Rozdział III Jednostki statystyczne
20. Rodzaj jednostki klasyfikacyjnej przyjmowanej w planowaniu i statystyce ma istotne znaczenie dla wartości poznawczej danych liczbowych, decyduje on bowiem o:
- możliwości przyjęcia większej lub mniejszej szczegółowości grupowań (sięgającej, np. do podklas, klas, grup lub tylko działów i sekcji).
- stopniu jednorodności uzyskanych grupowań z punktu widzenia
przedmiotu działalności,
- zakresie informacji jakie można zestawić w wyniku grupowania danych uwzględniając stopień szczegółowości ewidencji prowadzonej przez jednostki,
- możliwości uzyskania informacji w układzie terytorialnym.
21. Proces produkcji jest obserwowany i analizowany przy pomocy
jednostek statystycznych.
22. Przez jednostkę statystyczną rozumie się jednostkę, która jest zdefiniowana w sposób pozwalający na jej rozpoznanie i zidentyfikowanie. Definicje jednostek statystycznych mogą się odnosić do jednostek faktycznych: (osób prawnych lub fizycznych) lub jednostek teoretycznych (np. osób w przypadku jednostek jednorodnej produkcji).
23. W celu zapewnienia międzynarodowej porównywalności przyjęte w klasyfikacji PKD definicje jednostek statystycznych są spójne z definicjami jednostek statystycznych stosowanymi na poziomie europejskim (zawarte we wstępie do NACE Rev.1) i światowym (zawarte we wstępie do ISIC1 Rev.3 oraz dokumentach SNA2.
24. Co najmniej trzy kryteria muszą być brane pod uwagę przy określaniu jednostki statystycznej, tj.:
- prawne, finansowe lub organizacyjne,
- geograficzne,
- działalności.
Wzajemna relatywna ważność wymienionych kryteriów zależy od rodzaju jednostki organizacyjnej.
25. Kryteria prawne, rachunkowe i organizacyjne.
a) Dla zdefiniowania jednostek, które dają się rozróżnić i zidentyfikować w gospodarce, należy zastosować kryteria prawne lub instytucjonalne. W celu zdefiniowania niektórych typów jednostek, należy ponadto zastosować także kryteria rachunkowe lub finansowe.
b) Jednostki prawne obejmują:
- osoby prawne, których istnienie jest uznane przez prawo, niezależnie od osób indywidualnych lub instytucji, które mogłyby być ich właścicielami lub ich członkami,
- osoby fizyczne, które są uznawane przez prawo w swoim własnym imieniu.
c) Jednostki prawne zawsze tworzą bazę prawną dla jednostek statystycznych, znanych jako „przedsiębiorstwa”.
26. Kryteria geograficzne
a) Jednostka może być zidentyfikowana wg. kryteriów
geograficznych. Dokonuje się rozróżnienia pomiędzy obszarami:
lokalnym, regionalnym, krajowym, Wspólnotowym i Światowym.
b) Poziom lokalny oznacza terytorium, związane z najmniejszym
obszarem administracyjnym.
c) Poziomy regionalne są definiowane przez nomenklaturę
jednostek terytorialnych określonych dla celów statystycznych
(NUTS), w których wyróżniono trzy poziomy (I, II, II).
d) Jednostki są definiowane w ten sposób aby umożliwić przede
wszystkim określenie i wyróżnienie danych dla każdego kraju.
e) Reguły dotyczące kryteriów geograficznych muszą umożliwiać
konsolidację oraz unikanie podwójnego liczenia i pomijania
danych.
27. Kryteria działalności
Działalności są opisane wyczerpująco w Rozdziale II. Działalność właściwa dla danej jednostki jest określona przez kod poziomu (grupowania) PKD. Jeśli jeden rodzaj aktywności stanowi więcej niż 50% odpowiedniej wielkości, fakt ten determinuje klasyfikację jednostki. We wszystkich innych przypadkach należy analizować reguły klasyfikacji poczynając od najwyższego poziomu klasyfikacji. Metodyka jest opisana i zilustrowana szczegółowo w Rozdziale VI Zasad Metodycznych.
