Co każda kobieta powinna wiedzieć?
Myśl o tym, że można zachorować na raka piersi, zawsze wywołuje strach. Kiedy w trakcie kąpieli poczuje się pod palcami grudkę w piersi lub gdy po mammografii otrzymuje się zaproszenie na dodatkowe badanie, myślimy: jeśli to rak, to co będzie dalej?
Jeśli zmianę zauważyła osoba, która nie miała jeszcze żadnych badań, to musi natychmiast zgłosić się do lekarza rodzinnego, ginekologa lub lekarza w poradni chorób piersi. Każdy ma prawo do bezpłatnej porady onkologicznej i niezbędnych badań w ramach ubezpieczenia. Można skorzystać z płatnej opieki medycznej, ale należy wtedy sprawdzić, czy placówka oferująca usługi odpłatnie ma odpowiednie warunki.
Pełna informacja podstawą leczenia
Każda badana osoba musi uzyskać informację na temat celowości i przewidywanych skutków leczenia. Gdy pacjent pozna istotę tych działań lepiej współpracuje z lekarzem i łatwiej znosi uciążliwości terapii. Ważne jest wzajemne zaufanie, choć nie zawsze dyskusja jest możliwa. Jeśli zamiast zgłosić się na biopsję w wyznaczonym terminie, pacjentka wybiera „ludową medycynę” i czeka, aż „ samo przejdzie ”, lekarz musi być stanowczy.
Jeśli biopsja potwierdziła obecność raka, trzeba zaplanować leczenie. Nieraz od początku wiadomo, że jedynym wyjściem jest mastektomia (amputacja piersi). Zazwyczaj wynika to ze stopnia zaawansowania choroby.
Zdarza się jednak niestety, że zabieg ten przyjmowany jest jako rozwiązanie w sytuacji, w której chora mieszka daleko od ośrodka onkologicznego i nie może pozostawić rodziny na czas napromieniania po zabiegu oszczędzającym. Do sytuacji takich nie powinno dochodzić, ale czasem innego wyjścia po prostu nie ma.
Istnieje możliwość wykonania zabiegu oszczędzającego po wstępnej chemioterapii, kiedy dysponuje się pełną informacją o nowotworze. Pod wpływem terapii w komórkach nowotworowych mogą bowiem zajść zmiany, które później uniemożliwią dokładne badanie.
Pełną informację o cechach raka należy uzyskać także wtedy, gdy w chwili rozpoznania był on bardzo zaawansowany.
W takich przypadkach leczenie systemowe przed operacją znacząco wydłuża czas do progresji choroby i całkowity czas życia z chorobą. Uzyskaniu takiej informacji służy biopsja gruboigłowa lub biopsja mammotomiczna, której celem jest pozyskanie materiału tkankowego guza. Dzięki temu można dobrze zaplanować leczenie przed i pooperacyjne.
U osób po operacji należy poznać cechy nowotworu oraz stopień zaawansowania choroby przed zaplanowaniem dalszego postępowania. Ocenia się w ten sposób ryzyko nawrotu po leczeniu podstawowym.
Chemia czy hormony?
Przy planowaniu leczenia systemowego najważniejsze jest określenie możliwości uzyskania odpowiedzi na leczenie hormonalne. Uważa się, że chore, których nowotwór ma receptory hormonalne, będą wymagały leczenia hormonalnego. 0 tym, czy będzie to jeden z etapów leczenia, decydują: wiek, zawartość receptora HER2, stopień złośliwości nowotworu, naciekanie naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz obecność przerzutów w węzłach chłonnych.
Chore na ogół obawiają się chemioterapii i jej skutków ubocznych. W przypadku osób. u których nowotwór zawierał receptory hormonalne, można rozważać wybór między chemio i hormonoterapią. W sytuacji braku tych receptorów wyboru nie ma.
Przy niskim ryzyku nawrotu wykonuje się tylko badania kontrolne, a przy średnim i wysokim - proponuje się chemioterapię. Chorym z grupy wysokiego ryzyka zaleca się chemioterapię jako podstawową formę leczenia, traktując terapię hormonalną jako dalszy ciąg leczenia uzupełniającego.
Każda chora przed wyrażeniem zgody na leczenie uzupełniające musi uzyskać pełną informację o metodach leczenia i związanym z nim zagrożeniem. Nie należy podejmować decyzji o sposobie leczenia przed uzyskaniem wyniku pooperacyjnego badania mikroskopowego i badań uzupełniających z usuniętej tkanki nowotworowej.
Planując dalsze życie po wykryciu raka, należy ustalić, ile potrwa leczenie, oraz odpowiednio zaplanować sprawy zawodowe i prywatne, aby znaleźć czas na rehabilitację ruchową.
Dr n. med. Maria Górnaś
Notka biograficzna
Dr n. med. Maria Górnaś -kierownik Oddziału Kobiecego Kliniki Onkologii Wojskowego
Instytutu Medycznego w Warszawie.
Przedruk z magazynu „Razem - w trosce o pacjenta"
