Jedwabne miastem dwóch pomników?
Kilkadziesiąt osób 10 lipca tradycyjnie spotkało się pod pomnikiem pomordowanych żydów w Jedwabnem, by pomodlić się i oddać hołd kościom tam spoczywającym. 30 metrów od tego miejsca środowiska narodowe zorganizowały wydarzenie pt. Odkłamujemy historię zbrodni w Jedwabnem. Pod hasłem „ziemia nie kłamie” domagają się ekshumacji.
Jedwabne, nie tylko w Polsce, rozpoznawane jest z pogromu i pomnika pomordowanych żydów. Być może wkrótce znane będzie z kolejnego monumentu, który miałby stanąć niedalego obecnego.
Co roku 10 lipca, przyjeżdżają tu przedstawiciele nie tylko środowiska żydowskiego, by pamiętać o zbrodni i modlić się za mieszkańców miasteczka spoczywających w miejscu po stodole. Tradycją stało się głośne odczytywanie imion pomordowanych. W tym roku pod pomnik w Jedwabnem przybył rabin Michael Schudrich, ambasador Izraela w Polsce Yacov Livne i w imieniu prezydenta RP Wojciech Kolarski. Obecna była posłanka Alicja Łepkowska-Gołaś, w imieniu marszałka województwa podlaskiego, członek zarządu Jacek Piorunek i wicewojewoda podlaski Paweł Krutul. Z rabinem modlitwę za zmarłych odmawiali m.in ks. Wojciech Lemański i pastor Kościoła Ewangelicko-Reformowanego Michał Jabłoński.
W tym roku uczestników uroczystości było stosunkowo mało. Znaczną część obecnych pod pomnikiem stanowili dziennikarze, a wejście w środek obrysu zabezpieczała ochrona.
W przeciwieństwie do lat ubiegłych, w 2024 roku narodowcy, którzy około 30 metrów od monumentu uczestniczyli w wydarzeniu „Odkłamujemy historię zbrodni w Jedwabnem!”, nie przeszkadzali i nie utrudniali uroczystości. Jedynie kilka osób stanęło poza obrysem pomnika z biało-czerwonymi flagami i w milczeniu asystowała.
Środowiska narodowe na wydzierżawionej nieopodal działce pod hasłem „ziemia nie kłamie”, domagały się ekshumacji.
- Wierzę, że uczestniczymy w wydarzeniu, które może być punktem zwrotnym, które może być tym pierwszym kamieniem, który uruchomi lawinę – mówił Wojciech Sumliński, jeden organizatorów i autor filmu pt. „Powrót do Jedwabnego” (był także prezentowany).
Na zrzutce trwa zbiórka funduszy, aby dzierżawioną działkę wykupić. Po osiągnięciu tego celu Sumliński, zapowiedział budowę miejsca pamięci, które ma być „wielkim wyrzutem sumienia” dla tych, którzy kłamią i instrumentalnie wykorzystują tę tragedię. Ma stanąć 7 stacji w postaci wielotonowych głazów, które mają być poświęcone relacjom polsko – żydowskim na przestrzeni dziejów. „Opowiemy tę historię jak było naprawdę”. Przy jednym z namiotów prezentowano przyszłą instalację – pomnik.
Zdaniem Sumlińskiego to zbrodnia niemiecka wykorzystywana instrumentalnie, a służy do nacisków oraz szantażu. Dużo mówił o antypolskich działaniach środowisk żydowskich.
Liczy, że nowy pomnik będzie pobudzał refleksję i stawiał pytania odwiedzającym. „Każdy, kto przyjedzie do miejsca obok, gdzie kancelaria prezydenta, kancelaria premiera, inni urzędnicy państwowi składają wieńce, będzie miał moment na zastanowienie, czy nie warto złożyć wieńca ku pamięci tych, którzy zostali zamordowani za czasów okupacji sowieckiej z donosów żydów, by nie złożyć wieńca za wszystkie ofiary II wojny światowej tych terenów”.
Wojciech Sumliński ogłosił powstanie Stowarzyszenia Ruch Obrony Polaków, który ma wspierać i łączyć szeroko rozumianą prawicę.
Ze sceny i w namiotach swoje prelekcje podczas całodniowego wydarzenia mieli: dr Ewa Kurek, Leszek Żebrowski, mjr Tomasz Budzyński, prof. Małgorzata Grupy (która kierowała pracami ekshumacyjnymi w Jedwabnem, przerwanymi w skutek żądań rabina Michaela Schudricha).
