Kulturalny rok 2024
W minionych 12 miesiącach w Łomży nie brakowało rozlicznych wydarzeń kulturalnych, od niszowych do takich o ogólnopolskim i międzynarodowym charakterze. Godne podkreślenia jest to, że w trudnych dla kultury czasach lokalni artyści nie dają za wygraną, tworząc w nader różnych dziedzinach, od literatury, fotografii i malarstwa do muzyki. Nie brakuje też licznych instytucji, wśród których należy wyróżnić działalność, wykraczającą poza standardowe funkcje placówki tego typu, Galerii Pod Arkadami MDK-DŚT oraz wszechstronną aktywność, coraz bardziej rozpoznawalnej, Filharmonii Kameralnej im. Witolda Lutosławskiego.
Mijający rok dał wiele okazji do wzbogacenia domowych bibliotek licznymi łomżyńskimi publikacjami. Zdzisław Folga, ceniony fotograf i autor wielokrotnie nagradzanych filmów przyrodniczych przygotował z okazji 30-lecia Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi album „Narew - rzeka obrazów”. Ukazuje w nim dolinę Narwi ze swojej indywidualnej perspektywy, gdzie zdjęcia dopełniają, pełne skojarzeń i przenośni, teksty Rafała Mikołaja Krasuckiego. Ten poeta i prozaik zadebiutował też retrospektywnym wydawnictwem „Pośrodku szeptów”, zbierającym jego wiersze i opowiadania z różnych lat. Z kolei Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej opublikowało album „Załomżenie”, zbierający nie tylko zdjęcia z konkursu fotograficznego i archiwalne, ale też łomżyńskich fotografów, dopełnione historią miasta pióra prof. Adama Czesława Dobrońskiego. Niestrudzona Maria Bauchrowicz-Tocka przygotowała drugi tom „Łomżyńskich historii prawdziwych. Ludzie. Miejsca. Zdarzenia”. Muzeum Północno-Mazowieckie wydało zaś reprint monografii „Łomża” Władysława Świderskiego, burmistrza i prezydenta miasta w latach 1919-1934, oryginalnie opublikowany w niewielkim nakładzie przed blisko stu laty.
Książkowy portret swego pradziadka przygotowała Elżbieta Chojnowska, przypominając w obszernej publikacji „Konstanty Chojnowski-rzeźbiarz” życie i twórczość ludowego rzeźbiarza-samouka z Jankowa Młodzianowa. Prace Konstantego Chojnowskiego znajdują się w zbiorach licznych muzeów, również w Łomży i w Nowogrodzie, gdzie otwarto wystawę „Cierpienie w radość się obraca”, przygotowaną przez kierownik działu etnografii Muzeum-Skansenu Kurpiowskiego im. Adama Chętnika, Annę Smolińską. Ową wystawę bardzo wysoko oceniła Wiesława Pawlak, etnograf z Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży, również autorka bardzo ciekawej wystawy: czynnej do 30 marca przyszłego roku „Kiedyśne zabawki i zabawy dziecięce”. To oryginalne spojrzenie nie tylko na dawne zabawki, ale też na dziecięcy świat wsi przełomu XIX i XX i połowy poprzedniego wieku, bardzo różniący się od tego obecnego. Jak co roku nie próżnowała też Galeria Pod Arkadami, przygotowując co miesiąc bardzo różnorodne wystawy, w tym zbiorową „Arkady Przemka”, poświęconą pamięci Przemysława Karwowskiego, poplenerową fotograficzną „Śladami kamienia” Jerzego Chaberka, Adama Czarniewicza, Kai Kozon i Ewy Skłodowskiej, malarstwa „Gesty” Anny Tymińskiej i ostatnio „Beyond Horizon” amerykańskiego malarza Chrisa Hernandeza. Dochodzą do tego liczne inne działania, jak studyjne Kino Galeria, zajęcia warsztatowe dla młodszych i starszych, prelekcje oraz udział w dorocznej imprezie MDK-DŚT Café Kultura – trudno więc sobie wyobrazić, że tak zasłużone i wciąż tętniące artystycznym życiem miejsce miałoby zniknąć z kulturalnej mapy miasta w roku 45-lecia istnienia.
Anna Tymińska, absolwentka łomżyńskiego Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Wojciecha Kossaka i studentka Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, połączyła swoją twórczością dwie pobliskie galerie, prezentowała bowiem obrazy nie tylko pod Arkadami, ale też w istniejącej od marca Galerii Młodych Hali Kultury, w ramach zbiorowej wystawy „Układ”. W Hali Kultury swą twórczość prezentują z powodzeniem młodzi lokalni twórcy, jak na przykład Jakub Wysmułek, a ostatnio Anna Szelągowska, a wernisaże dopełniają koncerty.
