BOHDAN WINIARSKI
(1884-1969) prawni, polityk prawicowy, sędzia międzynarodowy na podstawie artykułu Krzysztofa Skubiszewskiego opublikowanym w Tygodniku Powszechnym po śmierci prof. Bohdana Winiarskiego
Bohdan Winiarski urodził się 27 kwietnia 1884 r. w leśniczówce Bohdanowo kilka kilometrów na zachód od Nowogrodu. Jego ojciec pochodzenia szlacheckiego był podleśniczym, a później sekretarzem sądu gminnego. Katolicyzm i szczery patriotyzm cechowały życie domu Winiarskich i wyryły trwały ślad w psychice chłopca. Naukę początkowo mały Bohdanek pobierał w Szczuczynie, a później w gimnazjum rosyjskim w Łomży (1895-1903), gdzie uzyskał maturę. Już w pierwszych latach szkolnych wyróżniał się spośród rówieśników biegłością i otwartością umysłu jak i chęcią zdobywania umiejętności. Okres nauki gimnazjalnej to także czas żywego zainteresowania sprawą narodową. Już jako uczeń IV klasy gimnazjalnej uczestniczył w tajnych organizacjach o charakterze narodowym i o dążeniach niepodległościowych: "Przyszłość", "X" i "Czerwona Róża". Organizacje te były w zasięgu Towarzystwa Oświaty Narodowej, "Zetu" oraz Ligi Narodowej. Kierunek ten zaważył decydująco na przyszłej działalności politycznej Bohdana Winiarskiego.
Winiarski chciał jak najlepiej służyć narodowi polskiemu dlatego wybrał studia prawnicze. Zapoczątkował je na Uniwersytecie Warszawskim, a kontynuował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, Uniwersytecie Paryskim i w Heidelbergu. W 1910 roku uzyskał doktorat praw na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez cały ten czas należał do tajnych organizacji młodzieży akademickie, a w latach 1908-1909 był członkiem zarządu Związku Młodzieży Polskiej "Zet". Jego działalność Narodowa dostrzegana była także przez zaborcę. Bohdan Winiarski w trakcie studiów miał trzy procesy polityczne i był skazany na siedem miesięcy więzienia.
W latach 1911-1914 był asystentem i wykładowcą w Polskiej Szkole Nauk Politycznych w Krakowie, gdzie wykładał francuskie prawo polityczne, oraz rosyjskie prawo polityczne i administracyjne. W tym samym czasie był profesorem na Wyższych Kursach im. A. Branieckiego, wykładając ustrój polityczny i administracyjny na ziemiach polskich. W 1913 r., Bohdan Winiarski żeni się z Wanda Morawską. (Miał z nią syna i dwie córki - małżeństwu temu ze wszech miar szczęśliwemu, dane było przeżyć razem z górą 56 lat.)
Powołany do wojska rosyjskiego (1915-1917) Winiarski wyjechał z kraju do Piotrogradu, gdzie w latach 1916/17 wykładał historie ustroju politycznego ziem polskich w XIX wieku na Wyższych Kursach Polskich. Następnie udał się do Paryża gdzie bez reszty zaangażował się w sprawę Narodową. Został sekretarzem sekcji prawnej Komitetu Narodowego Polskiego, redagował czasopismo "Polak", przeznaczone dla wojska polskiego we Francji, z początkiem 1919 r. wszedł do delegacji polskiej na konferencje pokojową. W delegacji objął referat Ligi Narodów i zasiadł w dwóch podkomisjach konferencji pokojowej. Wkrótce otrzymał stanowisko radcy prawnego delegacji. Był delegatem Polski w komisji międzynarodowej tranzytu, dróg wodnych i portów oraz na międzynarodowej konferencji paszportowej. Był również radcą prawnym delegacji polskiej na I sesji Zgromadzenia Ligi Narodów, występując w Lidze jednocześnie jako zastępca delegata polskiego.
