Artificial intelligence z profesorem Michalikiem w Łomży
- Sztuczna inteligencja AI może nas kontrolować, jak... bomba atomowa, która jest w użyciu ludzi – mówi prof. dr hab. Krzysztof Michalik z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, który gościł z wykładem na temat zasad funkcjonowania „mózgów” komputerowych o zdolnościach większych niż najtęższe ludzkie głowy. Wysoce specjalistyczne wywody z matematyki i informatyki ilustrował z życia wziętymi przykładami, jak ten, że człowiek nie ma wielkich szans w grze z komputerami w szachy, odkąd Deep Blue wygrał z Garri Kasparowem w 1996 r., a superkomputer Watson pokonał w Jeopardy! najszybszych ludzi, odpowiadających w 2011 pytaniem na podane zdanie twierdzące.
Przykład komplikacji technologicznych w zaprojektowaniu, zbudowaniu i zaprogramowaniu takich „myślących” i uczących się maszyn informatycznych podał na przykładzie: „Był synem Mieszka I i pierwszym koronowanym władcą Polski”. Odpowiedź to pytanie: „Kim był Bolesław Chrobry?”. - Proszę sobie wyobrazić komputer, który ma zrozumieć podaną wypowiedź, odczytać jej sens i mieć dostęp do danych historycznych – apelował profesor Michalik w większości do studentów wydziału informatyki PWSIiP w Łomży. Na zajęcia Uniwersytetu Otwartego zaprosił go ksiądz dr Waldemar Świątkowski, który na wstępie hasłowo ukazał rozległość tematyki, od biblijnej metafory z Księgi Rodzaju, gdy Bóg tchnął życie w ulepionego z gliny człowieka, przez rozważania filozofów po ideę umysłu ludzkiego, działającego jak zdolny komputer, którego zawartość można z mózgu przenieść do Internetu. - Co z filozofią, etyką, wartościowaniem...? - stawiał kwestię ksiądz. - Czy to droga w jednym kierunku, bez odwrotu...? W Unii Europejskiej pracuje się nad elektroniczną osobą prawną.
AI z reakcją na poród mężczyzny
Autoprezentacja profesora dr hab. Krzysztofa Michalika (lat 61), pracującego w zakładzie sztucznej inteligencji w katedrze inżynierii wiedzy na wydziale informatyki i komunikacji UE w Katowicach – posłużyła do przybliżenia problematyki. Dowiedzieliśmy się, m.in., że zainteresowania naukowca od początku lat 80. obracały się w kręgu sztucznej inteligencji. W latach 1983 – 84 pracował nad translatorami (of fuzzy sets language), do 1987 - nad PC Expert, systemem ekspertowym, a w 1988 powstał system do diagnostyki układów scalonych w ITE, z dr. inż. Tomaszem Gutt. W latach 1989 – 2007 opracowuje hybrydowy system ekspertowy PC Shell oraz AITECH. Jednocześnie zajmuje go sztuczna sieć neuronowa Neuronix (1991 – 2007), pakiet sztucznej inteligencji Sphinx (1994 – 2008), semantic reasoner Logos. Prof. Michalik od początku chciał połączyć 2 paradygmaty, niemal antagonistyczne, jak oceniał: symbolicystyczny – algorytmy indukcyjne oraz koneksjonistyczny – sztuczne sieci neuronowe. Podkreślił, że w pracach nad sztuczną inteligencją ważna jest klasa, a nie dziedzina problemów, bo to może być medycyna, finanse, bankowość, zbrojenia, obronność. - Nie sztuka dla sztuki, a praktyczne zastosowania – uzasadniał badania nad łączeniem mocnych stron i usuwaniu słabych. - Sieci neuronowe mają zdolność uczenia się, tego czego nie można eksportować – pokazywał na przykładzie AI z reakcją na poród mężczyzny: zależnie od wprowadzanych danych o stanie jego zdrowia, braniu leków (lub nie) uspokajających, wieku i masy ciała, AI generowała na podstawie wcześniej „zdobytej” wiedzy częstość bicia serca i ciśnienie skurczowe i rozkurczowe.
AlphaGo pokonał zawodowca w go
Na przykładzie koniunkcji logicznej (prawdziwość iloczynu zależnie od czynników 0 i 1) profesor pokazywał, jak sieć uczy się iloczynów pomiędzy, gdy czynniki nie są tak idealnie równe jak 0 czy 1. Tłumaczył, na czym polega przeogromna złożoność obliczeniowa, gdy liczba kombinacji jak w szachach wynosi 10 do potęgi 134 (jako liczba 1 i 134 zera). Szachownica 8 na 8 pól i dwaj gracze z każdym posunięciem tworzyliby mega drzewo: gdyby 1 milion wariantów ruchów wyświetlał się na sekundę, trwałoby to 10 do 120 lat. - Tak zwana brutalna siła żadnego komputera nie ma szansy rozwiązać tego typu problemów, ile wynosi googol, ile to jest, choć wiemy, że to 10 do potęgi 100 – tłumaczył przyszłym informatykom, automatykom, robotykom pożytki ze stosowania w praktyce sztucznej inteligencji, aby starczyło czasu ludziom i pamięci procesorom. Szachista Edward Lasker miał mawiać, że jeśli szachy to królowa gier, to go jest ich cesarzem (gra na polu 19 na 19). Jednak oparty na sieci neuronowej program komputerowy AlphaGo pokonał zawodowca Fan Hui w 2015 r.
- Sztuczna inteligencja to realne zagrożenie na rynku pracy – podsumował profesor. Od 1973 r. do 2013 r. rosła produktywność (np. aut) w skorelowaniu z płacami - na stałym poziomie. Faktyczne zarobki przez 40 lat spadły w USA o 13 %. Nic dziwnego, że ludzie protestują przeciw robotom...
Mateusz Zalewski, 25-letni mgr inż. po 5-letnich studiach w PWSIiP, ocenił wykład jako ważny, bo pogłębiający wiedzę i poszerzający zainteresowania. Profesor Michalik obiecał powrócić do Łomży na trochę dłużej w maju. Zachęcił do zadania pytań przez adres: contact@krzysztof-michalik.com.
Mirosław R. Derewońko
Rozmowa z prof. Krzysztofem Michalikiem/sztuczna inteligencja
