RÓŻANIEC - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Historia

Różaniec zapoczątkowany został prawdopodobnie przez laikat jako naśladownictwo liturgii godzin (Brewiarza) obecnej w zgromadzeniach zakonnych, podczas których mnisi modlili się codziennie za pomocą 150 psalmów. Osoby laickie, nie potrafiące zwykle czytać, zastąpiły psalmy pięćdziesięcioma lub nawet stupięćdziesięcioma „Zdrowaś Maryjo”. Modlitwa ta, w pierwszej swej połowie oparta na treści Biblii, datuje się zgodnie ze starożytnymi rycinami w miejscach zebrań chrześcijan na co najmniej początki drugiego wieku. Z czasem rozpoczęto używanie sznura z paciorkami (koronki), aby śledzić dokładną liczbę modlitw.

Choć zapisy historyczne wspominają wcześniejsze użycie sznura modlitewnego podczas odmawiania modlitwy Ave Maria, to pierwsze wspomnienie o Psałterzu Najświętszej Maryi Panny następuje przy okazji zwycięstwa nad albigensami w 1213^[1]. Od XV wieku wydarzenie to łączone jest z podaniem o przekazaniu Różańca świętemu Dominikowi przez Matkę Bożą. Do Polski modlitwę różańcową sprowadził i szeroko propagował ją wśród wiernych dominikanin Święty Jacek.

Różaniec zastąpił popularną praktykę modlitewną składającą się z recytowania 50 Psalmów w trzech seriach lub po 150 za jednym razem. Zamiast psalmów odmawiano 150 razy „Modlitwę Pańską”, którą w średniowieczu zamieniono na „Pozdrowienie anielskie”. Forma modlitwy ustaliła się przy końcu XVI wieku i nie zmieniła się, aż do początku XX wieku w związku z dodatkiem modlitwy fatimskiej. Jej rozszerzenia poprzez wprowadzenie opcjonalnej (katolik może bez przeszkód odmawiać również tradycyjną formę różańca) czwartej części, tajemnic światła (nazywanych niekiedy świetlistymi), dokonał papież Jan Paweł II. Miało to miejsce w opublikowanym 16 października 2002 r. (w 24. rocznicę swego pontyfikatu) liście apostolskim pod tytułem Rosarium Virginis Mariae^[2], zgodnie z którym jej odmawianie jest pozostawione jako propozycja i modlitwa trzema pierwotnymi częściami dalej uważana jest za ważną.

Nazwa

Istnieje teoria mówiąca, że nazwa „ogrodu różanego” pochodzi ze średniowiecza (w związku ze zmianami obejmującymi modlitwę). Jego odmawianie porównywano z dawaniem (sadzeniem) Matce Bożej róż. Stąd modlitwę nazwano również „wieńcem różanym”, czyli różańcem.

Sznur

Tradycyjna koronka rozpoczyna się krzyżem, na sznur przytwierdzony do jego górnej części nanizany jest jeden koralik, po którym znajdują się trzy kolejne i ponownie jeden. Do końca tego krótkiego sznura przymocowana jest długa pętla zawierająca pięć serii po dziesięć paciorków każdy przetykanych jednym wyróżnionym (łącznie 5 · 10 + 4 + 5 = 59 koralików). Często połączeniem krótkiego sznura z długą pętlą jest element przypominający medalik (często z wizerunkiem Maryi lub symbolami ją oznaczającymi).

Nie tylko sznur, ale również wymyślona i opatentowana kilka lat temu przez Polaka w 12 krajach świata wersja różańca na karcie plastikowej czyli karta różańcowa funkcjonuje i spełnia swoją rolę w katolickiej modlitwie różańcowej.

Wzorem dla chrześcijańskiej koronki mogła być także muzułmańska subha (lub tasbih), składająca się z 99 koralików oznaczających imiona Boga^[3].

Modlitwa

Różaniec jest modlitwą do Jezusa Chrystusa za pośrednictwem Maryi, w której rozważa się jej cnoty i obecność podczas misji Jezusa nawiązując do ważnych epizodów zaczerpniętych z Ewangelii. Modlitwa ta uważana jest za jedną z najtrudniejszych z powodu pozornej monotonii spowodowanej wielokrotnym odmawianiem modlitw „Ojcze Nasz” i „Zdrowaś Maryjo”. Należy jednak pamiętać, że dobra modlitwa oprócz wypowiadanych formuł musi zawierać element refleksji i zaangażowania się modlącego. Pośrednictwo Maryi do Jezusa jest przez wielu Katolików uznawane za konieczne do zbawienia, jednak taki pogląd nie ma uzasadnienia ani w dokumentach Kościelnych ani w Biblii. Badania naukowe, prowadzone na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, dowodzą, że św. Augustyn nigdy nie modlił się "różańcem". W pismach świętego Augustyna, doktora Kościoła, nie ma nawet cienia wzywania Maryi jako pośredniczki do Chrystusa. Sobór Watykański II odmówił spełnienia prośby grupy Biskupów, by nadać Maryi tytuł Matki Kościoła. Uczynił to papież Paweł VI na zakończenie trzeciej sesji Soboru dnia 21.11.1964 r.

Modlitwa rozpoczyna się Składem Apostolskim odmawianym na krzyżyku, modlitwą „Ojcze Nasz” (koralik za krzyżem) i trzykrotnym „Zdrowaś Maryjo” (następne trzy koraliki) z prośbą o wiarę, nadzieję i miłość oraz jednym „Chwała Ojcu” (ostatni koralik z krótkiego sznura). Następnie zapowiada się daną część różańca i jego tajemnicę oraz przystępuje do odmawiania poszczególnych tajemnic przechodząc do pętli.