Po powrocie do wolnej Ojczyzny Bohdan Winiarski kontynuował prace zarówno naukową jak i polityczną. Nowo powstały Uniwersytet Poznański powołał go w 1920 r. na stanowisko zastępcy profesora, a po habilitacji na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1922 r. został mianowany profesorem prawa międzynarodowego. (W latach 1936-1939 był dziekanem wydziału Prawno-Ekonomicznego UP.) W 1928 r. został wybrany posłem na Sejm RP z listy Związku Ludowo-Narodowego. W Sejmie zasiadał przez dwie kolejne kadencje, tj. do 1935 r. Przez cały ten czas pozostawał w opozycji do rządów marszałka Józefa Piłsudskiego. Wybuch II wojny światowej zastał go w Poznaniu, gdzie prof. Winiarski został aresztowany przez władze hitlerowskie i osadzony na dwa miesiące w ratuszu poznańskim jako zakładnik. Cudem przeniesiony do obozu na Głównej w Poznaniu wraz z rodziną został wysiedlony do tzw. Generalnego Gubernatorstwa. Obawiając się ponownego aresztowania w styczniu 1940 r. wraz z synem przekroczył potajemnie granice węgierską i dostaje się do Paryża. Po klęsce Francji udał się do Wielkiej Brytanii gdzie przebywał do końca wojny. Współpracował z Ministerstwem Prac Kongresowych RP i był przewodniczącym rządowej komisji dla zbadania przyczyn przegranej Polski podczas kampanii roku 1939. W 1941 r. gen. Władysław Sikorski mianował prof. Winiarskiego prezesem Banku Polskiego, na którym to stanowisku pozostał do początku 1946 r. W tym czasie wykładał także na polskim wydziale prawa mieszczącym się w Oxfordzie.
Po zakończeniu wojny prof. Bohdan Winiarski powrócił do Polski. W dniu 6 lutego 1946 r. Zgromadzenie Ogólne i Rada Bezpieczeństwa ONZ wybrały prof. Winiarskiego sędzią w Sądzie Międzynarodowym w Hadze na kadencję trzyletnią. Ponowny wybór nastąpił w końcu 1948 r., tym razem na kadencje dziewięcioletnią. Po raz trzeci prof. Winiarski wybrany był sędzią w 1957 r., pełnił więc urząd niezależnego sędziego międzynarodowego przez 21 lat (do 5 lutego 1967 r.), będąc w tym czasie przez trzy lata prezesem Sadu haskiego. Przed Winiarskim żaden prawnik nie miał w Sądzie Międzynarodowym tylu lat aktywnego i nieprzerwanego sędziostwa. Sędzią był dobrym i sprawiedliwym - taka jest o nim opinia międzynarodowa. A przecież przyszło mu działać w latach trudnych, latach głębokich podziałów politycznych miedzy państwami i w czasach zasadniczego rozdarcia ideologicznego w Europie. Był Winiarski sędzia niezależnym, wiernym swemu sumieniu i swym poglądom. Ta postawą pozyskał dla siebie, przede wszystkim zaś dla polskiej myśli prawniczej, szacunek na całym świecie. Przez cały okres sędziostwa w trybunale międzynarodowym Bohdan Winiarski ustosunkowany był krytycznie do wszelkich prób, podejmowanych zawłaszcza na forum ONZ, by trybunał haski włączyć do rozmaitych posunięć i akcji politycznych, które nie nadawały się do rozstrzygania na drodze sądowej.
Bohdan Winiarski zmarł 4 grudnia 1969 r. w Poznaniu.
Winiarski chciał jak najlepiej służyć narodowi polskiemu dlatego wybrał studia prawnicze. Zapoczątkował je na Uniwersytecie Warszawskim, a kontynuował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, Uniwersytecie Paryskim i w Heidelbergu. W 1910 roku uzyskał doktorat praw na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez cały ten czas należał do tajnych organizacji młodzieży akademickie, a w latach 1908-1909 był członkiem zarządu Związku Młodzieży Polskiej "Zet". Jego działalność Narodowa dostrzegana była także przez zaborcę. Bohdan Winiarski w trakcie studiów miał trzy procesy polityczne i był skazany na siedem miesięcy więzienia.
W latach 1911-1914 był asystentem i wykładowcą w Polskiej Szkole Nauk Politycznych w Krakowie, gdzie wykładał francuskie prawo polityczne, oraz rosyjskie prawo polityczne i administracyjne. W tym samym czasie był profesorem na Wyższych Kursach im. A. Branieckiego, wykładając ustrój polityczny i administracyjny na ziemiach polskich. W 1913 r., Bohdan Winiarski żeni się z Wanda Morawską. (Miał z nią syna i dwie córki - małżeństwu temu ze wszech miar szczęśliwemu, dane było przeżyć razem z górą 56 lat.)
