Kukurydza rośliną przyszłości dla województwa podlaskiego
Profesor Jan Bojanowski, jeden z czołowych hodowców kukurydzy w Polsce napisał że „udomowianie” kukurydzy zaczęło się około 5000 lat p.n.e. Kolba kukurydzy miała wtedy około 3 cm długości, hodowlę prowadzili Indianie i czcili ją jako Dar Bóstwa. Europa zawdzięcza kukurydzę Kolumbowi od 1493 roku. Z Europy kukurydza dość szybko rozeszła się także po Afryce i Azji. W wielu krajach świata średnie plony suchego ziarna wynoszą 80 dt a rekordowe plony przekraczają 150 dt z 1 ha.
W Polsce na większą skalę zaczęto wdrażać kukurydzę w latach 1975 - 1980 głównie w PGR (w roku 1980 w małym woj. łomżyńskim gdzie PGR było mało uprawiano 2554 ha kukurydzy) jednak bez wielkiego powodzenia z następujących powodów:
brak odpowiednich odmian - odmiany późne dające dość dużo masy zielonej jednak o małej wartości pokarmowej - mały udział, słabo dojrzałych kolb.
brak odpowiednich maszyn do siewu i do zbioru - słynne maszyny typu "KS" - robiły sieczkę kilku a nawet kilkunastocentymetrową
technologia uprawy, zbioru, konserwacji była mało efektywna - uzyskana pasza miała małą wartość pokarmową
negowano możliwość uprawy kukurydzy na terenie obecnego województwa podlaskiego ze względów klimatycznych.
Wraz z transformacją ustrojową - głównie z powodu likwidacji PGR powierzchnia uprawy kukurydzy bardzo zmalała (w woj. łomżyńskim do 357 ha w roku 1986) aby w ostatnich latach znowu dość gwałtownie wzrastać i to z czysto ekonomicznych przesłanek.
W okresie ostatnich 5 lat w Polsce i w województwie podlaskim również wzrósł bardzo znacznie areał uprawy kukurydzy. W kraju, zwłaszcza w województwach zachodnich na coraz większych areałach uprawia się kukurydzę na ziarno. W sklepach pojawia się rodzimej produkcji kukurydza cukrowa w postaci kolb i ziarna konserwowego. Na Podlasiu kukurydza uprawiana jest głównie na kiszonkę i to od krańców południowych po północne - np. powiat Sejny. Związane to jest z rozwojem i specjalizacją w produkcji mleka. Coraz więcej udanych prób uprawy kukurydzy na ziarno paszowe. Niestety w naszych warunkach koszty suszenia ziarna od kombajnu są dość wysokie (na obniżenie wilgotności o 1% potrzeba zużyć 1 - 1,5 l oleju napędowego, cały koszt suszenia może dochodzić do 40% kosztów bezpośrednich produkcji ziarna kukurydzy) - problem ten mogą rozwiązać krochmalnie, które mogą przetwarzać wilgotne ziarno bezpośrednio z pola. Są również możliwości przechowywania ziarna kiszonego w silosach lub np. w rękawach foliowych. Wielu rolników myśli więc o uprawie kukurydzy na bioetanol (ustawa o biopaliwach). Kukurydza jest w tym względzie bardzo wydajna gdyż z 1 dt ziarna można wyprodukować 37 litrów alkoholu (z pszenicy - 34 l, z ziemniaków 14 l a z buraków cukrowych - 10 l) a przecież średnie plony kukurydzy są dużo wyższe (w Polsce w miarę normalnym roku 2001 plon kukurydzy wyniósł prawie 61 dt a pszenicy 35 dt z 1 ha - w woj. podlaskim odpowiednio - 46,3 i 27,6 dt z 1 ha). Dodatkowo z przerobu kukurydzy na spirytus otrzymujemy suszony wywar, który można wykorzystać w żywieniu bydła, trzody i drobiu co potwierdzają badania Instytutu Zootechniki w Krakowie.
Podjęto w woj. podlaskim pierwsze próby uprawy kukurydzy cukrowej - lecz są problemy ze zbytem ze względu na brak tradycji konsumpcji kukurydzy w postaci kolb surowych lub gotowanych a zakładu przetwórczego w naszym województwie brak.
W świecie kukurydzę wykorzystuje się w przemyśle spożywczym do produkcji napojów (piwo, cola, whisky itd.) żywności (ciastka, płatki, olej, słodycze, dania dietetyczne itd.)
w budownictwie - płyty gipsowo kartonowe, kleje, kartony, taśmy
w przemyśle gumowym - skrobia z kukurydzy chroni przed sklejaniem się formy z oponą
w przemyśle metalurgicznym - materiały ścierne, skrobia do odlewni
w przemyśle chemicznym - substrat do produkcji włókna i tworzyw sztucznych, klejów, farb, pokostów, w produkcji pestycydów, kosmetyków
w przemyśle farmaceutycznym nośnik w tabletkach i antybiotykach, w produkcji witamin i pasty do zębów.
Kukurydza jest bardzo cenioną uprawą przez podlaskich rolników i zainteresowanie jej uprawą ciągle wzrasta.
Uzyskiwane plony zarówno zielonki średnio około 450 dt jak i ziarna około 45 dt z 1ha nie są jeszcze w pełni zadowalające gdyż nawet w naszych warunkach potencjalne możliwości kukurydzy nie są w pełni wykorzystane.
Potwierdzają to wyniki doświadczeń jak i w produkcji u przodujących rolników zwłaszcza tych którzy od kilku lat zajmują się uprawą kukurydzy. Nowi plantatorzy muszą się jeszcze wiele uczyć i korzystać z doradztwa, które świadczą specjaliści WPODR.
Powierzchnia uprawy kukurydzy w woj. podlaskim w latach wg US:
Rok 1998 - 5693 ha w tym na ziarno 570 ha
1999 - 6412 ha na ziarno 673 ha
2000 - 12597 ha na ziarno 1521 ha
2001 - 19960 ha na ziarno 2469 ha
2002 - 25084 ha na ziarno 4364 ha
2003 – 36272 ha na ziarno 5907 ha
Szacuje się, że w roku 2004 zasiano w województwie podlaskim kukurydzę na powierzchni około 42 tys. ha. Niestety kukurydza w naszym województwa zajmuje miejsce po ziemniakach a nawet burakach cukrowych a udział zbóż w strukturze zasiewów przekroczył granicę 80 %.
