Świat na wirażu - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

pobierz

pobierz

pobierz

Rewolucja, bo o niej trzeba mówić, ma kilka przyczyn. Jedną z podstawowych jest masowe wprowadzenie technik informatycznych. Komputery, Internet, telefonia komórkowa w niewiarygodny sposób przyspieszyły obieg najszerzej rozumianych informacji. Za tym kryje się też na przykład moda czy postawy życiowe. Dziś nastolatki z Delhi, Nowego Yorku, Radomia oglądają w Internecie w tym samym czasie te same filmy, pasjonują się tymi samymi grami.

Można zauważyć radykalne zamiany postaw życiowych ludzi – mówi prof Janusz Czapiński, psycholog społeczny. Powszechne w skali globu stało się dążenie do życia luksusowego, którego standardy wyznaczają między innymi popularne seriale jak i gwiazdy filmu czy sportu. To sytuacja nie notowana do tej pory. Można mówić o czymś w rodzaju zniecierpliwienia. Radykalna poprawa ma nastąpić zaraz, jutro, a nie za kilka, kilkanaście lat. Takie postawy okazują się groźne dla więzi rodzinnych, powodują też osłabienie i destrukcję więzi w społecznościach lokalnych. To bardzo niepokojące z punktu widzenia funkcjonowania społeczeństwa.Na zachodzące obecnie zmiany wielki wpływ miało też wprowadzenie w życie neoliberalnej doktryny gospodarczej. Zgodnie z jej założeniami wymuszano na poszczególnych krajach znoszenie ograniczeń, które miały chronić ich wewnętrzne rynki. W rezultacie mamy do czynienia z powstawaniem gigantycznego światowego rynku finansowego. Bankami, giełdami rządzą ponadnarodowe korporacje, maksymalizujące zyski, bez zwracania uwagi na społeczne oraz gospodarcze koszty swoich poczynań. Wiele rządów i elit politycznych stwierdza dzisiaj z zaskoczeniem i lękiem, że ma niewiele do powiedzenia w sprawach gospodarczych w swoich krajach. Decyzje w tak żywotnych kwestiach jak kursy walut, oprocentowanie czy dostępność kredytów zapadają nie w stolicach krajów, lecz nawet dokładnie niewiadomo gdzie, bo podejmują je szefowie korporacji, otaczający swoje działania tajemnicą.

W okresie ostatnich 30 lat wartość transakcji na rynkach finansowych wzrosła 60 krotnie. W 2001 r. wyniosła 40 bln dolarów, gdy w 1983 r. – 800 mld dolarów. To pokazuje jak ogromna jest akumulacja kapitału w rękach wąskich elit. Postępuje proces rozwarstwienia. Jest on zauważalny zarówno wewnątrz społeczeństw, nawet tak bogatych jak amerykańskie. Nieustannie poszerza się tam strefa ubóstwa oraz społecznego wykluczenia i związanych z tym patologii. W skali globalnej powiększa się przepaść między krajami bogatymi a najbiedniejszymi, zwłaszcza w czarnej Afryce, gdzie nierzadkie jest zjawisko endemicznego głodu. W tej chwili można już zaobserwować symptomy nadciągającego kryzysu. Ten model rozwoju gospodarczego będzie bardzo trudny do utrzymania. Gwałtowny wzrost cen ropy naftowej, wyczerpywanie się jej zasobów oraz niespotykany dotąd wzrost cen żywności dotykają ludzi na całym świecie. Także tych, którym do niedawna zaczęło się trochę lepiej powodzić. Ponad 2 mld Chińczyków i Hindusów nie zrezygnują łatwo z tego, co udało się im osiągnąć w ostatnich kilku latach. Dla tych ludzi wzrost poziomu życia oznaczał między innymi możliwość najedzenia się do syta. Potencjał społecznej frustracji, zarówno w krajach bogatych jak i rozwijających się, szybko rośnie i może grozić wybuchem. To stawia pod znakiem zapytania słuszność wybranej obecnie drogi rozwoju. Być może zasoby planety są zbyt ograniczone, by ludzkość mogła sobie pozwolić na stały wzrost poziomu konsumpcji.