Miłośnicy literatury mieli też spory wybór spotkań autorskich, dających możliwość nieco głębszego poznania autorów rozmaitych książek, w tym cenionego tłumacza, dziennikarza, autora tekstów i wokalisty, a w dzieciństwie aktora, Filipa Łobodzińskiego (M P-M) oraz pochodzącego z Łomży pisarza i dziennikarza/korespondenta radiowego Marka Wałkuskiego (MBP).
Nie brakowało też licznych spektakli teatralnych, wśród których największym echem odbiły się dwa przedstawienia: najnowszy, ubiegłoroczny Teatru Wierszalin „Wyzwolenie” Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Piotra Tomaszuka i z główną, popisową rolą Rafała Gąsowskiego w Hali Kultury oraz kolejna premiera, „Niedźwiedź Wojtek. Monodram” Tadeusza Słobodzianka w wykonaniu znanego aktora Michała Pieli, zaprezentowany w MDK-DŚT.
Tego samego dnia – nakładające się na siebie imprezy dla tych samych grup odbiorców to niezmienna łomżyńska bolączka - prowadzona przez Tomasza Bogdana Rynkowskiego amatorska grupa Teatr na Piątnicy, działająca przy tamtejszym Gminnym Ośrodku Kultury, świętowała 5-lecie. Jego dokonania to, między innymi, dwa bardzo udane spektakle: „Dom na granicy” Sławomira Mrożka i „Wujek, ciotka – to najlepsza swatka”, adaptacja sztuki „Kandydatki na żonę” Andrzeja Dembończyka.
Duży wybór wydarzeń mieli też fani różnych odmian muzyki popularnej, od poezji śpiewanej, jazzu, country aż do rocka i metalu, a największymi gwiazdami, które w mijającym roku odwiedziły Łomżę, byli Michał „Lonstar” Łuszczyński, Vader i Czerwone Gitary, w których kolędowym koncercie w katedrze uczestniczyło blisko 1000 osób. Udała się też dziesiąta łomżyńska odsłona Polskiego Dnia Bluesa w Hali Kultury, której gwiazdą był słowacki Žalman Brothers Band. Cieszy również rozwój łomżyńskiej grupy Isaac Goldenberg, zwycięzcy Przeglądu Zespołów Rockowych Łomot oraz niedawnych Rockowań, która podczas grudniowego koncertu w Hali Kultury wykonała też premierowe, bardzo udane utwory.
Co do muzyki klasycznej sytuacja wygląda jeszcze lepiej, ponieważ prowadzona przez Jana Miłosza Zarzyckiego orkiestra Filharmonii Kameralnej im. Witolda Lutosławskiego, odnotowuje nieustanny rozwój, co stało się jeszcze bardziej zauważalne w momencie oddania do użytku jej nowej sali koncertowej, miejsca o świetnej akustyce. Zaowocowało to szeregiem bardzo udanych koncertów, w tym z udziałem gwiazd pokroju Wiesława Ochmana i Piotra Palecznego, licznych artystów zagranicznych i młodych talentów. Jubileuszowy, XX Międzynarodowy Festiwal Kameralistyki Sacrum et Musica trwał w tym roku od końca sierpnia do początku października, obejmując łącznie 17 koncertów w 12 miejscowościach województw mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego i podlaskiego. Łomżyńscy filharmonicy mają też na koncie szereg prawykonań, w tym Koncertu fantazji na skrzypce i orkiestrę kameralną Jerzego Maksymiuka, który legendarny dyrygent poprowadził w Łomży na finał sezonu artystycznego 2023/2024. Jak podkreślał Jarosław Siwiński światowe prawykonanie jego „Sań świętego Mikołaja” podczas niedawnego koncertu kolędowego nieprzypadkowo odbyło się w Łomży, ponieważ Filharmonia Kameralna jest coraz bardziej rozpoznawalna i ceniona w rodzimym środowisku muzyki klasycznej, a kompozytorzy w ramach zamówień kompozytorskich mają możliwość wyboru wykonawcy, z czego skwapliwie korzystają. Prawykonania to nie wszystko, ponieważ łomżyńska orkiestra regularnie wydaje kolejne płyty z premierowymi, współczesnymi kompozycjami, co spotyka się z dużym odzewem nie tylko w Polsce. Jej dyskografia liczy obecnie 18 płyt CD oraz koncertowe DVD, a już niebawem dołączy do niej, już nagrany, album numer 20. Jego roboczy tytuł to „Polish Fantasies“. Znajdą się na nim utwory Jerzego Maksymiuka i Wojciecha Kostrzewy, napisane dla łomżyńskiej orkiestry w ramach programu zamówień kompozytorskich oraz Mikołaja Hertla i Macieja Zimki. Solistami są: Maria Machowska (skrzypce), Maria Peradzyńska (flet), Tomasz Strahl (wiolonczela), Hanna Turonek (flet), Ewelina Zawiślak (flet), Ewa Rzetecka-Niewiadomska (klawesyn), a całość poprowadził Jan Miłosz Zarzycki.
Wojciech Chamryk
