Muzealne spotkanie z poezją Jana Kulki - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Cykl comiesięcznych spotkań w łomżyńskim muzeum koncentruje się na tematyce społeczno-historycznej, ale od pewnego czasu ich formuła, zgodnie z oczekiwaniami uczestników, została poszerzona. Najpierw o pokazy fotograficzne, których bohaterami byli Stanisław Zeszut, Adam Czarniewicz, a w marcu Zbigniew Walczuk, zaś w kwietniu przyszła pora na poezję. Bohaterem pierwszego poetyckiego spotkania  nieprzypadkowo był Jan Kulka (1937-2000), ponieważ był jednym z najwybitniejszych polskich poetów, a jego twórczość wciąż budzi zainteresowanie kolejnych pokoleń czytelników.

– To było marzenie Jana, żeby przetrwał po nim chociaż jeden wiersz! – podkreślała Barbara Kulka, przybliżając koleje losu poety, który najpierw mieszkał na Śląsku, później blisko 20 spędził w Kłodzku, by w roku 1977, z przyczyn zdrowotnych, chociaż nie tylko, zamieszkać w Łomży. Jan Kulka był już wtedy uznanym poetą, laureatem ministerialnej nagrody i członkiem Związku Literatów Polskich. W Kłodzku zasłynął jako inicjator, wraz z poetką Anną Zelenay (1925-1970) z racji organizowania dorocznych zjazdów poetów i krytyków literackich, które pod nazwą Kłodzkich Wiosen Poetyckich odbywały się w latach 1961-1974 oraz innej działalności.

Barbara Kulka wspominała kulisy przyjazdu do Łomży, co podsunął im Władysław Żesławski, współautor radiowej powieści „Matysiakowie”, niełatwe początki w bursie przy ul. Kopernika i otrzymanie mieszkania, ale przede wszystkim niesamowitą wręcz aktywność męża, który zaczął działać na kilku frontach, tworząc, organizując i aktywizując. 

Jan Kulka założył i opiekował się Klubem Pisarzy SD, organizującym liczne spotkania, wieczory autorskie, warsztaty poetyckie, sesje i sympozja literackie, wydającym też cyklicznie „Łomżyńskie Zeszyty Literackie”. Do tego w roku 1981 zainicjował i zorganizował wraz z żoną przyjazd do Łomży Czesława Miłosza, co w ówczesnych realiach było czymś niebywałym, gdyż noblista odwiedził wtedy poza Łomżą tylko wybrane, największe miasta. Jednak charakter całej imprezy oraz udział w niej opozycjonistów Adama Michnika i Zbigniewa Bujaka ściągnęły na poetę kłopoty, od podpisywanych pseudonimami oszczerczych artykułów w prasie do problemów ze Służbą Bezpieczeństwa. 

– Jan musiał chodzić do tych panów codziennie i tłumaczyć się, ale udawał głupiego i mówił, że o niczym nie wie – opowiadała Barbara Kulka. Mimo tego poeta, mający też coraz większe problemy ze zdrowiem, nieustannie tworzył – nie tylko kolejne zbiory wierszy, ale też na przykład oratorium „Tajemnice wytrwania” o bł. Honoracie Koźmińskim, tom opowiadań „Obcym wstęp wzbroniony”, czy eseje „Romanse z historią”, a do tego powieść „Pod dobrą gwiazdą”, która ukazała się dzięki staraniom rodziny dopiero w roku 2011. 

Dwa tygodnie przed śmiercią obchodził 45-lecie pracy artystycznej i był to zarazem jego ostatni wieczór autorski. Nie znaczy to jednak, że twórczość Jana Kulki została zapomniana. Jego wiersze nieustannie przypomina Witold Długozima podczas spotkań Teatrzyku Żywego Słowa Logos, MDK-DŚT organizuje coroczny Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Jana Kulki, którego 23 finał odbędzie się 26 maja. Nie brakuje ich również podczas Powiatowego Konkursu Recytatorskiego „Znam Ziemię Łomżyńską” w I LO, ponieważ jego inicjatorka i koordynatorka, nauczycielka-bibliotekarka Dorota Przestrzelska, niestrudzona miłośniczka i propagatorka literatury, kładzie nacisk na to, aby uczestnicy mieli w repertuarze wiersze poetów związanych z Łomżą i z regionem. Nieprzypadkowo więc to właśnie ona i jej podopieczni, udzielający się w Kole Miłośników Książki Maria Polak, Oliwia Sobuta, Maja Kulawczyk i Stanisław Śmiechowski, czytali podczas piątkowego spotkania wybrane wiersze poety. Do tego Barbara Kulka przypomniała „Jesień i dziewczynę”, pierwszy wiersz opublikowany przez 20-letniego Jana Kulkę w prasie oraz ostatni (*** „Czy jest takie miejsce w środku człowieka…”), odnaleziony w rękopisie, który zamyka wybór wierszy Jana Kulki „Powraca wiatr…”, wydany cztery lata temu przez MDK-DŚT. Wiersze Jana Kulki czytali również uczestnicy spotkania Grażyna Kulesza-Szypulska oraz Witold Długozima; nie zabrało też wspomnień i anegdot ze strony publiczności. 

– To spotkanie jest spełnieniem marzeń nie tylko moich, ale też Jana – podsumowuje Barbara Kulka. – On ustawicznie zapraszał ludzi ze świata kultury, pisarzy, malarzy, aktorów, organizował różne spotkania, pisał też recenzje z wystaw i teksty do katalogów, więc to wszystko jest nierozłączne: Jan – poezja – biblioteka – galeria – muzeum, to jedna całość. Dlatego cieszę się, że spotkanie się udało i cieszyło się zainteresowaniem, że jest konkurs imienia Jana Kulki, ale tam jest tylko jego wizerunek, konkurs nosi jego imię. A tutaj Jan był obecny fizycznie, tak namacalnie, bo były nie tylko jego wiersze i wspomnienia, ale też książki oraz jego portret – jestem bardzo szczęśliwa, że udało się to zorganizować i przypomnieć jego twórczość. 

Kolejnym spotkaniem w muzeum będzie prelekcja „Polskie i światowe „wojny o historię” a prawica i lewica” znanego politologa i komentatora, profesora Uniwersytetu Warszawskiego Rafała Chwedoruka w dniu 23 maja. 

Wojciech Chamryk