Wpływ rodziny na kształtowanie się osobowości dziecka - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Miłość – rodzicielski obowiązek

Kultura współżycia w rodzinie opiera się na więzach emocjonalnych łączących jej członków, zrozumieniu, życzliwości, wzajemnej pomocy. Za kształt miłości odpowiadają rodzice, to oni dają przykład, jak kochać. Miłość rodzicielska nadaje sens naszym życiu. Powinna być mądra i dobra. W miłości rodzicielskiej mieszczą się najpiękniejsze ludzkie pragnienia i postawy ogarniające zdolność do świadczenia na rzecz innych, bezinteresowność, wyrzeczenie i trud, życzliwość i ufność, a także rozumienie i trud, życzliwość i ufność, a także rozumienie inności zainteresowań czy zamiłowań.

Co dzieje się wtedy, gdy między rodzicami a dziećmi nie ma porozumienia, gdy nie ma między nimi miłości? Co czuje dziecko dorastające wśród skłóconych rodziców? Czy mogą oni przekazać mu miłość?

Osamotnione, niepotrzebne, często oskarżane o to, że gdyby nie ono, inaczej potoczyłoby się życie matki, ojca: swobodniej, wygodniej, nie znajdujące zrozumienia, nie mogące liczyć na pomoc, szuka oparcia u innych ludzi, rówieśników, jakże często, niestety, związanych a alkoholizmem czy narkomanią. Wtedy już za późno na nakazy czy zakazy. Miłość rodzicielską powinni tworzyć oboje rodzice, powinni darzyć dziecko miłością z zrozumieniem, umieć utrzymywać z nim życzliwe kontakty, doprowadzać do współdziałania. Egoizm rodziców, krótkowzroczność, brak odpowiedzialności za wychowanie zdrowych, szczęśliwych ludzi prowadzi do konfliktów, burzących ład domowy i poczucie bezpieczeństwa.

Konflikty zdarzają się w każdej rodzinie, ale trzeba rozwiązywać je kulturalnie. Rodzice powinni umieć kontrolować swoje potrzeby i uzależniać ich spełnienie od dobra dziecka. Miłość rodzicielska to nie sentymentalne uczucia, to siła ludzkiej woli i prawości charakteru, to trud, a niekiedy wyrzeczenie się czegoś lub kogoś dla tych, którzy nas kochają i potrzebują – dla naszych dzieci.

Organizacja życia i pracy

Pracę i obowiązki w rodzinie powinien mieć każdy. Częstokroć stawia się dzieciom wymagania, nie zastanawiając się, czy są im w stanie sprostać. Różne są uzdolnienia, różne możliwości, dlatego i wymagania muszą być zindywidualizowane na miarę sił i możliwości, dziecka. Zadania i wymagania powinny być stawiane w sposób konkretny. Nie można jednego dnia czegoś stanowczo wymagać, a innego – wskutek zmęczenia lub innych przyczyn – nie zauważyć niedbalstwa czy zaniedbania.

Niekonsekwencja dezorientuje dzieci, prowadzi do konfliktów i wykroczeń, niejednokrotnie niesprawiedliwie przez dorosłych ocenionych i, co za tym idzie, niesłusznie podlegających karze. Praca to nie słowa, to wysiłek i trud, to obowiązek wobec społeczeństwa i swoich bliskich, dlatego wychować do pracy nie można jedynie przez słowa, choćby najpiękniejsze. Kontrola wykonywanych obowiązków sanowi istotny element wychowania.

Organizacja wypoczynku

Wypoczywać tzn. aktywizować się w tych kierunkach działalności, które sprawią nam przyjemność, budzą nasze zainteresowanie, zapewniają relaks i odprężenie. Czas wolny spędzony wspólnie przez członków rodziny ma niewiele walorów wychowawczych. Rodzice wolni od pośpiechu, zmęczenia mogą i powinni w sposób świadomy być z dziećmi, mieć czas na wysłuchanie tego, co dzieci mają do powiedzenia – uważnie i ze zrozumieniem.

Wśród rozmów i dyskusji kształtują się opinie i przekonania naszych dzieci. Uczą się one dostrzegać potrzeby drugiego człowieka, rozumieć inny od swego punkt widzenia, sens i wartość norm regulujących społeczne współżycie.

Nagrody i kary

Są nieodzowne jako bodźce mające na celu zmobilizowanie dzieci do wypełniania obowiązków, do powstrzymywania się od zachowań niewłaściwych. Nagrody silnej wpływają na kształtowanie aktywnej postawy dziecka, wyzwalają jego czynny stosunek do obowiązków, do stawianych mu wymagań.

Nagroda jako środek wychowawczy utwierdza dziecko w przeświadczeniu, że rozumie i podejmuje wymagania oraz obowiązki własne zgodne z oczekiwaniami rodziców czy nauczycieli, dostarcza mu satysfakcji i uznania, wzmacnia wiarę we własne siły, zapewnie poczucie bezpieczeństwa, zachęca do stawiania sobie trudniejszych zadań i obowiązków. Nagroda może mieć różny charakter, różną postać, może to być prezent, pochwała. Pochwała ośmiela dziecko nieśmiałe, zachęca niewytrwałe. Zdarza się też, że z czworga lub trojga dzieci tylko jedno zasługuje na nagrodę, że tylko jedno na nią umie zapracować.

W każdym dziecku jest coś, jakaś cecha, zdolność, umiejętność, która może w sprzyjającej atmosferze rozwijać się i dać owoce. Jest rodzicielskim obowiązkiem dojrzeć w każdym dziecku to, co w nim najlepszego. Zdarza się nieraz, że rodzice, nagradzając jedno dziecko jednocześnie zawstydzają. Takie przeciwstawienie powoduje konflikty między rodzeństwem, utrudnia ich współżycie.

Kara to każde nieprzyjemne, niepożądane dla człowieka przeżycie wynikające z niewykonania lub niewłaściwego wykonania czynności, do których był zobowiązany. W tych warunkach kara ściśle wiąże się z nagrodą, pozbawienie nagrody znaczy tyle co kara. Kary mogą występować w różnej postaci, często stosowane są upomnienia i nagany. Kara może polegać na tym, żeby dziecko naprawiło zło, szkodę, krzywdę, którą wyrządziło. Kara uczy odpowiedzialności za zachowanie, w pewnym sensie kształci także wyobraźnię i przewidywania konsekwencji własnych czynów. Ale należy pamiętać, że kara nie może stanowić odwetu, nie może być wynikiem niekonsekwencji czy zdenerwowania.

Dziecko, które ma kłopoty, ma prawo oczekiwać od rodziców zrozumienia i pomocy, a nie kar. Może trzeba zmienić codzienny plan zajęć dziecka, częściej wyłączać telewizor, aby był spokój podczas odrabiania lekcji. Należy wówczas pamiętać, że nie forma i rodzaj kary są istotne, ale sytuacja i atmosfera z nią związane. Powinna to być sytuacja, w której dziecko nie będzie znieważone i nastawione wrogo do osoby wymierzającej karę. Kara spełnia swe funkcje, jeśli doprowadza dziecko do zrozumienia do pragnienia zmiany zachowania i unikania zachowań niewłaściwych.

 

opr. mgr Elżbieta Rakowska

ela.rakowska@wp.pl