Każda jednostka klasyfikacyjna jest zaliczana na podstawie przedmiotu jej działalności tylko do jednej podklasy, co jednocześnie oznacza jej przynależność do określonej klasy, grupy, działu i sekcji.
28. Dla potrzeb statystycznych stosuje się następujące rodzaje jednostek:
- Przedsiębiorstwo,
- Jednostka Instytucjonalna,
- Grupa Przedsiębiorstw,
- Jednostka Rodzaju Działalności (JRD),
- Jednostka Jednorodnej Produkcji (JJP),
- Jednostka Lokalna (JL),
- Jednostka Lokalna Rodzaju Działalności (JLRD),
- Jednostka Lokalna Jednorodnej Produkcji (JLJP).
29. Przedsiębiorstwo jest najmniejszą kombinacją jednostek prawnych tzn. jednostką organizacyjną produkującą wyroby lub świadczącą usługi, która osiąga korzyści z pewnego stopnia samodzielności w podejmowaniu decyzji, zwłaszcza w zakresie alokacji swoich bieżących zasobów. Przedsiębiorstwo prowadzi jedną lub kilka rodzajów działalności w jednym lub kilku miejscach. Przedsiębiorstwo może składać się z więcej niż jednej jednostki prawnej. Wiele jednostek prawnych istniejących samodzielnie dla celów administracyjnych (mogą one nie zatrudniać ludzi) objętych jest tą właśnie kategorią.
Każde przedsiębiorstwo powinno mieć przynajmniej jedną jednostkę lokalną rodzaju działalności (JLRD).
30. Jednostka Instytucjonalna jest to elementarne centrum podejmowania decyzji gospodarczych, charakteryzujące się jednolitym systemem rachunkowości i autonomią w podejmowaniu decyzji związanych ze spełnianiem jego podstawowych funkcji. Jednostka jest uważana za tworzącą Jednostkę Instytucjonalną jeśli ma samodzielność w podejmowaniu decyzji związanych z jej podstawowymi funkcjami i utrzymuje kompletny zestaw kont (rachunków).
- Aby można było powiedzieć, że Jednostka utrzymuje kompletny zestaw kont (rachunków), musi ona przechowywać zarówno zapisy rachunkowości, obejmujące wszystkie jej transakcje gospodarcze i finansowe, przeprowadzane w okresie rozrachunkowym, jak i bilans aktywów i pasywów.
- Aby można było powiedzieć o jednostce, że ma samodzielność podejmowania decyzji z punktu widzenia jej podstawowych funkcji, jednostka musi być odpowiedzialna i zdolna do rozliczania się z decyzji i akcji, które podejmuje.
31. W sektorze przedsiębiorstw typu korporacji, przedsiębiorstwo odpowiada Jednostce Instytucjonalnej, stosowanej w ESA3 i SRN4. Podobne jednostki istnieją także w sektorach: ogólnorządowym i prywatnych instytucji nie nastawionych na przynoszenie dochodu (non-profit). Jednostka Instytucjonalna w sektorze gospodarstw domowych obejmuje wszelkie rodzaje działalności w gospodarstwach domowych, podczas gdy określenie „Przedsiębiorstwo” jest zarezerwowane wyłącznie dla ich działalności produkcyjnych.
32. Jednostki Instytucjonalne, które nie spełniają kryteriów, to:
a) gospodarstwa domowe, nawet jeśli nie prowadzą kompletnej
rachunkowości,
b) jednostki, które nie prowadzą kompletnego zestawu kont
(rachunków). Są one powiązane z Jednostkami Instytucjo-
nalnymi, w których rachunkowość i konta są łączone z
innymi w jedną całość.
c) jednostki, które utrzymując kompletny zestaw kont, nie
mają samodzielności decyzyjnej w realizacji swych
podstawowych funkcji. Są one połączone z jednostkami kontrolującymi je.
d) jednostki, które odpowiadają definicji Jednostki
Instytucjonalnej, jeśli nie publikują one swoich
sprawozdań finansowych.
e) jednostki, które stanowią część grupy przedsiębiorstw i
utrzymują kompletny zestaw kont są uważane za jednostki
instytucjonalne, nawet jeśli część ich samodzielności
decyzyjnej została podporządkowana faktycznie lub zgodnie
z aktem prawnym, organowi centralnemu, odpowiedzialnemu za
generalne (ogólne) zarządzanie grupą.