W Polsce wzrasta powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno z 56 tys. ha w roku 1992 do 321 tys. ha w roku 2002 r. a więc prawie 6 - krotnie w ciągu dziesięciu lat. Jednocześnie plon kukurydzy na ziarno wzrósł w tym dziesięcioleciu z 36,7 do 61,6 dt z 1 ha. Warto zwrócić uwagę na dużą stabilność plonów kukurydzy ziarnowej w Polsce na tle plonów zbóż w ostatnich latach wg GUS:
Rok / Plon kukurydzy dt/ha / Plon zbóż dt/ha
1996 / 50,5 / 29,0
1997 / 54,0 / 28,5
1998 / 58,3 / 30,7
1999 / 57,5 / 29,6
2000 / 60,6 / 25,3
2001 / 60,7 / 30,6
2002 / 61,6 / 32,4
W roku 2000 susza bardzo obniżyła plony zbóż natomiast kukurydza plonowała na normalnym poziomie. Powyższe zestawienie wskazuje także na tendencję systematycznego wzrostu plonów kukurydzy uprawianej na ziarno. Świadczy to o możliwościach tej rośliny, ciągłym postępie biologicznym i wzrastających umiejętnościach rolników co przy obserwowanych zmianach klimatycznych pozwala na ekspansję kukurydzy na wschód i na północ. W ślad za tym powstaje przetwórstwo kukurydzy. W Polsce na Śląsku wybudowano młyn do kukurydzy o wydajności 300 ton na dobę produkujący mąkę, grys i grysik kukurydziany a zamierza produkować chipsy, snacki, chrupki i płatki kukurydziane. Firma ta produkuje sama kukurydzę na powierzchni około 6000 ha a także skupuje ziarno od innych producentów.
W naszych warunkach należy jednak rozważać uprawę kukurydzy w pierwszym rzędzie z przeznaczeniem na zielonkę i kiszonkę ponieważ:
Kukurydza jest idealną rośliną do zakiszania
Ma bardzo duże walory smakowe - chętnie zjadana przez zwierzęta
Przewyższa większość innych roślin pod względem plonu uzyskiwanej suchej masy (w woj. podlaskim nierzadko daje 13 - 14 ton suchej masy z 1 ha ) i wysoko przyswajalnych składników pokarmowych
Bardzo cenna ze względu na wybitnie wysoką wartość energetyczną paszy mimo niskiej zawartości białka
Może być uprawiana praktycznie na wszystkich typach gleb łącznie z glebami typu piaszczystego
Jest mało wrażliwa na stanowisko w zmianowaniu. Według prof. Tadeusza Michalskiego (Prezes PZPK) w gospodarstwach o dużym udziale zbóż ponad 75% może spełniać rolę rośliny okopowej, a jej wprowadzenie powoduje wzrost plonów roślin następczych.
Łatwa do pełnej mechanizacji - w gospodarstwach małych potrzebne są zespoły wspólnego użytkowania maszyn lub firmy usługowe.
Tabela - Wartość resztek pożniwnych
(zawartość makroelementów w g/100 g suchej masy wg Prof. Cz. Maćkowiaka - JUNG)
Roślina / N / P2O5 / K2O / Ca O / Mg O / S
Kukurydza / 1,19 / 0,47 / 2,25 / 0,56 / 0,47 / 0,2
Pszenica jara / 0,62 /0,25 / 1,31 / 0,36 / 0,12 / 0,2
Rzepak / 0,76 / 0,29 / 1,80 / 2,06 / 0,20 / 0,1
(Przy uprawie kukurydzy na ziarno stosunek suchej masy plonu do suchej masy resztek pożniwnych wynosi 1 do 1,3 - 1,6)
Aby uzyskać wysokie plony kukurydzy (wykorzystać potencjalne możliwości tej rośliny) trzeba sprostać wielu wymaganiom niekiedy bardzo specyficznym.
Ponieważ pochodzi z terenów subtropikalnych źle znosi chłody, w temperaturach ujemnych ginie a dla prawidłowego wzrostu w okresie wegetacji wymaga temperatury co najmniej 200C. W lata ciepłe przy dużej wilgotności kukurydza jako jedna z niewielu roślin uprawnych wykorzystuje drugi tor fotosyntezy tak zwany tor C -4 - obserwujemy wówczas gwałtowny wzrost i rozwój roślin. Hodowcy polscy wyhodowali już wiele odmian (mieszańców), które dość dobrze znoszą gorsze warunki termiczne o czym świadczą udane plantacje kukurydzy kiszonkowej w Szepietowie a także na terenie najbardziej wysuniętym na północ powiatów Sejny i Suwałki. Notujemy w naszym województwie coraz częściej także udane plantacje kukurydzy na ziarno.
Ma duże wymagania co do wodnej zasobności gleby ale jednocześnie bardzo dobrze gospodaruje wodą - dobrze znosi okresowe niedobory wody z wyjątkiem okresów wschodów i kwitnienia.
Jest bardzo wrażliwa na przymrozki zwłaszcza po wschodach. Z tego powodu nie można opóźniać zbioru.
Mimo że może być uprawiana na bardzo różnych typach gleb to należy unikać uprawy na glebach torfowych i gliniastych ze względu na początkowe wolne nagrzewanie i trudny zbiór w okresie jesieni.
Kwasowość gleby winna wynosić w granicach pH 5,5 - 6,0 ale generalnie dobrze znosi gleby kwaśniejsze.
Wymaga specjalistycznych maszyn do precyzyjnego siewu punktowego i do prawidłowego zbioru.
Jest bardzo wrażliwa na zachwaszczenie zwłaszcza w początkowym okresie wegetacji.
Jest wdzięczna za wysokie nawożenie nawozami naturalnymi (obornik, gnojowica, gnojówka) i mineralnymi. Nawozy fosforowe i azotowe najlepiej jest stosować rzędowo w czasie siewu. Do tego potrzebny jest jednak siewnik z dozownikiem.
Nie uwzględnianie tych najważniejszych wymagań kukurydzy powoduje, że w naszym województwie średnie plony nie są w pełni zadowalające przy bardzo dużym zróżnicowaniu w poszczególnych gospodarstwach i na plantacjach.
Uwzględniając dotychczasowe doświadczenie rolników można uznać, że oprócz czynników klimatycznych i glebowych w warunkach województwa podlaskiego najważniejsze w uprawie kukurydzy jest:
1. dobór odmiany
2. odpowiedni siew
3. prawidłowa agrotechnika
4. walka z chwastami
5. odpowiedni zbiór i kiszenie
w6. łaściwe pobieranie kiszonki z pryzmy
Ocenia się, że powyższe czynniki w 70% wpływają na wielkość plonu i są w 100% zależne od rolnika zaś niezależne od rolnika warunki klimatyczne wpływają na plon kukurydzy w 30%.
