoleń są klasyfikowane w Dziale
80.
66. Instalowanie, wykonywane jako usługa związana ze sprzedażą wyposażenia/sprzętu jest działalnością pomocniczą.
Przykładowo instalowanie domowego sprzętu elektrycznego przez sprzedawcę detalicznego, montaż lub instalowanie przeciwwłamaniowego systemu alarmowego, albo biurowej sieci telefonicznej przez wytwórcę tego sprzętu i na miejscu użytkowania tego sprzętu.
Konserwacja i naprawy
67. Jednostki, które zajmują się naprawą i konserwacją
sprzętu/wyposażenia są klasyfikowane w tej samej klasie, co jednostki, wytwarzające ten sprzęt/wyposażenie, poza następującymi przypadkami:
- jednostki, które dokonują napraw lub konserwacji pojazdów mechanicznych i motocykli, są klasyfikowane odpowiednio w grupach 50.2 i 50.4;
- jednostki, które dokonują napraw wyrobów użytku osobistego a albo wyrobów gospodarstwa domowego są klasyfikowane w grupie 52.7;
- jednostki, które naprawiają komputery i sprzęt biurowy są klasyfikowane w grupie 72.5.
SZCZEGÓLNE ZASADY KLASYFIKOWANIA DZIAŁALNOŚCI HANDLOWEJ; DEFINICJE
Sekcja G: Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego
68. Handel hurtowy i detaliczny obejmuje jednostki, których główna działalność gospodarcza polega na kupowaniu wyrobów nadających się do transportu w celu ich sprzedaży. Zalicza się tu także działalność agentów pośredniczących między sprzedającymi wyroby a kupującymi. Takie wyroby są jedynie przedmiotem przeładunku i ewentualnie pakowania, nie są one w istotny sposób przekształcane.
69. Handel hurtowy i detaliczny obejmuje nie tylko bezpośrednie transakcje handlowe pomiędzy dwiema stronami, ale także te, które są realizowane na zamówienie jednej lub większej ilości stron.
Zasadnicze znaczenie ma jednak to, że główną działalnością powinna być działalność polegająca na zawieraniu transakcji handlowych w zakresie towarów, które nie uległy zmianie większej, niż to ma miejsce zwykle u sprzedawcy.
70. "Typowe dla handlu" traktowanie towaru może polegać na
sortowaniu, rozdzielaniu, mieszaniu, pakowaniu.
Zasadnicze cechy towaru nie powinny być naruszone.
71. Zalicza się tu także usługi wspomagające sprzedaż towarów, takie jak dostawę i instalowanie sprzętu elektrycznego.
72. W handlu hurtowym występuje szereg dziedzin działalności gospodarczej, w których traktowanie towaru w sposób typowy dla handlu jest kwestią o zasadniczym znaczeniu. Typowym przykładem jest tu przepakowywanie towarów przed ich dostawą do sprzedawcy detalicznego.
73. Magazynowanie w handlu ma miejsce wówczas, gdy jednostki
sklasyfikowane w sekcji G mają swoje magazyny, w których
magazynują swoje towary. Wykonywanie magazynowania towarów na
zasadzie umowy, czyli magazynowanie na zlecenie jednostek
handlowych - nie jest klasyfikowane w sekcji G lecz w
podklasie 63.12.Z "Magazynowanie i przechowywanie towarów".
74. Handel hurtowy komisowy (prowizyjny) oraz handel hurtowy na rachunek własny klasyfikowane w jednym dziale. Klasy grupujące handel komisowy hurtowy tworzą jedną grupę (51.1), natomiast klasy dotyczące handlu hurtowego na własny rachunek znajdują się w sześciu grupach: (51.2-51.7).
Oddzielny dział obejmuje handel detaliczny, przy czym wyróżnia się sześć grup związanych z różnymi aspektami handlu detalicznego i jedną dodatkową, obejmującą naprawy artykułów użytku osobistego i domowego.
Handel pojazdami mechanicznymi oraz naprawy i konserwacja pojazdów mechanicznych, a także detaliczna sprzedaż paliwa do samochodów tworzą dział 50.
Handel komisowy
75. Grupa 51.1 - hurtowy handel komisowy, obejmuje wszystkie
jednostki, których podstawowa działalność polega na handlu
wyrobami na zlecenie strony trzeciej. Mogą to być ajenci handlowi lub maklerzy, albo stowarzyszenia handlowe, prowadzące transakcje na rachunek strony trzeciej. Jednakże detaliczny handel komisowy nie jest oddzielnie klasyfikowany; jest on zaklasyfikowany do odpowiednich klas działu 52.