Firma holdingowa, jest uważana za jednostkę insty-
tucjonalną w odróżnieniu od jednostek, które kontroluje.
33. Niżej wymienione jednostki są uważane za jednostki
instytucjonalne:
- jednostki, które dysponują kompletnym bilansem rachunków i
samodzielnością decyzji:
a) prywatne i publiczne spółki i towarzystwa; publiczne
korporacje,
b) spółdzielnie lub spółki, uznawane za niezależne jednostki
prawne,
c) przedsiębiorstwa publiczne, które na mocy specjalnych aktów
prawnych są uważane za oddzielne jednostki prawne,
d) instytucje nie nastawione na przynoszenie dochodu uznane za
niezależne jednostki prawne,
e) agencje rządowe,
- jednostki, które mają kompletny bilans rachunków i które
umownie są uważane za samodzielne pod względem decyzyjnym,
f) przedsiębiorstwa typu quasi - korporacje; jednostki o
wyłącznej własności; spółki i przedsiębiorstwa publiczne,
inne niż pokazane w punktach: a,b,c, w stopniu, w jakim ich postępowanie w sprawach gospodarczych i finansowych może być oddzielone od postępowania właścicieli i przypomina postępowanie przedsiębiorstw typu korporacji,
- jednostki, które niekoniecznie utrzymują kompletny bilans
rachunków, ale które umownie uważane są za niezależne pod względem decyzyjnym:
g) gospodarstwa domowe
34. Grupa przedsiębiorstw to stowarzyszenie przedsiębiorstw,
powiązanych poprzez więzi prawne i/lub finansowe. Grupa
Przedsiębiorstw może mieć więcej niż jedno centrum decyzyjne,
zwłaszcza w odniesieniu do strategii produkcji, sprzedaży, zysków
itp.. Może też centralizować pewne aspekty zarządzania finansami
i opodatkowania. Tworzy całość gospodarczą, upoważnioną do
dokonywania wyborów, zwłaszcza dotyczących jednostek, które
obejmuje.
35. W pewnych przypadkach uzasadnione jest grupowanie przedsiębiorstw
o wzajemnych silnych powiązaniach. Koncepcja grupy przedsiębiorstw
stosowana tutaj wywodzi się z koncepcji grupy rozrachunkowej,
zgodnie z definicją 7-ej Dyrektywy Rady5, która zakłada, że
grupa istnieje tam, gdzie inne przedsiębiorstwo ma lub kontroluje
20% kapitału lub głosów ważnych.
36. Definicja wg. swego obecnego brzmienia nie jest odpowiednia do celów analizy statystycznej, ponieważ grupy rozrachunkowe nie stanowią wzajemnie wykluczających się dodatkowych grup przedsiębiorstw. Jednostka statystyczna znana jako „grupa przedsiębiorstw” oparta na koncepcji „grupy rozrachunkowej” musi być definiowana przy wykorzystaniu następujących zasad uzupełniających.
a) „Grupy rozrachunkowe” mają być brane pod uwagę na najwyższym
poziomie powiązań („głowa” grupy),
b) należy uwzględnić jednostki typu „ grupa przedsiębiorstw” których księgowość jest w pełni zintegrowana z księgowością firmy, z którą jednostka jest powiązana,
c) należy dodać jednostki kontrolowane na zasadzie wielkości,
których księgowość nie podlega ogólnej konsolidacji na mocy
jednego z kryteriów dopuszczonych przez Dyrektywę 7, tzn.
różnicy w typie działalności lub małej wielkości w relacji do
innych,
d) należy pominąć relacje okresowe, trwające krócej niż rok.
37. Grupa przedsiębiorstw jest często związana różnymi typami relacji, takich jak własność, udział większościowy, zarząd itp. Często są to złożone relacje sieciowe lub wynikające z szeroko rozumianego zakresu działalności.
38. Zawsze należy próbować rozróżnić jednostki danej grupy, które są „przedsiębiorstwami niefinansowymi” i te które muszą być klasyfikowane jako instytucje finansowe przy czym wśród tych ostatnich należy rozróżniać „instytucje kredytowe” i „przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe”.
