Do szkoły trzeba dojrzeć
Od września obowiązek nauki w szkole ponownie będzie dotyczył dzieci 7-letnich. Prawo nauki dla 6-letnich w klasie 1. szkoły podstawowej też zostało zachowane, jeśli dziecko miało wychowanie przedszkolne, a jeśli nie – to z opinią z poradni psychologiczno-pedagogicznej o dojrzałości szkolnej. Decyzja o tym, czy można dziecko wcześniej posłać do szkoły, należy do rodziców. Psycholog Anna Sobocińska z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 2 w Łomży radzi, aby ta decyzja wiązała się z dojrzałością emocjonalną dziecka.
Niedojrzałość emocjonalna dziecka może wynikać z cech osobowych, ale może też być skutkiem problemów zdrowotnych, niekorzystnych dla rozwoju doświadczeń życiowych, czy wreszcie wynikać z błędów w postępowaniu wychowawczym dorosłych, opiekujących się dzieckiem...
- Można przypuszczać, że jeżeli dziecko niedojrzałe emocjonalnie podejmie naukę w szkole, to doświadczy trudności, które będą różne w zależności od nasilenia objawów niedojrzałości – wyjaśnia psycholog Anna Sobocińska. - Niewątpliwie dłużej będzie trwał okres adaptacji dziecka do warunków szkolnych, będzie wymagało znacznie większego wsparcia ze strony nauczyciela i rodziców w radzeniu sobie z nowymi zadaniami. Prawdopodobnie doświadczy wielu porażek, które pomogą mu w dojrzewaniu emocjonalnym i nauczą radzenia sobie z trudnościami albo doprowadzą do pogłębienia się trudności i powstania zaburzeń w funkcjonowaniu emocjonalno–społecznym.
Dziecko z cechami niedojrzałości powinno otrzymać pomoc psychologiczno-pedagogiczną w okresie przedszkolnym, w postaci skierowanej do niego pomocy terapeutycznej lub zmiany w postępowaniu wychowawczym rodziców. Jeżeli to nie przyniesie oczekiwanej poprawy funkcjonowania dziecka, rodzice mogą skorzystać z prawa do rozpoczęcia nauki w szkole z rocznym opóźnieniem (odroczenie rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego).
Cechy dziecka dojrzałego i formy pomocy
- Dojrzałość emocjonalno–społeczna dziecka bywa różnie rozumiana przez rodziców. Warto przypomnieć, jakie są najważniejsze cechy dziecka dojrzałego emocjonalnie i społecznie do podjęcia nauki w szkole. Dziecko dojrzałe do szkoły:
- zna zasady zachowania w grupie i ich przestrzega,
- chętnie wykonuje polecenia dorosłych,
- łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami oraz z nauczycielem,
- radzi sobie w sytuacjach zadaniowych (podejmuje zadanie, pracuje wytrwale, kończy pracę),
- potrafi czekać na swoją kolej w sytuacji grupowej,
- umie zgodnie współpracować z innymi,
- potrafi opanować reakcje emocjonalne, wyrażać je w sposób akceptowany społecznie,
- umie zwrócić się o pomoc do dorosłych w sytuacjach dla siebie trudnych.
Powstaje zatem pytanie, jak rodzice mogą pomóc dziecku osiągnąć dojrzałość emocjonalno–społeczną, potrzebną do dobrego funkcjonowania w szkole? Zdaniem psycholog, należy:
a) zadbać o pozytywne kontakty dziecka z rówieśnikami – zapraszać kolegów do domu, odwiedzać rodziny z dziećmi w podobnym wieku; zabierać dziecko w miejsca, gdzie będzie miało okazję do obserwowania innych dzieci, nawiązywania z nimi relacji w zabawie, prowadzenia rozmów, prezentowania swoich umiejętności; włączać się do zabawy, gdy dziecko sobie nie radzi, jest niegrzeczne, dezorganizuje zabawę;
b) usamodzielniać dziecko podczas czynności samoobsługowych (ubieranie się, jedzenie, korzystanie z łazienki), dziecko zaradne w tych dziedzinach czuje się pewniej, jest spokojniejsze;
c) grać z dzieckiem w gry planszowe lub karciane, w których w bezpiecznych warunkach uczy się respektowania ustalonych zasad, cierpliwości, czekania na swoją kolej, wytrwałości, radzenia sobie z porażką;
d) czytać literaturę dziecięcą, zachęcać do opowiadania, rozmów na temat usłyszanych treści (dziecko, które potrafi swobodnie rozmawiać, ma dobry zasób słownictwa, czuje się pewniej i jest śmielsze w relacjach z dziećmi i nauczycielami);
e) wspierać rozwój fizyczny dziecka poprzez zabawy na dworze, adekwatne do pory roku (zaspokaja to dużą potrzebę ruchu nadruchliwych, uaktywnia dzieci nieśmiałe, doskonali sprawność motoryczną i manualną dzieci, korzystnie wpływa na zdrowie, odporność organizmu, które są ważne dla dobrego funkcjonowania emocjonalno-społecznego);
f) podkreślać dobre cechy osobowe dziecka, doceniać osiągnięcia, szukać talentów, wzmacniać wiarę w jego możliwości;
g) opowiadać dziecku o szkole (zanim tam pójdzie) jak o miejscu przyjaznym, w którym pozna nowych kolegów, będzie się uczyć i bawić; należy unikać obarczania dziecka lękami „rodzicielskimi” o jego powodzenie w szkole; opowiadać o swoich dobrych wspomnieniach ze szkoły; zaprosić dziecko na spacer po jego przyszłej szkole jeszcze w tym roku szkolnym, skorzystać z „dnia otwartego szkoły”, odpowiadać na pytania dziecka dotyczące szkoły; wspólnie przygotować miejsce do nauki i wspólnie kupić rzeczy niezbędne do szkoły; zadbać, aby dzień 1. września był świętem w domu;
h) nawiązać pozytywną relację z nauczycielem dziecka i okazać gotowość współpracy z nim, poinformować go o ewentualnych trudnościach dziecka, poprosić o pomoc.
A jeśli nadal są wątpliwości...
- Pomocne może okazać się spotkanie z nauczycielem dziecka – doradza psycholog Anna Sobocińska. - Nauczyciel przedszkola doskonale zna dziecko i jest w stanie przewidzieć, czy poradzi sobie ono z wymaganiami szkolnymi. Nauczyciel jest osobą kompetentną do udzielenia porady, jak wspierać rozwój dziecka, aby za pół roku osiągnęło gotowość szkolną.
Nauczyciel jesienią zapoznawał rodziców ze „wstępną diagnozą przedszkolną” ich dziecka, która zawierała także liczne informacje o jego funkcjonowaniu emocjonalno–społecznym w przedszkolu. Nauczyciel przygotuje „diagnozę przedszkolną” w końcu tego roku szkolnego i z pewnością wskaże w niej osiągnięcia dziecka, jak też sfery rozwoju wymagające pomocy rodziców. W sytuacji nieosiągnięcia przez dziecko dojrzałości szkolnej w poszczególnych sferach rozwoju nauczyciel zaproponuje skorzystanie za pośrednictwem poradni psychologiczno-pedagogicznej z możliwości odroczenia rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego. - Zachęcam do skorzystania z konsultacji z psychologiem, pedagogiem i logopedą w naszej Poradni Psychologiczno–Pedagogicznej nr 2 w Łomży przy ul. Polnej 16, tel. 86 215 03 18, gdzie możliwe jest przeprowadzenie na wniosek rodzica pełnej diagnozy dojrzałości szkolnej dziecka, uzyskanie indywidualnej porady, pomocy terapeutycznej i opinii z badań psychologiczno–pedagogicznych – informuje psycholog. - Opinia może być wydana zarówno w sprawie objęcia dziecka pomocą psychologiczno–pedagogiczną w przedszkolu lub w szkole, jak i w sprawie odroczenia rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego o jeden rok. Wszystkie usługi poradni są bezpłatne.
Opr. Mirosław R. Derewońko