I. Wybór odmiany
W Polsce w 2003 roku w rejestrze były 124 odmiany w tym 32 krajowe i 91 zagraniczne, wyłącznie odmiany mieszańcowe, które dają o około 25% wyższe plony od odmian populacyjnych. My niestety nie możemy ich wszystkich wykorzystać ponieważ jesteśmy w północnym skraju europejskiego pasa uprawy kukurydzy. Badania odmian między innymi na doświadczeniach w Szepietowie pozwalają nam wybrać do uprawy odmiany o ograniczonych wymaganiach termicznych. Z badań jak i z praktyki wynika, że w naszych warunkach nie powinniśmy uprawiać na zielonkę odmian późniejszych jak o liczbie FAO 240 a w powiatach północnych nie późniejsze jak FAO 220.
Warto wiedzieć, że w Stacji Oceny Odmian w Krzyżewie i na polu doświadczalnym WPODR w Szepietowie corocznie od wielu lat zakładane są doświadczenia (poletka z różnymi odmianami kukurydzy w celu sprawdzenia ich przydatności w naszych warunkach), które rolnicy mieli okazję oglądać w czerwcu podczas Dni z Doradztwem Rolniczym i we wrześniu podczas Dni Kukurydzy. Jest to dowód, że nasi hodowcy pracują nad wyhodowaniem odmian wczesnych przydatnych do uprawy w rejonach chłodniejszych przy zachowaniu wysokiej plenności. Corocznie wpisuje się do rejestru kilkanaście nowych mieszańców najczęściej w miejsce odmian starszych wycofywanych z powodu słabszego potencjału produkcyjnego i większych wymagań środowiskowych.
Dobra odmiana na kiszonkę winna charakteryzować się dużym plonem suchej masy z hektara. Mniej ważny jest plon zielonej masy zwłaszcza w intensywnej produkcji - np. przy wysokiej wydajności mleka od 1 krowy. Ważny jest udział ziarna w zakiszonej masie. W Polskim rejestrze wyróżnia się odmiany ziarnowe i kiszonkowe ale w uproszczeniu należy przyjąć, że odmiana dająca wysoki plon ziarna (kolb) jest dobra na wysokiej jakości kiszonkę. Nasi rolnicy najchętniej wybierają do uprawy odmiany, których liście i łodygi zachowują zieloność po osiągnięciu dojrzałości fizjologicznej ziarna – „stay green”.
Warto wiedzieć, że w ulepszaniu mieszańców kukurydzy dużą rolę upatruje się w inżynierii genetycznej - w zakresie:
- odporności na szkodniki np.: omacnicę prosowiankę
- odporności na herbicydy totalne np.: Roundup
- odporności na choroby
- tolerancji na warunki środowiska
II. Siew
Ocenia się, że najlepszą kiszonkę z kukurydzy uzyskuje się przy zagęszczeniu do zbioru około 90000 do 100000 roślin na 1 hektarze. W celu uzyskania takiej obsady na 1 ha trzeba wysiać około 100000 do 110000 nasion przewidując ewentualne straty z powodu warunków utrudniających wschody, szkody wyrządzane przez ptactwo itd. Na glebach słabszych, piaszczystych wysiewamy nasion mniej a na glebach lepszych zwiększamy normę wysiewu. Stwierdzono, że gęściejszy siew może dać więcej zielonej masy ale jakość plonu jest gorsza - zmniejsza się udział kolb i ziarna przez co mniejsza jest koncentracja energii, co liczy się szczególnie przy żywieniu bardziej wydajnych krów. Niezależnie od kierunku uprawy i warunków glebowych kukurydza wymaga równomiernego rozmieszczenia nasion w rzędach aby każda roślina rosła oddzielnie a więc miała optymalne warunki rozwoju.
Kukurydza winna być siana siewnikiem
punktowym najlepiej pneumatycznym w rzędy co 75 cm, na głębokość 4 - 5 cm na glebach zwięzłych i wilgotnych a 7 - 8 cm na glebach lżejszych.. Gleba winna być ogrzana do co najmniej 8oC. Stwierdzono, że przy temperaturze gleby 150 C kiełki ukazują się po około 10 dniach a przy temperaturze 10 - 12oC - po prawie 20 dniach (Dr J. Siódmak - COBORU). Fenologicznym terminem początku siewów kukurydzy jest początek kwitnienia mniszka lekarskiego - czyli tak zwanego „mleczu”. Nasiona winny być kwalifikowane i zaprawione dobrymi zaprawami przed chorobami i szkodnikami (drutowce, ptaki). Im trudniejsze warunki uprawy tym dobór zapraw winien być staranniejszy - dobre zaprawy zwiększają koszt materiału siewnego lecz oszczędność w tym przypadku może być pozorna.
III. Agrotechnika
Zabiegi uprawowe łącznie z siewem w 40% wpływają na plon kukurydzy. Mimo, że kukurydza może być uprawiana w technologii tradycyjnej, uproszczonej i w uprawie zerowej czyli bez uprawy mechanicznej a także w monokulturze to jak każda roślina wymaga solidnej, poprawnej agrotechniki.
Na szczególną uwagę zasługuje zwalczanie chwastów. Badania wykazały, że zachwaszczenie kukurydzy w fazie 3 liści powoduje obniżkę plonu 13 do 31% a zachwaszczenie od wschodów do zbioru nawet powyżej 38%. Dobór herbicydów jest wystarczający aby w pełni ochronić kukurydzę przed chwastami jeśli będziemy stosować zalecenia doradców.
Należy również pamiętać, że kukurydza ma duże wymagania nawozowe na co wskazuje ilość głównych składników pobieranych przez kukurydzę. Na wytworzenie 1 tony zielonki trzeba zastosować: 2 - 5 kg azotu, 1,5 - 2,5 kg fosforu, 4 -6 kg potasu, 0,4 - 0,7 magnezu oraz 1,2 -1,8 kg wapnia a także niezbędne mikroelementy.
Uwzględniając niską zasobność naszych gleb aby uzyskać zadowalający plon na 1 ha kukurydzy trzeba zastosować: 120 - 160 kg N, 80 - 120 kg P2O5 oraz 140 - 180 kg K2O. Przy uprawie na oborniku można te dawki zmniejszyć co najmniej o połowę.
Wskazane jest stosowanie nawożenia w pobliżu wysiewanych nasion za pomocą specjalnego dozownika w trakcie siewu i dolistne dokarmianie magnezem.
IV. Zbiór i kiszenie
Kukurydza na kiszonkę winna być zbierana w fazie późnej dojrzałości woskowej. Na górnej części ziaren zaczynają się tworzyć dołeczki a paznokieć z trudem można wbić w ziarniaki. Można wtedy uzyskać duży udział ziarna bo w granicach 40 - 50 % i zawartość suchej masy w granicach 28 - 32%. Osiąga się wtedy odpowiedni proces zakiszania, ograniczamy wycieki z pryzmy a uzyskana pasza ma dużo i łatwo wykorzystywanych składników pokarmowych a zwłaszcza wysoką wartość energetyczną.