Niektóre grupy przedsiębiorstw obejmują swym zasięgiem cały świat, ale wymagają analizy terytorialnej (w odniesieniu do terytorium Wspólnoty i do terytorium każdego z krajów).
39. Jednostka typu „Grupa przedsiębiorstw” jest szczególnie użyteczna przy analizach finansowych i badaniu strategii firm. Jest ona jednak zbyt zmienna i niestabilna aby mogła być uznana za centralną jednostkę dla celów obserwacji i analizy jaką jest przedsiębiorstwo.
40. Dla podjęcia analizy wg. regionu lub działalności, często jest konieczne odniesienie do jednostek mniejszych od przedsiębiorstwa. Do tego celu mogą być stosowane trzy rodzaje jednostek: Jednostka Rodzaju Działalności - JRD, Jednostka Lokalna i Lokalna Jednostka Rodzaju Działalności - LJRD.
41. Jednostka Rodzaju Działalności (JRD) grupuje wszystkie części przedsiębiorstwa, które mają swój udział w realizacji działalności na poziomie podklasy PKD i odpowiada jednej lub większej liczbie działów operacyjnej działalności przedsiębiorstwa. System informacyjny przedsiębiorstwa musi być w stanie określić ew. obliczyć dla każdej jednostki JRD, przynajmniej: wartość produkcji, zużycie pośrednie, koszt siły roboczej, nadwyżki zdolności przerobowych, zatrudnienie, wielkość inwestycji brutto.
42. Zadaniem systemu informacyjnego przedsiębiorstwa jest poprawa jednolitości wyników badań statystycznych w układzie działalności i osiągnięcie w ten sposób porównywalności wyników, ponieważ na poziomie przedsiębiorstwa można zaobserwować różne typy integracji poziomej i pionowej, zarówno w skali kraju, jak i w skali międzynarodowej.
Należy jednak zauważyć, że jednostka która prowadzi jedynie działalności pomocnicze dla przedsiębiorstwa, do którego należy, nie jest i nie może być uważana za oddzielną JRD.
43. Wszelkie koszty działalności pomocniczej przedsiębiorstwa muszą być przypisane do działalności podstawowej lub ubocznej, a więc do jednostek JRD, będących przedmiotem obserwacji w ramach przedsiębiorstwa.
44. Jednostka Lokalna (JL) to przedsiębiorstwo, lub jego część (np. warsztat, fabryka, magazyn, biuro, kopalnia lub garaż) zlokalizowana w miejscu dającym się geograficznie określić. W tym miejscu lub z tego miejsca prowadzona jest działalność gospodarcza, w której poza pewnymi wyjątkami, zaangażowana jest jedna lub wiele osób (nawet na niepełny etat), pracujących dla tego samego przedsiębiorstwa.
45. Tak więc dwie jednostki, należące do tego samego przedsiębiorstwa, ale o dwu różnych lokalizacjach, muszą być uważane za dwie jednostki lokalne. Gdy jedna jednostka lokalna jest położona na granicy obszarów administracyjnych, zwyczajowo przyjmuje się adres pocztowy jako czynnik decydujący.
46. Jednostka Lokalna Rodzaju Działalności (JLRD) jest częścią JRD, związaną z jednostką lokalną.
47. Każda jednostka rodzaju działalności (JRD) musi mieć
przynajmniej jedną jednostkę lokalną rodzaju działalności (JLRD).
48. Jednostka Jednorodnej Produkcji (JJP) charakteryzuje się jedną
działalnością, którą można określić przez jej jednorodne czynniki
wejścia (surowce itp.), proces produkcyjny i produkty wyjścia.
Produkty wejściowe i wyjściowe są rozróżnialne poprzez swe
parametry fizyczne i stopień przetworzenia oraz zastosowaną
technologię produkcji, w odniesieniu do klasyfikacji produktów.
Jednostka jednorodnej produkcji może odpowiadać jednostce
instytucjonalnej lub jej części, z drugiej strony, nigdy nie może
ona należeć do dwu różnych jednostek instytucjonalnych.
49. Jednostka Lokalna Jednorodnej Produkcji (JLJP) jest częścią
jednostki jednorodnej produkcji, odpowiadającą jednostce lokalnej.