Handel hurtowy
76. Grupy handlu hurtowego obejmują wszystkie jednostki, których działalność gospodarcza składa się przede wszystkim z powtórnej sprzedaży towaru we własnym imieniu jednostkom handlu detalicznego, użytkownikom przemysłowym, handlowym, profesjonalnym, instytucjom, albo innym hurtownikom.
77. Handel hurtowy klasyfikowany jest jedynie przez odniesienie produktów do odpowiednich przedziałów klasyfikacyjnych. Innych kryteriów (np. czy jest to krajowy handel hurtowy, import czy eksport) nie bierze się pod uwagę.
Handel detaliczny
78. Handel detaliczny generalnie nie obejmuje sprzedaży maszyn, ciągników, nawozów, np. dla rolników lub na potrzeby działalności gospodarczej. Sprzedaż środków produkcji zalicza się wyłącznie do sprzedaży hurtowej. Sprzedaż detaliczna dotyczy wyłącznie sprzedaży wyrobów na rachunek własny lub strony trzeciej dla potrzeb gospodarstw domowych i dla użytku osobistego. Wyjątek stanowi tu sprzedaż komputerów (klasa 52.48 i podklasa 52.48.A).
79. Handel detaliczny prowadzony jest zwykle w pomieszczeniu zlokalizowanym w nieruchomości ogólnie dostępnej. Istnieją jednak inne formy sprzedaży detalicznej, takie jak sprzedaż na zamówienia pocztowe lub telefoniczne, handel z pojazdów o ruchomej lokalizacji oraz miejsc o tymczasowej lokalizacji lub z magazynów.
80. Handel detaliczny klasyfikowany jest przede wszystkim według rynku zbytu. Sprzedaż detaliczna nowych wyrobów według specjalizacji jest następnie podzielona według rodzaju sprzedawanych wyrobów.
81. W niniejszej klasyfikacji nie próbowano odzwierciedlać innych możliwych aspektów sprzedaży detalicznej, takich jak: rodzaj obsługi (tradycyjna, samoobsługa itp.), rynki zbytu obsługiwane przez sprzedaż domokrążną poza siecią sklepową lub przez stowarzyszenia zajmujące się sprzedażą, ani też wprowadzać rozróżnienia pomiędzy spółdzielniami a innymi rodzajami handlu detalicznego.
82. Jednostki prowadzące kilka działalności związanych z handlem detalicznym, przy czym żadna z tych działalności nie ma charakteru jednoznacznie dominującego, są klasyfikowane w grupie 52.1. Grupa ta zawiera klasę 52.11 i podklasę 52.11.Z dla jednostek, które sprzedają głównie żywność, napoje i wyroby tytoniowe oraz klasę 52.12 i podklasę 52.12.Z dla jednostek handlujących głównie innymi towarami.
83. Jednostki, których główną działalnością, określoną wg. miernika wartości dodanej (lub wg. odpowiadających alternatywnych mierników) jest w oczywisty sposób handel detaliczny, prowadzony w sklepach zlokalizowanych w nieruchomomościach, muszą być przypisane do jednej z klas: od 52.11 do 52.50 oraz właściwych podklas. Po określeniu rodzaju wyrobów sprzedawanych przez poszczególne jednostki, należy dalej klasyfikować według następujących reguł:
a) Jeżeli sprzedawane wyroby mieszczą się w zakresie
wyłącznie jednej klasy/podklasy PKD, przypisywane są
oczywiście tej klasie/podklasie.
Przykład:
Jednostka sprzedaje w swoim sklepie znajdującym się w
budynku, jedynie napoje. Jednostka ta jest klasyfikowana w
klasie 52.25 i w podklasie 52.25.Z.
b) Jeżeli sprzedawane wyroby obejmują towary z kilku klas/podklas PKD (dolna granica udziału wyrobu danej klasy/podklasy wynosi 5%) należy określić czy któraś z tych klas/podklas stanowi 50% lub więcej wartości dodanej (lub innego odpowiedniego miernika).
W takim przypadku jednostka powinna być klasyfikowana w tej
klasie/podklasie.
