„Śladami Żydów Łomżyńskich”
3 grudnia 2012r. odbyło się podsumowanie projektu „Szkoła Dialogu” - w Zespole Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących nr 6 w Łomży. „Szkoła Dialogu" to program edukacyjny przygotowany i realizowany przez Fundację Forum Dialogu Między Narodami, którego celem jest poszerzanie wiedzy uczniów na temat wielowiekowej obecności Żydów w Polsce oraz ich wkładu w rozwój społeczny, kulturalny i gospodarczy naszego kraju. W ramach programu młodzież pod kierunkiem trenerów Forum odkrywa historię przedwojennej ludności żydowskiej w swojej miejscowości oraz samodzielnie przygotowuje projekt, który ma na celu jej upamiętnienie.
Program „Szkoła Dialogu" oparty jest na przekonaniu, że wiedza, zrozumienie i dialog to sposób na przełamywanie barier i niechęci. Uczniowie uczestniczący w projekcie poznają historię własnej miejscowości, często odkrywając „białe plamy” na mapie wiedzy o nieobecnej już społeczności żydowskiej.
Dzięki własnej pracy, prowadzonej przy wsparciu trenerów samodzielnie eksplorują historię, łącząc swoje odkrycia z materialnymi śladami w przestrzeni. W ramach zajęć młodzież ma za zadanie wspólnie przygotować własny projekt upamiętniający lokalną przedwojenną społeczność żydowską. Przygotowane przez uczniów prace biorą udział w konkursie, którego rozstrzygnięcie ma miejsce podczas uroczystej GALI SZKOŁY DIALOGU.
W czasie Gali wszystkie uczestniczące w danej edycji programu szkoły otrzymują dyplom „Szkoły Dialogu", mają okazje wymienić się doświadczeniami, wysłuchać gości honorowych, a laureaci zaprezentować swój zwycięski projekt i odebrać atrakcyjne nagrody.
Projekt patronuje Minister Edukacji Narodowej. Na program składają się cztery spotkania z trenerami Forum Dialogu - dwa warsztaty i dwie wycieczki. Ich celem jest zapoznanie uczniów z żydowską przeszłością Łomży. Wszystkie cztery spotkania mają także stopniowo przygotować uczniów do stworzenia własnego projektu upamiętniającego przedwojenną żydowską społeczność Łomży. Celem każdej z dwóch wycieczek jest zapoznanie uczniów z podstawowymi pojęciami kultury, religii i tradycji Żydów polskich, a także ukazanie całego bogactwa historii przedwojennej Łomży. Spotkania warsztatowe odbywają się w szkole. Ukazują one jak układały się losy Żydów w Polsce przed i po II wojnie światowej.
Uczniowie mają okazję przedyskutować swoje poglądy na temat postaw zaangażowania i niezaangażowania w świetle takich wydarzeń jak np. Holocaust. Ostatni warsztat w logiczny sposób zamyka program. Odbywa się dyskusja na temat różnych form upamiętniania historii. W drugiej części drugiego warsztatu trenerki przygotowują uczniów do pracy nad ich własnym projektem.
Celem uczniowskiego projektu ma być przypomnienie historii Żydów łomżyńskich. Trenerzy zachęcają uczniów do poznawania historii ich własnego miasta, poszukiwania zapomnianych miejsc. Następnie trenerki proszą o to, by uczniowie przygotowali taką formę upamiętnienia wybranej przez nich historii, jaka wyda im się najbardziej odpowiednia.
Trenerzy Forum Dialogu pilotują przygotowania, udzielając uczniom wsparcia. Na zakończenie uczniowie nadsyłają sprawozdania z przeprowadzonego projektu, który następnie weźmie udział w organizowanym przez Forum konkursie. Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących nr 6 w Łomży w tym roku szkolnym przystąpił do wyżej wymienionego projektu. Podczas pierwszego warsztatu szkoła gościła rodzinę żydowską z Chicago –Państwa Margolis - potomków Żydów łomżyńskich. Młodzież dowiedziała się, że ich potomkowie mieszkali przy Starym Rynku 8, gdzie mieścił się sklep z materiałami do produkcji odzieży. Uczniowie obejrzeli również film dokumentalny: „Życie codzienne w Polsce 1937”. Po jego projekcji była możliwość zadania dodatkowych pytań rodzinie.
Następnego dnia uczniowie wraz z trenerkami i wicedyrektorem p. Krzysztofem Domalewskim odwiedzili miejsca związane z życiem Żydów przed wojną, m.in. nieistniejącą łaźnię przy ul. Zamiejskiej, cmentarze z macewami na ul. Rybaki i ul. Bocznej, Stary Rynek.
Na drugim warsztacie uczniowie gościli historyka z Muzeum Północno – Mazowieckiego w Łomży, pana Leszka Taborskiego, który przybliżył tematykę polsko – żydowską. Uczniowie mieli możliwość zwiedzenia wystawy „Księga Pamięci Żydów Łomżyńskich”.
Otwarcie wystawy zbiegło się z uroczystościami 70. rocznicy likwidacji przez Niemców getta Żydów łomżyńskich, które odbyło się pod tablicą memoratywną przy ul. Senatorskiej 6, gdzie znajdowała się synagoga i główna brama getta. Podsumowaniem projektu było zorganizowanie w dniu 3 grudnia 2012r. wycieczki przez uczniów klasy IBLO i ITL dla zaproszonych gości i mediów: „Śladami Żydów Łomżyńskich”.
Młodzież zaprowadziła gości na Stary Rynek, na stary cmentarz żydowski przy ulicy Rybaki i zapoznała z jego historią. Następnie uczestnicy udali się na ul. Jana z Kolna, gdzie znajdowała się szkoła żydowska Jesziwa. Wycieczkę zakończyło złożenie kwiatów pod tablicą przy ulicy Senatorskiej 6. Na Starówce uczniowie odczytali wspomnienia z dzieciństwa George’a Puchala (Puchalskiego), który w latach 20. i 30. mieszkał przy Starym Rynku 4 i był uczniem Gimnazjum Państwowego im. Tadeusza Kościuszki.
Efektem udziału w projekcie ma być ilustrowany album z opisami, który weźmie udział w konkursie Fundacji Dialogu między Narodami.
koordynator projektu: Arkadiusz Bałazy