50. Relacje między różnymi typami jednostek statystycznych ilustruje
poniższa tabela:
- możliwości przyjęcia większej lub mniejszej szczegółowości grupowań (sięgającej, np. do podklas, klas, grup lub tylko działów i sekcji).
- stopniu jednorodności uzyskanych grupowań z punktu widzenia
przedmiotu działalności,
- zakresie informacji jakie można zestawić w wyniku grupowania danych uwzględniając stopień szczegółowości ewidencji prowadzonej przez jednostki,
- możliwości uzyskania informacji w układzie terytorialnym.
21. Proces produkcji jest obserwowany i analizowany przy pomocy
jednostek statystycznych.
22. Przez jednostkę statystyczną rozumie się jednostkę, która jest zdefiniowana w sposób pozwalający na jej rozpoznanie i zidentyfikowanie. Definicje jednostek statystycznych mogą się odnosić do jednostek faktycznych: (osób prawnych lub fizycznych) lub jednostek teoretycznych (np. osób w przypadku jednostek jednorodnej produkcji).
23. W celu zapewnienia międzynarodowej porównywalności przyjęte w klasyfikacji PKD definicje jednostek statystycznych są spójne z definicjami jednostek statystycznych stosowanymi na poziomie europejskim (zawarte we wstępie do NACE Rev.1) i światowym (zawarte we wstępie do ISIC1 Rev.3 oraz dokumentach SNA2.
24. Co najmniej trzy kryteria muszą być brane pod uwagę przy określaniu jednostki statystycznej, tj.:
- prawne, finansowe lub organizacyjne,
- geograficzne,
- działalności.
Wzajemna relatywna ważność wymienionych kryteriów zależy od rodzaju jednostki organizacyjnej.
25. Kryteria prawne, rachunkowe i organizacyjne.
a) Dla zdefiniowania jednostek, które dają się rozróżnić i zidentyfikować w gospodarce, należy zastosować kryteria prawne lub instytucjonalne. W celu zdefiniowania niektórych typów jednostek, należy ponadto zastosować także kryteria rachunkowe lub finansowe.
b) Jednostki prawne obejmują:
- osoby prawne, których istnienie jest uznane przez prawo, niezależnie od osób indywidualnych lub instytucji, które mogłyby być ich właścicielami lub ich członkami,
- osoby fizyczne, które są uznawane przez prawo w swoim własnym imieniu.
c) Jednostki prawne zawsze tworzą bazę prawną dla jednostek statystycznych, znanych jako „przedsiębiorstwa”.
26. Kryteria geograficzne
a) Jednostka może być zidentyfikowana wg. kryteriów
geograficznych. Dokonuje się rozróżnienia pomiędzy obszarami:
lokalnym, regionalnym, krajowym, Wspólnotowym i Światowym.
b) Poziom lokalny oznacza terytorium, związane z najmniejszym
obszarem administracyjnym.
c) Poziomy regionalne są definiowane przez nomenklaturę
jednostek terytorialnych określonych dla celów statystycznych
(NUTS), w których wyróżniono trzy poziomy (I, II, II).
d) Jednostki są definiowane w ten sposób aby umożliwić przede
wszystkim określenie i wyróżnienie danych dla każdego kraju.
e) Reguły dotyczące kryteriów geograficznych muszą umożliwiać
konsolidację oraz unikanie podwójnego liczenia i pomijania
danych.
27. Kryteria działalności
Działalności są opisane wyczerpująco w Rozdziale II. Działalność właściwa dla danej jednostki jest określona przez kod poziomu (grupowania) PKD. Jeśli jeden rodzaj aktywności stanowi więcej niż 50% odpowiedniej wielkości, fakt ten determinuje klasyfikację jednostki. We wszystkich innych przypadkach należy analizować reguły klasyfikacji poczynając od najwyższego poziomu klasyfikacji. Metodyka jest opisana i zilustrowana szczegółowo w Rozdziale VI Zasad Metodycznych.
Każda jednostka klasyfikacyjna jest zaliczana na podstawie przedmiotu jej działalności tylko do jednej podklasy, co jednocześnie oznacza jej przynależność do określonej klasy, grupy, działu i sekcji.
