1506
Aż pół tysiąca lat musiało minąć w historii naszego mennictwa, zanim zdecydowano się na wybijanie daty emisji. A my, czy byliśmy ciekawi, jak wygląda pierwsza polska datowana moneta, ważna w historii Polski i Śląska? Oto ona: grosz głogowski. Do Muzeum Północno-Mazowieckiego trafiły dwa egzemplarze z niedawnych wykopalisk na Ziemi Łomżyńskiej. To skarb odkryty przez archeologów pod kierunkiem Mieczysława Bieni. Przedstawiony grosz był w zbiorze ponad 300 monet od XV do XVI wieku - bardziej o charakterze kolekcji intencjonalnej (wyjątkowy skład: same grosze i półgrosze ze Śląska i Prus Książęcych oraz polskie - wszystkich Jagiellonów od Władysława po Zygmunta Augusta, z wyjątkiem Warneńczyka który nie bił tego typu monet.) Widzimy litery gotyckie: na awersie wokół polskiego orła (SIGISMVNDVS:DVX:GLOGOVIE) w których uwieczniony został Zygmunt książę głogowski. Z kolei na rewersie napis głosi coś ważnego (KAZIMIRI:R:POLONIE:NATVS) czyli, choć tego się nie stosowało, książę z dumą podkreślił że chodzi o syna Kazimierza, króla Polski. Napis nad herbem Pogoni przedzielono krzyżykiem, a datę 1506 umieszczono pod rycerzem. Czym kierował się książę, nakazując wybijanie daty po raz pierwszy w historii? Wcześniej przecież mając różne wzory i doradców także duchownych, mennice zwyczajowo nie datowały monet. W przypadku tych groszy wiadomo z innych źródeł, że obok egzemplarzy - jak prezentowany: z datą wydawano też monety z pustym miejscem pod rycerzem. Do zbiorów łomżyńskich trafił więc rarytas numizmatyczny - duża rzadkość, a dodatkowym smaczkiem jest dociekanie czy „6” w dacie jednej z tych monet może być wytartą „8-ką” bo inne źródła nazywają tak urwaną część „kokardką” a to by wskazywało na jeszcze większą rzadkość: emisję z 1508 roku. Czekamy na dalsze tego typu odkrycia - szanujmy nawet przypadkowe, pojedyncze! Zabezpieczajmy takie miejsca, jak najszybciej informując fachowców z Muzeum, aby zdążyli zbadać kontekst znalezisk. Jesteśmy dumni z ojczystej historii - ochrona tego typu "wspólnych skarbów Polski” to nieustanne lekcje patriotyzmu.