Wartość energetyczna różnych części rośliny kukurydzy:
łodyga + liście - 3,9 0 MJ
kolba z koszulkami - 8,00 MJ
ziarno - 9,35 MJ
Wartość pokarmowa całych roślin kukurydzy zależy od stopnia dojrzałości co obrazuje tabela:
Wyszczególnienie / Jednostka miary / Dojrzałość mleczno - woskowa / Dojrzałość woskowa / Początek dojrzałości pełnej
Sucha masa / % / 24,5 / 28,6 / 36,4
Udział kolb / % / 34,1 / 39,0 / 46,1
Plon energii w jednostkach paszowych mlecznych / JPM/ha % / 100 / 100 / 109,6 / 110 / 107,8 / 108
(JPM - jednostka paszowa produkcji mleka = 1 kg ziarna jęczmienia średniej jakości)
Przy zbiorze kukurydzy na kiszonkę obowiązuje zasada: tym lepsze rozdrobnienie im późniejsza dojrzałość
Wpływ długości cięcia kukurydzy w dojrzałości woskowej na niektóre właściwości kiszonki (wg Podkówki)
Długość sieczki mm / Ciężar objętościowy kg/m3 / Produkcja CO2 w czasie 150 dni zakiszania g/kg s.m. / Jakość kiszonki / Ilość niedojadów
120 / 680 / 280 / Mierna / Dużo
60 / 850 / 200 / Dobra / Średnio
20 / 904 / 150 / Bardzo dobra / Mało
12 / 993 / 100 / Bardzo dobra / Mało
6 / 1003 / 80 / Bardzo dobra / Brak
Z wymienionych względów bardzo ważne jest stosowanie do zbioru odpowiednich maszyn, które dokładnie rozdrobnią zakiszaną masę na sieczkę poniżej 8 mm, przy jednoczesnym zgnieceniu poszczególnych ziarniaków (ziarniak o nienaruszonej pokrywie nie jest trawiony przez krowę i wydalany z kałem).
Sieczkarnia do zbioru kukurydzy winna mieć maksymalną ilość noży tnących, dobrze wyostrzonych a także dobrze działający zgniatacz ziarna. Nie wolno więc ujmować noży czy demontować zgniatacza bo choć przyspieszymy zbiór to stracimy dużo więcej na jakości paszy (gorsza strawność - mniejsza wydajność, słabe ubicie pryzmy, psucie kiszonki itd.) albo będziemy musieli kupować dodatek ułatwiający zakiszanie mimo, że kukurydza sama dobrze się zakisza.
Jakość paszy możemy regulować także wysokością koszenia:
Wysokość koszenia cm / Udział kolb w plonie % / Sucha masa % / Białko ogólne % s.m. / Włókno % suchej masy / Jedn. owsiane w 1 kg suchej masy / Jedn. owsiane w 1 kg ziel. masy
5 / 24,0 / 26,1 / 6,7 / 22,9 / 0,855 / 0,223
15 / 25,0 / 26,8 / 6,9 / 22,6 / 0,866 / 0,232
35 / 28,0 / 28,3 / 7,1 / 21,5 / 0,881 / 0,248
55 / 31,0 / 29,5 / 7,4 / 20,2 / 0,900 / 0,263
Podwyższenie koszenia kukurydzy o 10 cm powoduje zmiany w jakości plonu między innymi:
zmniejszenie plonu zielonej masy o 5,20%
zmniejszenie plonu suchej masy o 3,20%
zmniejszenie plonu jednostek owsianych o 2,40%
zmniejszenie plonu białka ogólnego o 1,60%
zwiększenie udziału kolb w plonie zielonej masy o 1,40%
zwiększenie procentowej zawartości suchej masy o 0,68%
zmniejszenie procentowej zawartości włókna o 0,54%
zwiększenie wartości 1 kg zielonej masy o 0,009 jednostki owsianej
zwiększenie wartości 1 kg suchej masy o 0,008 jednostki owsianej
Dla krów o bardzo dużej wydajności zaleca się kosić kukurydzę na kiszonkę nieco poniżej najniżej umieszczonej kolby.
W trakcie zakiszania należy dbać aby zielona masa była układana kolejnymi warstwami i mocno ugniatana ciężkim ciągnikiem. Ważne jest jak najszybsze ułożenie pryzmy i okrycie hermetycznie folią. Folię zaś trzeba zabezpieczyć przez obłożenie brzegów przylegających do gruntu - ziemią (w pryzmach). Całą powierzchnię folii trzeba następnie obłożyć jak najgęściej np. starymi oponami lub warstwą ziemi grubości około 20 cm - uważać należy aby nie podziurawić folii. Sprawdzać czy w czasie przechowywania nie nastąpiły uszkodzenia folii przez szkodniki - ewentualnie zaklejać dziury.
Pobierać kiszonkę należy w taki sposób aby nie dopuszczać powietrza do wnętrza pryzmy najlepiej równo odcinać porcje przy pomocy specjalnych wybieraków. Gdy pryzma kiszonki nagrzewa się to znaczy, że występuje wtórna fermentacja, powstają warunki do rozwoju pleśni a więc psucia się kiszonki i dużych strat.
Dlaczego na naszych polach są tak bardzo różne plantacje kukurydzy?
Oprócz niesprzyjających warunków klimatycznych przyczyną są popełniane błędy w uprawie a mianowicie:
1.Siew kukurydzy po wieloletnich trawach - bez zwalczania szkodników glebowych
2.Siew na zbyt słabych glebach
3. Siew na glebach kwaśnych mało zasobnych w składniki pokarmowe
4.Siew w monokulturze
5.Niewłaściwy termin siewu
6.Siew po poplonie ozimym
7.Niewłaściwy dobór mieszańca - siew nasionami własnymi
8.Siew nie zaprawianym materiałem siewnym
9.Zbyt głęboka uprawa przedsiewna
10.Siew siewnikiem rzędowym
11.Zbyt duża prędkość siewu siewnikiem punktowym
12. Nawożenie pogłówne azotem siewnikami rzutowymi
13.Zbyt późny termin zwalczania chwastów
14.Zbiór w nieodpowiedniej fazie dojrzałości
15.Niedostateczne rozdrobnienie masy kiszonkowej
16.Niestaranne ugniecenie i okrycie pryzmy
17.Niewłaściwe pobieranie kiszonki
Mimo wszystko w naszych warunkach kukurydza jest rośliną ciągle nową dlatego jej uprawa dla wielu rolników jest dość trudna pod względem całokształtu agrotechniki.
