Pisarz z duszą jazzmana
Mariusz Czubaj zdobył sławę jako autor poczytnych powieści kryminalnych, których bohaterami są profiler Rudolf Heinz oraz Marcin Hłaska, ekspert od poszukiwań osób zaginionych. Na co dzień jest jednak profesorem antropologii kultury w warszawskiej Szkole Wyższej Psychologii Społecznej oraz muzykiem jazzowym, saksofonistą znanym ze współpracy z Marcinem Świetlickim w zespole Zgniłość. Ostatnio połączył te dwie pasje: wydał kryminał „Około północy”, osadzony w jazzowych realiach PRL-u lat 60., a do tego z Kornetem Olemana, zespołem z kart tej książki, płytę łączącą jej kryminalną fabułę z free jazzem. Opowie o tym wszystkim czytelnikom z Łomży już dzisiaj, dzięki spotkaniu autorskiemu online, zorganizowanemu przez Miejską Bibliotekę Publiczną.
Literatura kryminalna cieszy się niesłabnącą popularnością. Ciągle są wznawiane kultowe powieści choćby Joanny Chmielewskiej czy Joe'go Alexa, do tego ciągle pojawiają się młodsi, ciekawi autorzy. Niektórzy z nich goszczą w łomżyńskiej bibliotece, tak jak Katarzyna Bonda we wrześniu ubiegłego roku; inni, jak Wojciech Chmielarz, nie zdołali do niej dotrzeć z racji pandemii. Jest jednak na nią rada, spotkania online, dlatego Mariusz Czubaj dzięki technologii odwiedzi Łomżę dziś o godzinie 18:00, a to spotkanie autorskie będzie transmitowane na kanale YouTube MBP.
Z racji wcześniejszych zapowiedzi fani pisarza mogli przygotować do niego pytania, z czego skwapliwie korzystali, bowiem Mariusz Czubaj to postać ze wszech miar nietuzinkowa.
Jego praca naukowa, koncentrująca się wokół szeroko pojętej popkultury, zaowocowała takimi pracami jak „Biodra Elvisa Presleya. Od paleoherosów do neofanów” czy „Etnolog w Mieście Grzechu”, opowieścią o literaturze kryminalnej. Wybór tej tematyki nie był rzecz jasna przypadkowy, bo Czubaj był już wtedy poczytnym i nagradzanym autorem powieści kryminalnych – za rozpoczynającą cykl „Polski psychopata” z profilerem Rudolfem Heinzem książkę „21:37” otrzymał w roku 2008 Nagrodę Wielkiego Kalibru, przyznawanej najlepszej polskiej powieści kryminalnej i sensacyjnej danego sezonu. Po raz kolejny uzyskał ją w roku 2016, za powieść „R.I.P.”, drugą z cyklu „Marcin Hłasko”, ma też na koncie inne nagrody, choćby na festiwalu „Kryminalna Piła”. Jest też znany ze współpracy z Markiem Krajewskim (cykl „Jarosław Pater”), ale to powieści pisane samodzielnie przyniosły mu największy rozgłos.
Niebanalnie zarysowane postaci, wartka akcja, liczne wątki poboczne i nieoczywiste zakończenia to ich najbardziej charakterystyczne cechy, a w roku 2019 pisarz poszedł jeszcze dalej. Najpierw przedstawił czytelnikom powieść „Około północy”, łączącą obyczajowe wątki, dotyczące polskiego środowiska jazzowego końca lat 60., z kryminalną intrygą, kiedy to muzyk-kontrabsista, utrzymujący się z grania na pogrzebach, a po godzinach mający freejazzowy zespół Kornet Olemana, musi zmierzyć się ze sprawą śmierci młodej dziewczyny. Pisarz nie odpuścił tego tematu: będąc również jazzmanem (gra na alcie i na tenorze w Zgniłości, mając za partnerów tak wybitnych muzyków jak saksofonista Michał Jan Ciesielski, zdobywca wszystkich nagród w konkursach łomżyńskiego Novum Jazz Festival) pokusił się o jedyny w swoim rodzaju eksperyment. Zgniłość, bez Marcina Świetlickiego, przekształciła się więc w Kornet Olemana, który zarejestrował płytę koncertową, łącząc free jazz z fragmentami „Około północy”, recytowanymi przez samego autora, który nie odmówił też sobie przyjemności zagrania na saksofonie. Jak zapowiada Mariusz Czubaj dalsza część tej powieści, a do tego reaktywacja Kornetu Olemana, są więcej niż prawdopodobne, a całą resztę autor zdradzi pewnie podczas dzisiejszego spotkania, moderowanego przez Elżbietę Ziółkowską z czytelni Miejskiej Biblioteki Publicznej.
Wojciech Chamryk
