Muzeum Północno Mazowieckie w Łomży
Historia Próby utworzenia muzeum w Łomży podjęte zostały już na początku XX wieku. Przy Polskim Towarzystwie Krajoznawczym powstała sekcja muzealna, która wystosowała apel do społeczeństwa o przekazywanie zabytkowych przedmiotów. O napływających darach informowała "Wspólna Praca"- tygodnik łomżyński. Przekazywano monety, banknoty, kule armatnie, próbki tkanin, był zakonserwowany krokodyl z Nilu. Zbiory te zaginęły w czasie I wojny światowej. Następną próbę tworzenia muzeum, zwieńczoną sukcesem, podjęto w 1946 r. w Instytucie Północno-Mazowieckim kierowanym przez Adama Chętnika.
W tworzonej placówce planowano trzy działy: zniszczeń wojennych ziemi łomżyńskiej, geologiczno- paleontologiczny oraz dział etnografii i kultury ludowej. Ten ostatni miał być organizowany w Nowogrodzie jako muzeum typu skansenowskiego. Pierwszymi eksponatami były zabytki pozostałe po Stacji Naukowo-Badawczej oraz zebrane przez Adama Chętnika już po wojnie m.in. okazy geologiczne, ułamki ceramiki pradziejowej. Tworząca się placówka przyjęła nazwę "Muzeum Północno-Mazowieckie". Pierwszą siedzibą był lokal przy Al. Legionów, składający się z 2 pokoi i przedpokoju, o łącznej powierzchni 108m². Oficjalne otwarcie muzeum nastąpiło 14 marca 1948 r., był to zarazem pierwszy pokaz zbiorów muzealnych. W 1950 roku placówka została upaństwowiona, otrzymała nazwę Muzeum w Łomży, a Adam Chętnik został "kustoszem pracy muzealno- naukowej". W 1956 r. muzeum przeniosło się do nowej siedziby przy ulicy Sadowej 4, zajmując III piętro w Powiatowym Domu Kultury. Zwiększona powierzchnia pozwoliła na prezentację większej ilości zbiorów, przede wszystkim etnograficznych, historycznych, przyrodniczych oraz bursztynów. W 1975 r. placówka otrzymała nazwę Muzeum Okręgowe. Terenem jej działalności było województwo Łomżyńskie, a w zakresie badania i gromadzenia zbiorów etnograficznych również województwa sąsiednie. Kolejna przeprowadzka nastąpiła w 1980 r. do wyremontowanego i adaptowanego na cele muzealne budynku z końca XIX wieku, tzw. "Domku Pastora". Oprócz sal ekspozycyjnych, znajdowały się biura, pracownie, biblioteka. Obchodząc jubileusz 50-lecia w 1998 r. muzeum powróciło do swej pierwszej nazwy "Muzeum Północno-Mazowieckie". We wrześniu 2005 roku Muzeum otrzymało w użyczenie budynek po Publicznym Gimnazjum Nr 4 , przy ulicy Dwornej 22c. W obiekcie niezbędne było przeprowadzenie prac adaptacyjno-remontowych. Obecnie został on przystosowany do celów muzealnych.