28. Dla potrzeb statystycznych stosuje się następujące rodzaje jednostek:
- Przedsiębiorstwo,
- Jednostka Instytucjonalna,
- Grupa Przedsiębiorstw,
- Jednostka Rodzaju Działalności (JRD),
- Jednostka Jednorodnej Produkcji (JJP),
- Jednostka Lokalna (JL),
- Jednostka Lokalna Rodzaju Działalności (JLRD),
- Jednostka Lokalna Jednorodnej Produkcji (JLJP).
29. Przedsiębiorstwo jest najmniejszą kombinacją jednostek prawnych tzn. jednostką organizacyjną produkującą wyroby lub świadczącą usługi, która osiąga korzyści z pewnego stopnia samodzielności w podejmowaniu decyzji, zwłaszcza w zakresie alokacji swoich bieżących zasobów. Przedsiębiorstwo prowadzi jedną lub kilka rodzajów działalności w jednym lub kilku miejscach. Przedsiębiorstwo może składać się z więcej niż jednej jednostki prawnej. Wiele jednostek prawnych istniejących samodzielnie dla celów administracyjnych (mogą one nie zatrudniać ludzi) objętych jest tą właśnie kategorią.
Każde przedsiębiorstwo powinno mieć przynajmniej jedną jednostkę lokalną rodzaju działalności (JLRD).
30. Jednostka Instytucjonalna jest to elementarne centrum podejmowania decyzji gospodarczych, charakteryzujące się jednolitym systemem rachunkowości i autonomią w podejmowaniu decyzji związanych ze spełnianiem jego podstawowych funkcji. Jednostka jest uważana za tworzącą Jednostkę Instytucjonalną jeśli ma samodzielność w podejmowaniu decyzji związanych z jej podstawowymi funkcjami i utrzymuje kompletny zestaw kont (rachunków).
- Aby można było powiedzieć, że Jednostka utrzymuje kompletny zestaw kont (rachunków), musi ona przechowywać zarówno zapisy rachunkowości, obejmujące wszystkie jej transakcje gospodarcze i finansowe, przeprowadzane w okresie rozrachunkowym, jak i bilans aktywów i pasywów.
- Aby można było powiedzieć o jednostce, że ma samodzielność podejmowania decyzji z punktu widzenia jej podstawowych funkcji, jednostka musi być odpowiedzialna i zdolna do rozliczania się z decyzji i akcji, które podejmuje.
31. W sektorze przedsiębiorstw typu korporacji, przedsiębiorstwo odpowiada Jednostce Instytucjonalnej, stosowanej w ESA3 i SRN4. Podobne jednostki istnieją także w sektorach: ogólnorządowym i prywatnych instytucji nie nastawionych na przynoszenie dochodu (non-profit). Jednostka Instytucjonalna w sektorze gospodarstw domowych obejmuje wszelkie rodzaje działalności w gospodarstwach domowych, podczas gdy określenie „Przedsiębiorstwo” jest zarezerwowane wyłącznie dla ich działalności produkcyjnych.
32. Jednostki Instytucjonalne, które nie spełniają kryteriów, to:
a) gospodarstwa domowe, nawet jeśli nie prowadzą kompletnej
rachunkowości,
b) jednostki, które nie prowadzą kompletnego zestawu kont
(rachunków). Są one powiązane z Jednostkami Instytucjo-
nalnymi, w których rachunkowość i konta są łączone z
innymi w jedną całość.
c) jednostki, które utrzymując kompletny zestaw kont, nie
mają samodzielności decyzyjnej w realizacji swych
podstawowych funkcji. Są one połączone z jednostkami kontrolującymi je.
d) jednostki, które odpowiadają definicji Jednostki
Instytucjonalnej, jeśli nie publikują one swoich
sprawozdań finansowych.
e) jednostki, które stanowią część grupy przedsiębiorstw i
utrzymują kompletny zestaw kont są uważane za jednostki
instytucjonalne, nawet jeśli część ich samodzielności
decyzyjnej została podporządkowana faktycznie lub zgodnie
z aktem prawnym, organowi centralnemu, odpowiedzialnemu za
generalne (ogólne) zarządzanie grupą.
