Unikalny obraz wzbogacił zbiory łomżyńskiego muzeum - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Regina Mundlak, malarka i rysowniczka pochodzenia żydowskiego, urodziła się w roku 1887 w Kosakach (niektóre źródła mylnie podają nieistniejącą miejscowość Kolaski) nieopodal Łomży. W roku 1901 jej rodzina przeniosła się do Berlina. Rychło ujawnił się plastyczny talent Reginy, który sprawił, że koszty jej artystycznej edukacji pokrył znany niemiecki malarz Max Liebermann; była też ogłoszona informacja o zbiórce pieniędzy na ten cel w żydowskiej gazecie „Ost und West”. Dalsze losy artystki były związane z Warszawą i Berlinem, gdzie po roku 1906 studiowała oraz Paryżem. Koncentrowała się na tematyce żydowskiej, przede wszystkim ukazywaniu codziennego życia najuboższych warstw społeczności żydowskiej. Nigdy nie eksperymentowała, nie czerpała z nowych trendów, proponując bardzo tradycyjne, realistyczne malarstwo, również olejne. Pierwszą wystawę indywidualną miała już w roku 1902 w Galerii Zachęta, po niej do roku 1938 poszły kolejne; nie tylko w Warszawie, ale również w Berlinie. Po wybuchu II wojny światowej znalazła się w warszawskim getcie, skąd w roku 1942 wywieziono ją do obozu zagłady w Treblince, gdzie została zamordowana. Na internetową aukcję z obrazem jej autorstwa trafił niedawno Sławomir Zgrzywa, historyk, kolekcjoner i członek rady Muzeum Północno-Mazowieckiego.

- Wiedziałem o istnieniu Reginy Mundlak od lat – mówi Sławomir Zgrzywa, historyk, kolekcjoner i członek muzealnej rady. – Już jakiś czas temu myśleliśmy z panią Karoliną Skłodowską o stworzeniu takiego internetowego katalogu artystów związanych z Łomżą i z regionem, i to nazwisko również się przewijało, jest też zresztą obecne w Księdze Pamięci. Kiedy więc monitorowałem internet, ten obraz od razu rzucił mi się w oczy, bo prace Reginy Mundlak nie pojawiają się często na aukcjach. 

Przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, że większość spuścizny po artystce uległa zniszczeniu podczas II wojny światowej: albo podczas likwidacji warszawskiego getta, albo w powstaniu. 

Ocalały nieliczne, w większości rysunki. Żydowski Instytut Historyczny ma w swych zbiorach tylko fotografie jej prac. Te większe są unikatami i w prywatnych kolekcjach znajdują się pojedyncze egzemplarze, na przykład w Krakowie. Stamtąd też pochodzi obraz, który trafił do Łomży dzięki hojności Bogumiły i Janusza Cholewickich. 

- Na pewno jest to ciekawa pamiątka i bardzo wartościowy eksponat – mówi kustosz Adam Sokołowski, historyk z Muzeum Północno-Mazowieckiego. – Dla nas jest szczególnie interesująca o tyle, że pochodzi z okresu międzywojennego, z regionu i dotyczy osoby, która urodziła się w okolicach Łomży. Ciekawy jest również wątek żydowski, czyli to, że autorka obrazu była Żydówką z tych okolic, a na tym konkretnym obrazie została najprawdopodobniej namalowana dziewczynka żydowska.

Rzeczony portret dziewczynki został wykonany na papierze o rozmiarach 36 na 28 cm tuszem i temperą, najprawdopodobniej na początku XX wieku. Już wkrótce będzie można oglądać go w muzealnym holu, gdzie zostanie wyeksponowany w podświetlanej gablocie. 

- Ten obraz powiększa naszą kolekcję, szeroko rozumianych, łomżyńskich  judaików – podsumowuje Adam Sokołowski. – Dzieło Reginy Mundlak dopełnia ten zbiór, a mamy w kolekcji choćby rzeźbę Józefa Mojżesza Gabowicza, Żyda urodzonego w Kolnie i pośrednio związanego z Łomżą. Są też inne judaika, jak kupione rok temu  maszyny rolnicze z łomżyńskiej fabryki maszyn rolniczych Mendla Orłowskiego, dachówki z przedwojennych żydowskich cegielni, pocztówki z uwidocznionymi żydowskimi mieszkańcami Łomży czy pocztówka przedstawiająca łomżyńską synagogę. Jest też książka łomżyńskiego lekarza żydowskiego Józefa Hepnera – dar, który udało się pozyskać na potrzeby ostatniej wystawy, poświęconej Żydom łomżyńskim oraz książki z biblioteki żydowskiego gimnazjum doktora Szymona Goldlusta, w których to są pieczątki tego gimnazjum. Trochę więc tych judaików mamy – nie jest to jakaś duża kolekcja, ale wartościowa i w miarę naszych możliwości dopełniana. 

Wojciech Chamryk