Przykłady:
1) 52.41 - 20% 2) 52.21 - 10%
52.42 - 30% 52.24 - 10%
52.43 - 50% 52.25 - 10%
52.33 - 15%
52.41 - 55%
klasa: 52.43
----------- klasa: 52.41
podklasa: 52.43.Z ------------
podklasa: 52.41.Z
c) Jeżeli sprzedawane wyroby należą do kilku
klas/podklas PKD, a udział żadnej z nich nie wynosi 50% lub
więcej (według wartości dodanej lub innego odpowiedniego
miernika), ale każda stanowi ponad 5% wartości dodanej,
dla określenia klasy/podklasy konieczna jest dalsza
analiza. Będzie ona zależała od liczby klas/podklas PKD
których dotyczą sprzedawane wyroby.
d) Jeżeli sprzedawane wyroby należą do maksimum
czterech klas/podklas PKD z grup: 52.2, 52.3 i 52.4 oraz
udział żadnej z klas/podklas nie wynosi 50% lub więcej
(liczonych według wartości dodanej lub innego odpowiedniego
miernika) ale każda stanowi powyżej 5% wartości dodanej -
brana jest pod uwagę specjalizacja handlowa. Określenie
głównego rodzaju działalności następuje poprzez wskazanie
najpierw głównej grupy, a następnie klasy w ramach tej grupy
oraz podklasy w ramach klasy.
Przykład: 52.44 - 45%
52.25 - 30%
52.27 - 25%
Jednostka zaklasyfikowana jest w klasie 52.25, oraz w podklasie 52.25.Z, ponieważ metoda "góra-dół" nakazuje aby najpierw określić główną grupę a następnie główną klasę/podklasę w ramach grupy (metoda "góra-dół" opisana jest w rozdziale V).
e) Jeżeli sprzedawane przez jednostkę wyroby należą do pięciu lub większej liczby klas z grup: 52.2, 52.3 i 52.4 ale udział żadnej z nich nie wynosi 50% lub więcej, przy czym każda z nich stanowi ponad 5% wartości dodanej (lub innego odpowiedniego miernika) jednostkę należy zaklasyfikować do grupy 52.1 jako prowadzącą sprzedaż detaliczną w sklepach wielobranżowych. Jeżeli żywność, napoje i wyroby tytoniowe stanowią przynajmniej 35% odpowiedniego miernika, właściwą klasą PKD jest 52.11 i podklasa 52.11.Z. We wszystkich pozostałych przypadkach powinna to być klasa 52.12 i podklasa 52.12.Z.
UWAGA: Zasady klasyfikowania zawsze opierają się na sprzedaży detalicznej danej jednostki organizacyjnej. Jeżeli poza handlem detalicznym jednostka wykonuje działalności drugorzędne, które polegają także na świadczeniu usług lub wytwarzaniu wyrobów, klasyfikacja jednostki do właściwej klasy i podklasy działu 52 jest określana tylko przez udział procentowy jej sprzedaży detalicznej.
Sekcja L: Administracja publiczna
84. Kryteria klasyfikacji stosowane w sektorze prywatnym są przez analogię wykorzystywane także w odniesieniu do organów rządowych. W konsekwencji nie wszystkie organy rządowe są klasyfikowane w Sekcji L. Działalności prowadzone na poziomach: krajowym, regionalnym lub lokalnym, które są wyraźnie przypisywane do innych sekcji PKD są klasyfikowane we właściwej sekcji np. szkolnictwo klasyfikowane jest w Sekcji M; ochrona zdrowia i opieka społeczna w Sekcji N.
Przykłady:
Instytucje szkolnictwa wyższego administrowane przez Rząd lub jego agendy lokalne ą klasyfikowane w klasie 80.30 i we właściwej podklasie a szpitale w podobny sposób administrowane są przypisywane do klasy 85.11 i podklasy 85.11 Z.
Dział 95 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników
85. Klasa 95.00 i podklasa 95.00.Z obejmuje jedynie działalność gospodarstw domowych zatrudniających pracowników. Wynik takiej działalności włączony jest przez system rachunków narodowych do działalności produkcyjnej. Mając powyższe na uwadze jak również prowadzenie badań statystycznych z tego zakresu, klasa ta została włączona do PKD (analogicznie jak w NACE, z którą jest spójna). Sami pracownicy zatrudniani w gospodarstwach domowych nie są klasyfikowani w klasie 95.00 ani w podklasie 95.00.Z.