Firma holdingowa, jest uważana za jednostkę insty-
tucjonalną w odróżnieniu od jednostek, które kontroluje.
33. Niżej wymienione jednostki są uważane za jednostki
instytucjonalne:
- jednostki, które dysponują kompletnym bilansem rachunków i
samodzielnością decyzji:
a) prywatne i publiczne spółki i towarzystwa; publiczne
korporacje,
b) spółdzielnie lub spółki, uznawane za niezależne jednostki
prawne,
c) przedsiębiorstwa publiczne, które na mocy specjalnych aktów
prawnych są uważane za oddzielne jednostki prawne,
d) instytucje nie nastawione na przynoszenie dochodu uznane za
niezależne jednostki prawne,
e) agencje rządowe,
- jednostki, które mają kompletny bilans rachunków i które
umownie są uważane za samodzielne pod względem decyzyjnym,
f) przedsiębiorstwa typu quasi - korporacje; jednostki o
wyłącznej własności; spółki i przedsiębiorstwa publiczne,
inne niż pokazane w punktach: a,b,c, w stopniu, w jakim ich postępowanie w sprawach gospodarczych i finansowych może być oddzielone od postępowania właścicieli i przypomina postępowanie przedsiębiorstw typu korporacji,
- jednostki, które niekoniecznie utrzymują kompletny bilans
rachunków, ale które umownie uważane są za niezależne pod względem decyzyjnym:
g) gospodarstwa domowe
34. Grupa przedsiębiorstw to stowarzyszenie przedsiębiorstw,
powiązanych poprzez więzi prawne i/lub finansowe. Grupa
Przedsiębiorstw może mieć więcej niż jedno centrum decyzyjne,
zwłaszcza w odniesieniu do strategii produkcji, sprzedaży, zysków
itp.. Może też centralizować pewne aspekty zarządzania finansami
i opodatkowania. Tworzy całość gospodarczą, upoważnioną do
dokonywania wyborów, zwłaszcza dotyczących jednostek, które
obejmuje.
35. W pewnych przypadkach uzasadnione jest grupowanie przedsiębiorstw
o wzajemnych silnych powiązaniach. Koncepcja grupy przedsiębiorstw
stosowana tutaj wywodzi się z koncepcji grupy rozrachunkowej,
zgodnie z definicją 7-ej Dyrektywy Rady5, która zakłada, że
grupa istnieje tam, gdzie inne przedsiębiorstwo ma lub kontroluje
20% kapitału lub głosów ważnych.
36. Definicja wg. swego obecnego brzmienia nie jest odpowiednia do celów analizy statystycznej, ponieważ grupy rozrachunkowe nie stanowią wzajemnie wykluczających się dodatkowych grup przedsiębiorstw. Jednostka statystyczna znana jako „grupa przedsiębiorstw” oparta na koncepcji „grupy rozrachunkowej” musi być definiowana przy wykorzystaniu następujących zasad uzupełniających.
a) „Grupy rozrachunkowe” mają być brane pod uwagę na najwyższym
poziomie powiązań („głowa” grupy),
b) należy uwzględnić jednostki typu „ grupa przedsiębiorstw” których księgowość jest w pełni zintegrowana z księgowością firmy, z którą jednostka jest powiązana,
c) należy dodać jednostki kontrolowane na zasadzie wielkości,
których księgowość nie podlega ogólnej konsolidacji na mocy
jednego z kryteriów dopuszczonych przez Dyrektywę 7, tzn.
różnicy w typie działalności lub małej wielkości w relacji do
innych,
d) należy pominąć relacje okresowe, trwające krócej niż rok.
37. Grupa przedsiębiorstw jest często związana różnymi typami relacji, takich jak własność, udział większościowy, zarząd itp. Często są to złożone relacje sieciowe lub wynikające z szeroko rozumianego zakresu działalności.
38. Zawsze należy próbować rozróżnić jednostki danej grupy, które są „przedsiębiorstwami niefinansowymi” i te które muszą być klasyfikowane jako instytucje finansowe przy czym wśród tych ostatnich należy rozróżniać „instytucje kredytowe” i „przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe”.
Niektóre grupy przedsiębiorstw obejmują swym zasięgiem cały świat, ale wymagają analizy terytorialnej (w odniesieniu do terytorium Wspólnoty i do terytorium każdego z krajów).