Czy chcemy tego, czy nie Polska funkcjonuje na globalnym rynku i jest poddana zjawiskom na nim zachodzącym, także tym negatywnym. Gwałtowny wzrost cen żywności, pnące się cały czas w górę ceny benzyny, prądu i gazu odczuwają wszyscy, choć oczywiście w różnym stopniu. Najbardziej dotykają najuboższych, którzy znaczącą część swojego budżetu przeznaczają na żywność i bieżące opłaty rachunków. Szacuje się, że około 10 proc. Polaków zaczęło już biednieć. W grupie tej są osoby niepełnosprawne, bezrobotni i rodziny z czterema i więcej dziećmi. Narzekają na drożyznę wszyscy, zgodnie z tzw. efektem niepokoju. Zawsze straty wyżej ważą niż zyski. W odczuciu wielu z nas wzrost wynagrodzeń (średnio o 10 proc.)mniej się liczy niż to, że w sklepach musimy zostawiać coraz więcej pieniędzy.

– Nie straszmy ludzi. Nie ma i nie będzie kryzysu światowego – twierdzi prof. Jan Winiecki. Mamy do czynienia w nałożeniem się cyklu surowcowego na cykl koniunkturalny. Dzieje się tak wówczas, gdy nagle przyspiesza popyt i podaż nie jest w stanie za nim nadążyć. Dostosowanie potrwa 7–10 lat. Przed nami więc gdzieś 5–6 lat wzrostu cen. Niestety, inflacja będzie rosnąć, bo raz nakręcona jest trudna do zatrzymania. Wystąpiła w Polsce, bo dzieje się tak na całym świecie. W kraju popełniono też błędy. Główny to nieudana polityka monetarna. Zdaniem prof. Dariusza Filara, członka Rady Polityki Pieniężnej, inflacja ma u nas również cechy typowo polskie. Napędzają ją rosnące wynagrodzenia, za którymi nie nadąża wzrost wydajności pracy. Jest to więc inflacja popytowa. Gdzie indziej jest ona przede wszystkim efektem wyższych cen paliw i żywności. Musimy wiedzieć, że gospodarka światowa co kilka lat przechodzi przez okres turbulencji. Po tym czasie wszystko się normalizuje.

Obecnie inflacja w Polsce wynosi 4,6 proc., według Eurostatu jest to 4,3 proc. W innych krajach unijnych też rośnie i jej poziom jest wyższy niż u nas. Jak ją zatrzymać, głowią się rządy wszystkich państw Wspólnoty. Na pewno oprócz wzrostu cen, nakręcają ją rynki finansowe. Według prof. Witolda Orłowskiego odrywają się one coraz bardziej od rzeczywistości. Prowadzą wirtualne transakcje. Handlują na przykład dwukrotnie większą ilością żywnością niż się jej wytwarza w świecie. To są bardzo ryzykowne gry, których konsekwencje mogą być trudne do przewidzenia. Czeka nas w każdym razie dekada kłopotów. Polska wchodzi w okres stagflacji.– Przy tanim kapitale, zaczęto inwestować w coraz bardziej ryzykowne przedsięwzięcia. Jakie będą tego skutki, wkrótce się przekonamy. Martwi mnie, że NBP tylko w 1/4 przyczyn inflacji w kraju wskazuje na własne działania. Przecież walka z nią całkowicie leży w gestii banku centralnego – uważa Jacek Rostkowski, minister finansów.Podobne zdanie ma też Jerzy Pruski, prezes PKO BP. Działania rządu mogą mieć tylko funkcję wspomagającą. Instrumenty gaszenia inflacji są w rękach NBP. Dziwią słowa prezesa Skrzypka, który wyjaśniając, dlaczego nie są podwyższane stopy procentowe, stwierdził, że obawia się zahamowania wzrostu gospodarczego. Taki pogląd zaskakuje ekonomistów. Inflacja jest bowiem zawsze groźniejsza niż spowolnienie rozwoju gospodarki.

Teresa HurkałaFot. autorka

artykuł "Zielony Sztandar"