Większość nazw propagujących komunizm została już zmieniona
W Podlaskiem większość nazw propagujących komunizm lub inny ustrój totalitarny została już zmieniona - ocenia IPN. Np. w Białymstoku jest do zmiany m.in. nazwa ulicy Berlinga, w Narewce kontrowersje wzbudza patron szkoły i ulicy - Aleksander Wołkowycki. Ustawa o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego, kiedy wejdzie w życie, zobowiąże samorządy do usunięcia z przestrzeni publicznej nazw budowli, obiektów, ulic, mostów i placów upamiętniających osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny.
Jak powiedział naczelnik Biura Edukacji Publicznej w białostockim IPN dr Waldemar Wilczewski, na początku lat 90. ub. wieku wiele takich nazw ulic, patronów czy pomników w województwie podlaskim "szczęśliwie zniknęło z przestrzeni publicznej". Zaznaczył, że oddział IPN nie prowadzi spisu, ile jeszcze takich nazw należy zmienić, ale - w jego ocenie - to "raczej pojedyncze" przypadki. Jego zdaniem, brak jest "mocno kontrowersyjnych" nazw, które należałoby zmienić. Np. w różnych częściach regionu wciąż można spotkać ulice upamiętniające rocznice PRL. "Jak to traktować: jako brak wyobraźni, niedbalstwo, niedopatrzenie gospodarzy danego terenu?" - pytał Wilczewski.
Jego zdaniem trudno wytłumaczyć dlaczego takie ulice wciąż istnieją; podkreślił, że IPN jest przygotowany, by wydawać opinie dotyczącą nazw ulic czy patronów. Dodał, że wiele samorządów skorzystało z ich pomocy. Tam, gdzie niektóre nazwy nie były zmieniane samorządowcy, jako główny argument przytaczali koszty związane ze zmianą. "Moim zdaniem brakowało samorządom impulsu, ale teraz ta ustawa będzie takim impulsem i uporządkuje te ostatnie relikty" - dodał Wilczewski.
W stolicy województwa, w Białymstoku, zostały już tylko pojedyncze nazwy ulic do zmiany. Prezydent miasta Tadeusz Truskolaski pytany o to powiedział, że w Białymstoku zostało jeszcze siedem ulic, których nazwy muszą zostać zmienione. Dodał, że proces trwa od dawna, a nazwy były zmieniane i z inicjatywy władz, jak i samych mieszkańców. Podał przykład, zmienionej przed kilku laty, nazwy ulicy z 27 lipca (27 lipca 1944 roku, to data wkroczenia do miasta Armii Czerwonej) na 42. Pułku Piechoty.
Jedną z ulic, która zmieni nazwę jest ulica gen. Zygmunta Berlinga, przy której - jak powiedział Truskolaski - mieszka kilka tysięcy osób. Dodał, że miasto czeka aż ustawa wejdzie w życie, żeby wiedzieć, jak przeprowadzić tę zmianę. Kilka dni temu o zmianę nazwy ul. Berlinga zaapelował poseł PiS Dariusz Piontkowski. Na nowego patrona zaproponował majora Zygmunta Szendzielarza "Łupaszkę".
Problematyczny patron szkoły
W leżącej w południowo-wschodniej części województwa Narewce, patronem szkoły i jednej z ulic jest Aleksander Wołkowycki. Dla mniejszości białoruskiej, która stanowi tam znaczną część społeczności, to postać ważna - "propagator oświaty i kultury w trudnych latach wojennych" - jak można przeczytać na stronie internetowej szkoły. Historycy zwracają jednak uwagę, że Wołkowycki miał w latach 1941-1944, gdy kierował szkołą, przynależeć do Białoruskiego Komitetu, który współpracował z okupantem niemieckim. "Moim zdaniem to nie jest dobra postać na patrona " - powiedział Wilczewski.
Cytowany w mediach wójt gminy Narewka Mikołaj Pawilcz mówił, że mieszkańcy nie chcą zmiany nazwy ani szkoły, ani ulicy. Dodał, że były podjęte próby by to zrobić, ale nie wyraziła na to zgody rada gminy. "Ci, co pamiętają, mówią o nim tylko dobrze" - dodał na antenie Radia Białystok.
We wsi Rogienice Wielkie w gm. Mały Płock, stoi pomnik z tablicą poświęconą funkcjonariuszom MO, SB i ORMO. O jego istnieniu władze samorządowe dowiedziały się z IPN, gdy ten otrzymał informacje i zdjęcia tego pomnika. Samorządowcy deklarują usunięcie z niego tablicy, czekają na wejście w życie przepisów ustawy.