39. Jednostka typu „Grupa przedsiębiorstw” jest szczególnie użyteczna przy analizach finansowych i badaniu strategii firm. Jest ona jednak zbyt zmienna i niestabilna aby mogła być uznana za centralną jednostkę dla celów obserwacji i analizy jaką jest przedsiębiorstwo.
40. Dla podjęcia analizy wg. regionu lub działalności, często jest konieczne odniesienie do jednostek mniejszych od przedsiębiorstwa. Do tego celu mogą być stosowane trzy rodzaje jednostek: Jednostka Rodzaju Działalności - JRD, Jednostka Lokalna i Lokalna Jednostka Rodzaju Działalności - LJRD.
41. Jednostka Rodzaju Działalności (JRD) grupuje wszystkie części przedsiębiorstwa, które mają swój udział w realizacji działalności na poziomie podklasy PKD i odpowiada jednej lub większej liczbie działów operacyjnej działalności przedsiębiorstwa. System informacyjny przedsiębiorstwa musi być w stanie określić ew. obliczyć dla każdej jednostki JRD, przynajmniej: wartość produkcji, zużycie pośrednie, koszt siły roboczej, nadwyżki zdolności przerobowych, zatrudnienie, wielkość inwestycji brutto.
42. Zadaniem systemu informacyjnego przedsiębiorstwa jest poprawa jednolitości wyników badań statystycznych w układzie działalności i osiągnięcie w ten sposób porównywalności wyników, ponieważ na poziomie przedsiębiorstwa można zaobserwować różne typy integracji poziomej i pionowej, zarówno w skali kraju, jak i w skali międzynarodowej.
Należy jednak zauważyć, że jednostka która prowadzi jedynie działalności pomocnicze dla przedsiębiorstwa, do którego należy, nie jest i nie może być uważana za oddzielną JRD.
43. Wszelkie koszty działalności pomocniczej przedsiębiorstwa muszą być przypisane do działalności podstawowej lub ubocznej, a więc do jednostek JRD, będących przedmiotem obserwacji w ramach przedsiębiorstwa.
44. Jednostka Lokalna (JL) to przedsiębiorstwo, lub jego część (np. warsztat, fabryka, magazyn, biuro, kopalnia lub garaż) zlokalizowana w miejscu dającym się geograficznie określić. W tym miejscu lub z tego miejsca prowadzona jest działalność gospodarcza, w której poza pewnymi wyjątkami, zaangażowana jest jedna lub wiele osób (nawet na niepełny etat), pracujących dla tego samego przedsiębiorstwa.
45. Tak więc dwie jednostki, należące do tego samego przedsiębiorstwa, ale o dwu różnych lokalizacjach, muszą być uważane za dwie jednostki lokalne. Gdy jedna jednostka lokalna jest położona na granicy obszarów administracyjnych, zwyczajowo przyjmuje się adres pocztowy jako czynnik decydujący.
46. Jednostka Lokalna Rodzaju Działalności (JLRD) jest częścią JRD, związaną z jednostką lokalną.
47. Każda jednostka rodzaju działalności (JRD) musi mieć
przynajmniej jedną jednostkę lokalną rodzaju działalności (JLRD).
48. Jednostka Jednorodnej Produkcji (JJP) charakteryzuje się jedną
działalnością, którą można określić przez jej jednorodne czynniki
wejścia (surowce itp.), proces produkcyjny i produkty wyjścia.
Produkty wejściowe i wyjściowe są rozróżnialne poprzez swe
parametry fizyczne i stopień przetworzenia oraz zastosowaną
technologię produkcji, w odniesieniu do klasyfikacji produktów.
Jednostka jednorodnej produkcji może odpowiadać jednostce
instytucjonalnej lub jej części, z drugiej strony, nigdy nie może
ona należeć do dwu różnych jednostek instytucjonalnych.
49. Jednostka Lokalna Jednorodnej Produkcji (JLJP) jest częścią
jednostki jednorodnej produkcji, odpowiadającą jednostce lokalnej.
50. Relacje między różnymi typami jednostek statystycznych ilustruje
poniższa tabela:
