Życie żubra
Kto umie cieszyć się z polskich osiągnięć, ten z dumą myśli o Instytucie Biologii Ssaków PAN (Polskiej Akademii Nauk) w Białowieży. Fascynujące są wieloletnie prace nad pozostałościami żubra pierwotnego z Europy i płn-wschodniej Syberii. Naukowcy IBS PAN wzięli udział w najdalszej podróży w czasie, z międzynarodowym zespołem badaczy: przyjrzano sie w jakich okresach żył prażubr, co dominowało w jego diecie, do jakiego typu środowiska dostosował się, by przetrwać. Okazało się, że ten gatunek nie jest, jak sądzono, rzadkością w polskich kolekcjach: Polska ma ponad 70 fragm. kości żubra pierwotnego. Pilotażowe badania metodą radiowęglową ustaliły wiek kilku okazów z Polski na okres 47 tys.-36 tys. lat. Naukowcy liczą, że informacje odnalezione w kościach odsłonią wiele tajemnic z życia tego ssaka, pomogą też w szukaniu odpowiedzi na pytanie jakie związki może mieć dieta z wyginięciem tego gatunku w plejstocenie - czyli w tzw. epoce lodowcowej. Ustalono, że we Francji odkryto w jaskini kości prażubra sprzed 17 tys. lat, jednak to na Syberii znaleziono takiego, który przetrwał najdłużej, o czym świadczą kości sprzed ok. 10 tys. lat znalezione w pokładach rzecznych, w Kraju Krasnojarskim. Współczesny żubr jest uważany za krewniaka prażubra - ma podobną budowę i proporcje, z wyjątkiem rogów: dawniej grubszych i dłuższych. Polskie muzea chronią wszelkie takie znaleziska - teraz się przydały do porównań. Dzięki archeologom do zbiorów Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży, trafiały np. kości zwierzęce z wykopalisk w pobliżu Ratusza, z ul. Długiej. Z kolei niedaleko miejsca, gdzie dawniej stał dwór książęcy, w 2012 roku odkryto róg przy ul. Senatorskiej. W 2017 roku te zbiory łomżyńskie zainteresowały naukowców z Białowieży: z 2-ch rogów pobrano próbki do badań izotopowych. Prowadząca badania Emilia Hofman-Kamińska z IBS PAN, włączyła tym samym Muzeum w Łomży do przygody badawczej z królewskim żubrem. W ramach naukowego projektu "Historia rodzaju Bison w Europie po ostatnim zlodowaceniu" wiele okazów z Polski trafiło do laboratorium Uniwersytetu w Adelajdzie (Australia), gdzie potwierdzono ich przynależność gatunkową (badania umożliwiło wsparcie Narodowego Centrum Nauki -NCN 2013/11/B/NZ8/00914). Z kolei w ramach projektu "Historyczna i współczesna analiza wykorzystania środowisk i diety żubra" (MNiSW, N N304 301940) przebadano m.in. fragmenty rogów z Łomży w laboratorium w Zurichu (ETH -Szwajcaria) datując metodą radiowęglową oba na ponad 500 lat. Na zdjęciu najstarszy z badanych rogów - dokładnie możdżeń żubra z ul. Senatorskiej w Łomży, liczący sobie ok. 589 lat.