Koronka służy do odmawiania jednej części różańca. Każda część dzieli się na pięć tajemnic, śledzeniu których poświęcone są dziesięcioelementowe grupy paciorków. Rozpoczynając rozważanie tajemnicy należy podać jej nazwę, odmówić modlitwę „Ojcze Nasz”, powtórzyć 10 razy modlitwę "Zdrowaś Maryjo" (dziesięcioelementowe grupy),a po całej tajemnicy dopowiedzieć „Chwała Ojcu”. Celem tej modlitwy nie jest powtarzanie określonych słów samo w sobie, lecz rozważanie życia, męki i zmartwychwstania Chrystusa oraz żywe uczestnictwo w modlitwie całego Kościoła.

Po każdej tajemnicy dodawany bywa także akt strzelisty, np.:

• „O Maryjo bez grzechu pierworodnego poczęta, módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy i za wszystkimi, którzy się do Ciebie nie uciekają, a zwłaszcza za nieprzyjaciółmi Kościoła Świętego i poleconymi Tobie.” lub
• „O mój Jezu, przebacz nam nasze grzechy, zachowaj nas od ognia piekielnego, zaprowadź wszystkie dusze do nieba i dopomóż szczególnie tym, którzy najbardziej potrzebują Twojego Miłosierdzia.” (zainspirowane objawieniami w Fatimie).

W Katowicach i na Górnym Śląsku rozpowszechniona jest inna wersja powyższego aktu:

„O Jezu, odpuść nam nasze winy, broń od ognia piekielnego, zaprowadź do nieba wszystkie dusze, szczególnie te, które najwięcej potrzebują Twojego Miłosierdzia.”

Po zakończeniu rozważania całej części różańca dołącza się często modlitwę w intencjach papieża, najczęściej „Pod Twoją Obronę” oraz Litanię loretańską.

Tajemnice radosne

Ta część dotyczy wydarzeń z dziecięcych lat Jezusa (odmawiane w poniedziałki i soboty).

1. Zwiastowanie NMP
2. Nawiedzenie św. Elżbiety
3. Narodzenie Pana Jezusa
4. Ofiarowanie Pana Jezusa w Świątyni
5. Odnalezienie Pana Jezusa w Świątyni

Tajemnice światła

Ta część dotyczy życia i najważniejszych czynów Jezusa (odmawiane w czwartki). Tajemnice te zostały zaprezentowane przez papieża Jana Pawła II 16 października 2002 r.^[4]

1. Chrzest Jezusa w wodach Jordanu
2. Objawienie chwały na weselu w Kanie
3. Głoszenie Królestwa Bożego i wzywanie do nawrócenia
4. Przemienienie na górze Tabor
5. Eucharystia

Tajemnice bolesne

Będąca rozważaniem męki Jezusa (odmawiane we wtorki i piątki).

1. Modlitwa Pana Jezusa w Ogrójcu
2. Biczowanie Pana Jezusa.
3. Cierniem ukoronowanie Pana Jezusa
4. Droga krzyżowa Pana Jezusa
5. Ukrzyżowanie i śmierć Pana Jezusa

Tajemnice chwalebne

Związana ze Zmartwychwstaniem Jezusa i po nim następujących wydarzeniach (odmawiane w środy i niedziele).

1. Zmartwychwstanie Pana Jezusa
2. Wniebowstąpienie Pana Jezusa
3. Zesłanie Ducha Świętego
4. Wniebowzięcie NMP
5. Ukoronowanie NMP na Królową Nieba i Ziemi.

Tradycje

Do tradycji polskiego katolicyzmu należy wspólne odmawianie różańca podczas czuwania przy zwłokach bliskich czy sąsiadów.

W niektórych zakonach można spotkać różańce zawierające wielokrotność podstawowej liczby paciorków głównych (pozwalające na odmówienie wszystkich części na raz). Niekiedy forma modlitwy ulega nieznacznej zmianie:

• rozpoczęcie może ulec skróceniu lub rozszerzeniu:
  • natychmiastowe przejście do rozważania tajemnic,
  • zamiast trzech „Zdrowaś Maryjo” odmawiane są cztery (w intencji składanych ślubów)
• „Zdrowaś Maryjo” odmawiane w tajemnicach kończy się na słowach „(...) Jezus, który”, które uzupełnia się odniesieniem do Chrystusa powiązanym najlepiej z odmawianą tajemnicą, co pomaga przezwyciężyć trudności w skupieniu się na modlitwie,
• wprowadzane i rozważane są inne tajemnice ewangeliczne.

Przypisy

1. ↑ Antonio A. Borelli, Różaniec-retunek dla świata, wyd. Instytut im. Ks. Piotra Skargi, Kraków 2006, s. 40-43, ISBN 83-89591-07-3
2. ↑ http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/apost_letters/documents/hf_jp-ii_apl_20021016_rosarium-virginis-mariae_pl.html List apostolski „Rosarium Virginis Mariae” Ojca Świętego Jana Pawła II Do biskupów, duchowieństwa i wiernych, o Różańcu Świętym z 16 października 2002 roku
3. ↑ Marek M. Dziekan, Symbolika arabsko-muzułmańska. Mały słownik, ISBN 83-7192-019-9, Warszawa 1997, s. 98.
4. ↑ Wincenty Łaszewski, Nasz Dziennik 17.10.2002 - http://pustkow.host.sk/fatima/rozaniec4.php