Dlatego aby doskonalić teoretyczne i praktyczne umiejętności w produkcji kukurydzy - w roku 2004 Wojewódzki Podlaski Ośrodek Doradztwa w Szepietowie wspólnie z Polskim Związkiem Producentów Kukurydzy w Poznaniu już po raz trzeci organizuje Dni Kukurydzy - szczególnie zapraszamy do Szepietowa 5 września (niedziela) na wykłady, wystawę, pokazy maszyn, kolekcję odmian, doświadczenia odmianowe z kukurydzą.
mgr inż. Tadeusz Puścian WPODR Szepietowo
brak odpowiednich odmian - odmiany późne dające dość dużo masy zielonej jednak o małej wartości pokarmowej - mały udział, słabo dojrzałych kolb.
brak odpowiednich maszyn do siewu i do zbioru - słynne maszyny typu "KS" - robiły sieczkę kilku a nawet kilkunastocentymetrową
technologia uprawy, zbioru, konserwacji była mało efektywna - uzyskana pasza miała małą wartość pokarmową
negowano możliwość uprawy kukurydzy na terenie obecnego województwa podlaskiego ze względów klimatycznych.
Wraz z transformacją ustrojową - głównie z powodu likwidacji PGR powierzchnia uprawy kukurydzy bardzo zmalała (w woj. łomżyńskim do 357 ha w roku 1986) aby w ostatnich latach znowu dość gwałtownie wzrastać i to z czysto ekonomicznych przesłanek.
W okresie ostatnich 5 lat w Polsce i w województwie podlaskim również wzrósł bardzo znacznie areał uprawy kukurydzy. W kraju, zwłaszcza w województwach zachodnich na coraz większych areałach uprawia się kukurydzę na ziarno. W sklepach pojawia się rodzimej produkcji kukurydza cukrowa w postaci kolb i ziarna konserwowego. Na Podlasiu kukurydza uprawiana jest głównie na kiszonkę i to od krańców południowych po północne - np. powiat Sejny. Związane to jest z rozwojem i specjalizacją w produkcji mleka. Coraz więcej udanych prób uprawy kukurydzy na ziarno paszowe. Niestety w naszych warunkach koszty suszenia ziarna od kombajnu są dość wysokie (na obniżenie wilgotności o 1% potrzeba zużyć 1 - 1,5 l oleju napędowego, cały koszt suszenia może dochodzić do 40% kosztów bezpośrednich produkcji ziarna kukurydzy) - problem ten mogą rozwiązać krochmalnie, które mogą przetwarzać wilgotne ziarno bezpośrednio z pola. Są również możliwości przechowywania ziarna kiszonego w silosach lub np. w rękawach foliowych. Wielu rolników myśli więc o uprawie kukurydzy na bioetanol (ustawa o biopaliwach). Kukurydza jest w tym względzie bardzo wydajna gdyż z 1 dt ziarna można wyprodukować 37 litrów alkoholu (z pszenicy - 34 l, z ziemniaków 14 l a z buraków cukrowych - 10 l) a przecież średnie plony kukurydzy są dużo wyższe (w Polsce w miarę normalnym roku 2001 plon kukurydzy wyniósł prawie 61 dt a pszenicy 35 dt z 1 ha - w woj. podlaskim odpowiednio - 46,3 i 27,6 dt z 1 ha). Dodatkowo z przerobu kukurydzy na spirytus otrzymujemy suszony wywar, który można wykorzystać w żywieniu bydła, trzody i drobiu co potwierdzają badania Instytutu Zootechniki w Krakowie.
Podjęto w woj. podlaskim pierwsze próby uprawy kukurydzy cukrowej - lecz są problemy ze zbytem ze względu na brak tradycji konsumpcji kukurydzy w postaci kolb surowych lub gotowanych a zakładu przetwórczego w naszym województwie brak.
W świecie kukurydzę wykorzystuje się w przemyśle spożywczym do produkcji napojów (piwo, cola, whisky itd.) żywności (ciastka, płatki, olej, słodycze, dania dietetyczne itd.)
w budownictwie - płyty gipsowo kartonowe, kleje, kartony, taśmy
w przemyśle gumowym - skrobia z kukurydzy chroni przed sklejaniem się formy z oponą
w przemyśle metalurgicznym - materiały ścierne, skrobia do odlewni
w przemyśle chemicznym - substrat do produkcji włókna i tworzyw sztucznych, klejów, farb, pokostów, w produkcji pestycydów, kosmetyków
w przemyśle farmaceutycznym nośnik w tabletkach i antybiotykach, w produkcji witamin i pasty do zębów.
Kukurydza jest bardzo cenioną uprawą przez podlaskich rolników i zainteresowanie jej uprawą ciągle wzrasta.
Uzyskiwane plony zarówno zielonki średnio około 450 dt jak i ziarna około 45 dt z 1ha nie są jeszcze w pełni zadowalające gdyż nawet w naszych warunkach potencjalne możliwości kukurydzy nie są w pełni wykorzystane.
Potwierdzają to wyniki doświadczeń jak i w produkcji u przodujących rolników zwłaszcza tych którzy od kilku lat zajmują się uprawą kukurydzy. Nowi plantatorzy muszą się jeszcze wiele uczyć i korzystać z doradztwa, które świadczą specjaliści WPODR.
Powierzchnia uprawy kukurydzy w woj. podlaskim w latach wg US:
Rok 1998 - 5693 ha w tym na ziarno 570 ha
1999 - 6412 ha na ziarno 673 ha
2000 - 12597 ha na ziarno 1521 ha
2001 - 19960 ha na ziarno 2469 ha
2002 - 25084 ha na ziarno 4364 ha
2003 – 36272 ha na ziarno 5907 ha
Szacuje się, że w roku 2004 zasiano w województwie podlaskim kukurydzę na powierzchni około 42 tys. ha. Niestety kukurydza w naszym województwa zajmuje miejsce po ziemniakach a nawet burakach cukrowych a udział zbóż w strukturze zasiewów przekroczył granicę 80 %.