Powołany do wojska rosyjskiego (1915-1917) Winiarski wyjechał z kraju do Piotrogradu, gdzie w latach 1916/17 wykładał historie ustroju politycznego ziem polskich w XIX wieku na Wyższych Kursach Polskich. Następnie udał się do Paryża gdzie bez reszty zaangażował się w sprawę Narodową. Został sekretarzem sekcji prawnej Komitetu Narodowego Polskiego, redagował czasopismo "Polak", przeznaczone dla wojska polskiego we Francji, z początkiem 1919 r. wszedł do delegacji polskiej na konferencje pokojową. W delegacji objął referat Ligi Narodów i zasiadł w dwóch podkomisjach konferencji pokojowej. Wkrótce otrzymał stanowisko radcy prawnego delegacji. Był delegatem Polski w komisji międzynarodowej tranzytu, dróg wodnych i portów oraz na międzynarodowej konferencji paszportowej. Był również radcą prawnym delegacji polskiej na I sesji Zgromadzenia Ligi Narodów, występując w Lidze jednocześnie jako zastępca delegata polskiego.
Po powrocie do wolnej Ojczyzny Bohdan Winiarski kontynuował prace zarówno naukową jak i polityczną. Nowo powstały Uniwersytet Poznański powołał go w 1920 r. na stanowisko zastępcy profesora, a po habilitacji na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1922 r. został mianowany profesorem prawa międzynarodowego. (W latach 1936-1939 był dziekanem wydziału Prawno-Ekonomicznego UP.) W 1928 r. został wybrany posłem na Sejm RP z listy Związku Ludowo-Narodowego. W Sejmie zasiadał przez dwie kolejne kadencje, tj. do 1935 r. Przez cały ten czas pozostawał w opozycji do rządów marszałka Józefa Piłsudskiego. Wybuch II wojny światowej zastał go w Poznaniu, gdzie prof. Winiarski został aresztowany przez władze hitlerowskie i osadzony na dwa miesiące w ratuszu poznańskim jako zakładnik. Cudem przeniesiony do obozu na Głównej w Poznaniu wraz z rodziną został wysiedlony do tzw. Generalnego Gubernatorstwa. Obawiając się ponownego aresztowania w styczniu 1940 r. wraz z synem przekroczył potajemnie granice węgierską i dostaje się do Paryża. Po klęsce Francji udał się do Wielkiej Brytanii gdzie przebywał do końca wojny. Współpracował z Ministerstwem Prac Kongresowych RP i był przewodniczącym rządowej komisji dla zbadania przyczyn przegranej Polski podczas kampanii roku 1939. W 1941 r. gen. Władysław Sikorski mianował prof. Winiarskiego prezesem Banku Polskiego, na którym to stanowisku pozostał do początku 1946 r. W tym czasie wykładał także na polskim wydziale prawa mieszczącym się w Oxfordzie.
Po zakończeniu wojny prof. Bohdan Winiarski powrócił do Polski. W dniu 6 lutego 1946 r. Zgromadzenie Ogólne i Rada Bezpieczeństwa ONZ wybrały prof. Winiarskiego sędzią w Sądzie Międzynarodowym w Hadze na kadencję trzyletnią. Ponowny wybór nastąpił w końcu 1948 r., tym razem na kadencje dziewięcioletnią. Po raz trzeci prof. Winiarski wybrany był sędzią w 1957 r., pełnił więc urząd niezależnego sędziego międzynarodowego przez 21 lat (do 5 lutego 1967 r.), będąc w tym czasie przez trzy lata prezesem Sadu haskiego. Przed Winiarskim żaden prawnik nie miał w Sądzie Międzynarodowym tylu lat aktywnego i nieprzerwanego sędziostwa. Sędzią był dobrym i sprawiedliwym - taka jest o nim opinia międzynarodowa. A przecież przyszło mu działać w latach trudnych, latach głębokich podziałów politycznych miedzy państwami i w czasach zasadniczego rozdarcia ideologicznego w Europie. Był Winiarski sędzia niezależnym, wiernym swemu sumieniu i swym poglądom. Ta postawą pozyskał dla siebie, przede wszystkim zaś dla polskiej myśli prawniczej, szacunek na całym świecie. Przez cały okres sędziostwa w trybunale międzynarodowym Bohdan Winiarski ustosunkowany był krytycznie do wszelkich prób, podejmowanych zawłaszcza na forum ONZ, by trybunał haski włączyć do rozmaitych posunięć i akcji politycznych, które nie nadawały się do rozstrzygania na drodze sądowej.
Bohdan Winiarski zmarł 4 grudnia 1969 r. w Poznaniu.