W Polsce wzrasta powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno z 56 tys. ha w roku 1992 do 321 tys. ha w roku 2002 r. a więc prawie 6 - krotnie w ciągu dziesięciu lat. Jednocześnie plon kukurydzy na ziarno wzrósł w tym dziesięcioleciu z 36,7 do 61,6 dt z 1 ha. Warto zwrócić uwagę na dużą stabilność plonów kukurydzy ziarnowej w Polsce na tle plonów zbóż w ostatnich latach wg GUS:
Rok / Plon kukurydzy dt/ha / Plon zbóż dt/ha
1996 / 50,5 / 29,0
1997 / 54,0 / 28,5
1998 / 58,3 / 30,7
1999 / 57,5 / 29,6
2000 / 60,6 / 25,3
2001 / 60,7 / 30,6
2002 / 61,6 / 32,4
W roku 2000 susza bardzo obniżyła plony zbóż natomiast kukurydza plonowała na normalnym poziomie. Powyższe zestawienie wskazuje także na tendencję systematycznego wzrostu plonów kukurydzy uprawianej na ziarno. Świadczy to o możliwościach tej rośliny, ciągłym postępie biologicznym i wzrastających umiejętnościach rolników co przy obserwowanych zmianach klimatycznych pozwala na ekspansję kukurydzy na wschód i na północ. W ślad za tym powstaje przetwórstwo kukurydzy. W Polsce na Śląsku wybudowano młyn do kukurydzy o wydajności 300 ton na dobę produkujący mąkę, grys i grysik kukurydziany a zamierza produkować chipsy, snacki, chrupki i płatki kukurydziane. Firma ta produkuje sama kukurydzę na powierzchni około 6000 ha a także skupuje ziarno od innych producentów.
W naszych warunkach należy jednak rozważać uprawę kukurydzy w pierwszym rzędzie z przeznaczeniem na zielonkę i kiszonkę ponieważ:
Kukurydza jest idealną rośliną do zakiszania
Ma bardzo duże walory smakowe - chętnie zjadana przez zwierzęta
Przewyższa większość innych roślin pod względem plonu uzyskiwanej suchej masy (w woj. podlaskim nierzadko daje 13 - 14 ton suchej masy z 1 ha ) i wysoko przyswajalnych składników pokarmowych
Bardzo cenna ze względu na wybitnie wysoką wartość energetyczną paszy mimo niskiej zawartości białka
Może być uprawiana praktycznie na wszystkich typach gleb łącznie z glebami typu piaszczystego
Jest mało wrażliwa na stanowisko w zmianowaniu. Według prof. Tadeusza Michalskiego (Prezes PZPK) w gospodarstwach o dużym udziale zbóż ponad 75% może spełniać rolę rośliny okopowej, a jej wprowadzenie powoduje wzrost plonów roślin następczych.
Łatwa do pełnej mechanizacji - w gospodarstwach małych potrzebne są zespoły wspólnego użytkowania maszyn lub firmy usługowe.
Tabela - Wartość resztek pożniwnych
(zawartość makroelementów w g/100 g suchej masy wg Prof. Cz. Maćkowiaka - JUNG)
Roślina / N / P2O5 / K2O / Ca O / Mg O / S
Kukurydza / 1,19 / 0,47 / 2,25 / 0,56 / 0,47 / 0,2
Pszenica jara / 0,62 /0,25 / 1,31 / 0,36 / 0,12 / 0,2
Rzepak / 0,76 / 0,29 / 1,80 / 2,06 / 0,20 / 0,1
(Przy uprawie kukurydzy na ziarno stosunek suchej masy plonu do suchej masy resztek pożniwnych wynosi 1 do 1,3 - 1,6)
Aby uzyskać wysokie plony kukurydzy (wykorzystać potencjalne możliwości tej rośliny) trzeba sprostać wielu wymaganiom niekiedy bardzo specyficznym.
Ponieważ pochodzi z terenów subtropikalnych źle znosi chłody, w temperaturach ujemnych ginie a dla prawidłowego wzrostu w okresie wegetacji wymaga temperatury co najmniej 200C. W lata ciepłe przy dużej wilgotności kukurydza jako jedna z niewielu roślin uprawnych wykorzystuje drugi tor fotosyntezy tak zwany tor C -4 - obserwujemy wówczas gwałtowny wzrost i rozwój roślin. Hodowcy polscy wyhodowali już wiele odmian (mieszańców), które dość dobrze znoszą gorsze warunki termiczne o czym świadczą udane plantacje kukurydzy kiszonkowej w Szepietowie a także na terenie najbardziej wysuniętym na północ powiatów Sejny i Suwałki. Notujemy w naszym województwie coraz częściej także udane plantacje kukurydzy na ziarno.
Ma duże wymagania co do wodnej zasobności gleby ale jednocześnie bardzo dobrze gospodaruje wodą - dobrze znosi okresowe niedobory wody z wyjątkiem okresów wschodów i kwitnienia.
Jest bardzo wrażliwa na przymrozki zwłaszcza po wschodach. Z tego powodu nie można opóźniać zbioru.
Mimo że może być uprawiana na bardzo różnych typach gleb to należy unikać uprawy na glebach torfowych i gliniastych ze względu na początkowe wolne nagrzewanie i trudny zbiór w okresie jesieni.
Kwasowość gleby winna wynosić w granicach pH 5,5 - 6,0 ale generalnie dobrze znosi gleby kwaśniejsze.
Wymaga specjalistycznych maszyn do precyzyjnego siewu punktowego i do prawidłowego zbioru.
Jest bardzo wrażliwa na zachwaszczenie zwłaszcza w początkowym okresie wegetacji.
Jest wdzięczna za wysokie nawożenie nawozami naturalnymi (obornik, gnojowica, gnojówka) i mineralnymi. Nawozy fosforowe i azotowe najlepiej jest stosować rzędowo w czasie siewu. Do tego potrzebny jest jednak siewnik z dozownikiem.
Nie uwzględnianie tych najważniejszych wymagań kukurydzy powoduje, że w naszym województwie średnie plony nie są w pełni zadowalające przy bardzo dużym zróżnicowaniu w poszczególnych gospodarstwach i na plantacjach.
Uwzględniając dotychczasowe doświadczenie rolników można uznać, że oprócz czynników klimatycznych i glebowych w warunkach województwa podlaskiego najważniejsze w uprawie kukurydzy jest:
1. dobór odmiany
2. odpowiedni siew
3. prawidłowa agrotechnika
4. walka z chwastami
5. odpowiedni zbiór i kiszenie
w6. łaściwe pobieranie kiszonki z pryzmy
Ocenia się, że powyższe czynniki w 70% wpływają na wielkość plonu i są w 100% zależne od rolnika zaś niezależne od rolnika warunki klimatyczne wpływają na plon kukurydzy w 30%.
I. Wybór odmiany
W Polsce w 2003 roku w rejestrze były 124 odmiany w tym 32 krajowe i 91 zagraniczne, wyłącznie odmiany mieszańcowe, które dają o około 25% wyższe plony od odmian populacyjnych. My niestety nie możemy ich wszystkich wykorzystać ponieważ jesteśmy w północnym skraju europejskiego pasa uprawy kukurydzy. Badania odmian między innymi na doświadczeniach w Szepietowie pozwalają nam wybrać do uprawy odmiany o ograniczonych wymaganiach termicznych. Z badań jak i z praktyki wynika, że w naszych warunkach nie powinniśmy uprawiać na zielonkę odmian późniejszych jak o liczbie FAO 240 a w powiatach północnych nie późniejsze jak FAO 220.
Warto wiedzieć, że w Stacji Oceny Odmian w Krzyżewie i na polu doświadczalnym WPODR w Szepietowie corocznie od wielu lat zakładane są doświadczenia (poletka z różnymi odmianami kukurydzy w celu sprawdzenia ich przydatności w naszych warunkach), które rolnicy mieli okazję oglądać w czerwcu podczas Dni z Doradztwem Rolniczym i we wrześniu podczas Dni Kukurydzy. Jest to dowód, że nasi hodowcy pracują nad wyhodowaniem odmian wczesnych przydatnych do uprawy w rejonach chłodniejszych przy zachowaniu wysokiej plenności. Corocznie wpisuje się do rejestru kilkanaście nowych mieszańców najczęściej w miejsce odmian starszych wycofywanych z powodu słabszego potencjału produkcyjnego i większych wymagań środowiskowych.
Dobra odmiana na kiszonkę winna charakteryzować się dużym plonem suchej masy z hektara. Mniej ważny jest plon zielonej masy zwłaszcza w intensywnej produkcji - np. przy wysokiej wydajności mleka od 1 krowy. Ważny jest udział ziarna w zakiszonej masie. W Polskim rejestrze wyróżnia się odmiany ziarnowe i kiszonkowe ale w uproszczeniu należy przyjąć, że odmiana dająca wysoki plon ziarna (kolb) jest dobra na wysokiej jakości kiszonkę. Nasi rolnicy najchętniej wybierają do uprawy odmiany, których liście i łodygi zachowują zieloność po osiągnięciu dojrzałości fizjologicznej ziarna – „stay green”.
Warto wiedzieć, że w ulepszaniu mieszańców kukurydzy dużą rolę upatruje się w inżynierii genetycznej - w zakresie:
- odporności na szkodniki np.: omacnicę prosowiankę
- odporności na herbicydy totalne np.: Roundup
- odporności na choroby
- tolerancji na warunki środowiska
II. Siew
Ocenia się, że najlepszą kiszonkę z kukurydzy uzyskuje się przy zagęszczeniu do zbioru około 90000 do 100000 roślin na 1 hektarze. W celu uzyskania takiej obsady na 1 ha trzeba wysiać około 100000 do 110000 nasion przewidując ewentualne straty z powodu warunków utrudniających wschody, szkody wyrządzane przez ptactwo itd. Na glebach słabszych, piaszczystych wysiewamy nasion mniej a na glebach lepszych zwiększamy normę wysiewu. Stwierdzono, że gęściejszy siew może dać więcej zielonej masy ale jakość plonu jest gorsza - zmniejsza się udział kolb i ziarna przez co mniejsza jest koncentracja energii, co liczy się szczególnie przy żywieniu bardziej wydajnych krów. Niezależnie od kierunku uprawy i warunków glebowych kukurydza wymaga równomiernego rozmieszczenia nasion w rzędach aby każda roślina rosła oddzielnie a więc miała optymalne warunki rozwoju.
Kukurydza winna być siana siewnikiem
punktowym najlepiej pneumatycznym w rzędy co 75 cm, na głębokość 4 - 5 cm na glebach zwięzłych i wilgotnych a 7 - 8 cm na glebach lżejszych.. Gleba winna być ogrzana do co najmniej 8oC. Stwierdzono, że przy temperaturze gleby 150 C kiełki ukazują się po około 10 dniach a przy temperaturze 10 - 12oC - po prawie 20 dniach (Dr J. Siódmak - COBORU). Fenologicznym terminem początku siewów kukurydzy jest początek kwitnienia mniszka lekarskiego - czyli tak zwanego „mleczu”. Nasiona winny być kwalifikowane i zaprawione dobrymi zaprawami przed chorobami i szkodnikami (drutowce, ptaki). Im trudniejsze warunki uprawy tym dobór zapraw winien być staranniejszy - dobre zaprawy zwiększają koszt materiału siewnego lecz oszczędność w tym przypadku może być pozorna.
III. Agrotechnika
Zabiegi uprawowe łącznie z siewem w 40% wpływają na plon kukurydzy. Mimo, że kukurydza może być uprawiana w technologii tradycyjnej, uproszczonej i w uprawie zerowej czyli bez uprawy mechanicznej a także w monokulturze to jak każda roślina wymaga solidnej, poprawnej agrotechniki.
Na szczególną uwagę zasługuje zwalczanie chwastów. Badania wykazały, że zachwaszczenie kukurydzy w fazie 3 liści powoduje obniżkę plonu 13 do 31% a zachwaszczenie od wschodów do zbioru nawet powyżej 38%. Dobór herbicydów jest wystarczający aby w pełni ochronić kukurydzę przed chwastami jeśli będziemy stosować zalecenia doradców.
Należy również pamiętać, że kukurydza ma duże wymagania nawozowe na co wskazuje ilość głównych składników pobieranych przez kukurydzę. Na wytworzenie 1 tony zielonki trzeba zastosować: 2 - 5 kg azotu, 1,5 - 2,5 kg fosforu, 4 -6 kg potasu, 0,4 - 0,7 magnezu oraz 1,2 -1,8 kg wapnia a także niezbędne mikroelementy.
Uwzględniając niską zasobność naszych gleb aby uzyskać zadowalający plon na 1 ha kukurydzy trzeba zastosować: 120 - 160 kg N, 80 - 120 kg P2O5 oraz 140 - 180 kg K2O. Przy uprawie na oborniku można te dawki zmniejszyć co najmniej o połowę.
Wskazane jest stosowanie nawożenia w pobliżu wysiewanych nasion za pomocą specjalnego dozownika w trakcie siewu i dolistne dokarmianie magnezem.
IV. Zbiór i kiszenie
Kukurydza na kiszonkę winna być zbierana w fazie późnej dojrzałości woskowej. Na górnej części ziaren zaczynają się tworzyć dołeczki a paznokieć z trudem można wbić w ziarniaki. Można wtedy uzyskać duży udział ziarna bo w granicach 40 - 50 % i zawartość suchej masy w granicach 28 - 32%. Osiąga się wtedy odpowiedni proces zakiszania, ograniczamy wycieki z pryzmy a uzyskana pasza ma dużo i łatwo wykorzystywanych składników pokarmowych a zwłaszcza wysoką wartość energetyczną.
Wartość energetyczna różnych części rośliny kukurydzy:
łodyga + liście - 3,9 0 MJ
kolba z koszulkami - 8,00 MJ
ziarno - 9,35 MJ
Wartość pokarmowa całych roślin kukurydzy zależy od stopnia dojrzałości co obrazuje tabela:
Wyszczególnienie / Jednostka miary / Dojrzałość mleczno - woskowa / Dojrzałość woskowa / Początek dojrzałości pełnej
Sucha masa / % / 24,5 / 28,6 / 36,4
Udział kolb / % / 34,1 / 39,0 / 46,1
Plon energii w jednostkach paszowych mlecznych / JPM/ha % / 100 / 100 / 109,6 / 110 / 107,8 / 108
(JPM - jednostka paszowa produkcji mleka = 1 kg ziarna jęczmienia średniej jakości)
Przy zbiorze kukurydzy na kiszonkę obowiązuje zasada: tym lepsze rozdrobnienie im późniejsza dojrzałość
Wpływ długości cięcia kukurydzy w dojrzałości woskowej na niektóre właściwości kiszonki (wg Podkówki)
Długość sieczki mm / Ciężar objętościowy kg/m3 / Produkcja CO2 w czasie 150 dni zakiszania g/kg s.m. / Jakość kiszonki / Ilość niedojadów
120 / 680 / 280 / Mierna / Dużo
60 / 850 / 200 / Dobra / Średnio
20 / 904 / 150 / Bardzo dobra / Mało
12 / 993 / 100 / Bardzo dobra / Mało
6 / 1003 / 80 / Bardzo dobra / Brak
Z wymienionych względów bardzo ważne jest stosowanie do zbioru odpowiednich maszyn, które dokładnie rozdrobnią zakiszaną masę na sieczkę poniżej 8 mm, przy jednoczesnym zgnieceniu poszczególnych ziarniaków (ziarniak o nienaruszonej pokrywie nie jest trawiony przez krowę i wydalany z kałem).
Sieczkarnia do zbioru kukurydzy winna mieć maksymalną ilość noży tnących, dobrze wyostrzonych a także dobrze działający zgniatacz ziarna. Nie wolno więc ujmować noży czy demontować zgniatacza bo choć przyspieszymy zbiór to stracimy dużo więcej na jakości paszy (gorsza strawność - mniejsza wydajność, słabe ubicie pryzmy, psucie kiszonki itd.) albo będziemy musieli kupować dodatek ułatwiający zakiszanie mimo, że kukurydza sama dobrze się zakisza.
Jakość paszy możemy regulować także wysokością koszenia:
Wysokość koszenia cm / Udział kolb w plonie % / Sucha masa % / Białko ogólne % s.m. / Włókno % suchej masy / Jedn. owsiane w 1 kg suchej masy / Jedn. owsiane w 1 kg ziel. masy
5 / 24,0 / 26,1 / 6,7 / 22,9 / 0,855 / 0,223
15 / 25,0 / 26,8 / 6,9 / 22,6 / 0,866 / 0,232
35 / 28,0 / 28,3 / 7,1 / 21,5 / 0,881 / 0,248
55 / 31,0 / 29,5 / 7,4 / 20,2 / 0,900 / 0,263
Podwyższenie koszenia kukurydzy o 10 cm powoduje zmiany w jakości plonu między innymi:
zmniejszenie plonu zielonej masy o 5,20%
zmniejszenie plonu suchej masy o 3,20%
zmniejszenie plonu jednostek owsianych o 2,40%
zmniejszenie plonu białka ogólnego o 1,60%
zwiększenie udziału kolb w plonie zielonej masy o 1,40%
zwiększenie procentowej zawartości suchej masy o 0,68%
zmniejszenie procentowej zawartości włókna o 0,54%
zwiększenie wartości 1 kg zielonej masy o 0,009 jednostki owsianej
zwiększenie wartości 1 kg suchej masy o 0,008 jednostki owsianej
Dla krów o bardzo dużej wydajności zaleca się kosić kukurydzę na kiszonkę nieco poniżej najniżej umieszczonej kolby.
W trakcie zakiszania należy dbać aby zielona masa była układana kolejnymi warstwami i mocno ugniatana ciężkim ciągnikiem. Ważne jest jak najszybsze ułożenie pryzmy i okrycie hermetycznie folią. Folię zaś trzeba zabezpieczyć przez obłożenie brzegów przylegających do gruntu - ziemią (w pryzmach). Całą powierzchnię folii trzeba następnie obłożyć jak najgęściej np. starymi oponami lub warstwą ziemi grubości około 20 cm - uważać należy aby nie podziurawić folii. Sprawdzać czy w czasie przechowywania nie nastąpiły uszkodzenia folii przez szkodniki - ewentualnie zaklejać dziury.
Pobierać kiszonkę należy w taki sposób aby nie dopuszczać powietrza do wnętrza pryzmy najlepiej równo odcinać porcje przy pomocy specjalnych wybieraków. Gdy pryzma kiszonki nagrzewa się to znaczy, że występuje wtórna fermentacja, powstają warunki do rozwoju pleśni a więc psucia się kiszonki i dużych strat.
Dlaczego na naszych polach są tak bardzo różne plantacje kukurydzy?
Oprócz niesprzyjających warunków klimatycznych przyczyną są popełniane błędy w uprawie a mianowicie:
1.Siew kukurydzy po wieloletnich trawach - bez zwalczania szkodników glebowych
2.Siew na zbyt słabych glebach
3. Siew na glebach kwaśnych mało zasobnych w składniki pokarmowe
4.Siew w monokulturze
5.Niewłaściwy termin siewu
6.Siew po poplonie ozimym
7.Niewłaściwy dobór mieszańca - siew nasionami własnymi
8.Siew nie zaprawianym materiałem siewnym
9.Zbyt głęboka uprawa przedsiewna
10.Siew siewnikiem rzędowym
11.Zbyt duża prędkość siewu siewnikiem punktowym
12. Nawożenie pogłówne azotem siewnikami rzutowymi
13.Zbyt późny termin zwalczania chwastów
14.Zbiór w nieodpowiedniej fazie dojrzałości
15.Niedostateczne rozdrobnienie masy kiszonkowej
16.Niestaranne ugniecenie i okrycie pryzmy
17.Niewłaściwe pobieranie kiszonki
Mimo wszystko w naszych warunkach kukurydza jest rośliną ciągle nową dlatego jej uprawa dla wielu rolników jest dość trudna pod względem całokształtu agrotechniki.
Dlatego aby doskonalić teoretyczne i praktyczne umiejętności w produkcji kukurydzy - w roku 2004 Wojewódzki Podlaski Ośrodek Doradztwa w Szepietowie wspólnie z Polskim Związkiem Producentów Kukurydzy w Poznaniu już po raz trzeci organizuje Dni Kukurydzy - szczególnie zapraszamy do Szepietowa 5 września (niedziela) na wykłady, wystawę, pokazy maszyn, kolekcję odmian, doświadczenia odmianowe z kukurydzą.
mgr inż. Tadeusz Puścian WPODR Szepietowo
